TÜRK KAVRAMININ TARİH BOYUNCA GEÇİRDİĞİ ÇİLELİ VE HAZİN SERÜVEN

Türk kavramı, en eski Çin kaynaklarında da geçen ve birleşik Türk Boyları için kullanılan bir kavramdır. Bir diğer ifadeyle Oğuzların 24 boyu- nu içine alan ve her boyun müşterek soyadını ifade eder. Tarih boyunca çileli ve hazin bir serüveni yaşayan bu kavram, 16 devlet kuran bir milletin kurduğu devletlerin içinde sadece ikisinde adını gösterebilmiştir: Göktürk ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti. Diğer devletler daha ziyade kurucuların ve hanedanların isimleriyle anılagelmiştir. Mesele sadece bununla bitmiyor; Türk kavramı tarihi geçmişi içinde, cahil, köylü, eğitimsiz, anlamında kullanıldığı gibi, hakaret içeren anlamda da kullanıldığı görülmüştür. Bunun en bariz örneklerine İmparatorluk dönemlerinde özellikle Osmanlılar döneminde rastlamaktayız. Devşirmelerin hâkim olduğu saray yönetiminde bunların en acı örneklerini görebiliriz. Bu makalemizde Türk kavramının işte bu hazin serüvenini ele alacağız.

The Sad And Enduring Adventure Of The Term Of “Turk” Throughout The Ages

The term “Turk” mentioned in the oldest Chinese texts refers to the united Turkish Tribes. In other words, the meaning of the term “Turk” comprises of the 24 Oguz clans and stands for each of these clans’ patronymic names. The term experiencing a sad and enduring adventure throughout the ages, is only used twice in the names of the states among sixteen ones which were founded by Turks. These states are Gokturks and the Repub lic of Turkey. The rest of the states were occasionally named and called with the names of their founding families. Furthermore, it is seen that the term “Turk” is used to mean “ignorant, villager, illiterate” and it stands for some pejorative meanings in the course of the history. The most apparent examples are seen in the periods of Turkish Empires, most notably in the Ottoman Period. The most pejorative usages of the term can be traced in the administration of the Porte under the domination of Devshirmes. This paper examines this sorrowful adventure of the term “Turk”

PDF

___

ATAY, Falih Rıfkı: Batış Yılları, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2011.
BABINGER: Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı, Çeviri: Dost Körpe, 5. Baskı, Oğlak Yayıncılık, İstanbul, 2003.
BARDAKÇI, İlhan: İmparatorluğa Veda, Alioğlu Yayınları, İstanbul, 2002.
BATUR, Ahsen: 1200 Yıllık Sürgün, Türk Sözünün Hazin Serüveni, Selenge Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2013.
BEYZAVÎ, El-Kadı Nasirüddin Ebi Saîd Abdillah, b. Ömer: Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl (Tefsir-i Beydâvî), (I-II), Daru’r-Reşîd, Dımeşk, Beyrut/ Lübnan, H. 1421 / M. 2000.
DANIŞMEND, İsmail Hami: Türklük Meseleleri, İstanbul Kitabevi, Fatih Matbaası, İstanbul, 1966.
DANIŞMEND, İsmail Hami: İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (I-V), Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971-1972.
DARWIN, Francis: The Life and Letters of Charles Darwin (I-II), New York, 1888.
GÖKALP, Ziya: Türkçülüğün Esasları, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014.
HALAÇOĞLU, Yusuf: Anadolu’da Aşiretler, Cemaatlar, Oymaklar, (IVI), Togan Yayıncılık, İstanbul, 2012.
HOCA SADETTIN: Tâcü’t-Tevârih (I-V), Sadeleştiren: İsmet Parmaksızoğ- lu, Kültür Bakanlığı Yayınları, MEB, Ankara, 1979.
İBN MISKEVEYH: Kitâbu el-Fevzi’l-Asğar, Beyrut, H. 1319 / M. 1901.
İBN MISKEVEYH: Tehzibu’l-Ahlâk ve Tathiru’l-A’râk, M. Ali Sabih Matbaası, Kahire, Mısır, H. 1378 / M. 1959.
KAŞGARLI, Mahmut: Divanu Lügati’t-Türk (I-IV), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1986.
KINALIZADE, Alaaddin Ali b. Emrullah: Ahlâk-ı Alâ’î, Bulak Matbaası, Kahire, Mısır, H. 1248 / M. 1833.
NAIMA, Mustafa Hulusi: Naima Tarihi, Zuhuri Danışman Neşri, İstanbul, 1967.
ÖZDEMIR, Mehmed Niyazi: Türk Devlet Felsefesi, Ötüken Neşriyat, 6. Basım, İstanbul, 2007.
PEÇEVÎ, İbrahim: Peçevî Tarihi (I-II), Haz. Bekir Sıdkı Baykal, Kültür Bakanlığı Neşri, Ankara, 1992.
SERTKAYA, O. Fikri: Göktürk Tarihinin Meseleleri, Türk Kültürü Araş- tırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1995.
TANSEL, Selahaddin: Fatih Sultan Mehmed’in Siyaseti ve Askeri Faaliyeti, MEB, İstanbul, 1971.
TAŞKÖPRÜZADE, Isamuddin Ebi’l-Hayr Ahmed bin Mustafa: Eş-Şekâiku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâ’i’d-Devleti’l-Osmâniye, Tahkik: Dr. Ahmed Suphi Furat, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1985.
Türk ve Türklük, Türk Standartları Enstitüsü Yayını, Ankara, 1994.
UZUNÇARŞILIOĞLU, İ.H.: Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, I, Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
Vikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCseyin_Baykara, Erişim Tarihi: 30.08.2015.
YAKIT, İsmail: “Darwin’den Önce İslam Düşünürlerinde Evrimle İlgili Fikirler”, Felsefe Arkivi, Sayı: 24, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1984.
YAKIT, İsmail: “Babanzade Ahmet Naim’in Türkçülere Karşı Yazdığı ‘İslam’da Dava-yı Kavmiyet’ Adlı Kitabına Eleştirel Bir Yaklaşım’”, Bir Fikir Hareketinin Yüz Yılı Türk Ocakları Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, 7-9 Mayıs 2012.
YINANÇ, Mükrimin Halil: “Milli Tarihimizin Mevzuu”, Anadolu Mecmuası, Haz. Arslan Tekin, A.Z. İzgöer, TTK, Ankara, 2011.