Myriokephalon savaşı'nın yeri konusuna coğrafi bir yaklaşım

Makalede, Myriokephalon Savaşı’nın yeri konusunda, iki önemli tarihi kaynakta geçen coğrafi terimlere ve tasvirlere dayanılarak, savaşın yapıldığı coğrafi ortam şekillendirilerek bir sonuca ulaşılması amaçlanmıştır. Bu tarihi kaynaklardan birincisi, Niketas Khoniates’in Historia adlı kitabıdır. İkincisi, Bizans İmparatoru Manuel Komnenos’un İngiltere Kralı Henry Plantagenet’e gönderdiği mektuptur. Bu kaynaklardan savaşın yapıldığı geçidin; konumu, uzunluğu, genişliği, doğrultusu, jeomorfolojik, hidrografik ve bitki örtüsü özellikleri ile bazı coğrafi kavramlar ve tasvirler detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Böylelikle elde edilen bilimsel veriler, savaş yeri olduğu ileri sürülen yerlerde yapılan arazi gözlemlerinin verileri ile karşılaştırılmış; benzerlik ve farklılıklar belirlenmiştir. Bütün bu coğrafi veriler ve arazi gözlemlerine göre; söz konusu tarihi kaynaklarda ifade edilen savaş yerinin coğrafi ortamına en uygun sahanın Kûfi Boğazı olduğu tespit edilmiştir.

A geographical approach to the location of the battle of Myriokephalon

This paper aims to achieve a result about the location of the Battle of Myriokephalon by shaping the geographical environment of the battle on the basis of the geographical terms and descriptions mentioned in two important historical sources. The first one of the aforementioned historical sources is Niketas Choniates’ book titled “Historia”, and the second one is the Byzantine Emperor Manuel Komnenos’ letter to the King of England, Henry Plantagenet (Henry II of England). The geographical concepts and descriptions such as location, length, width, direction, geomorphologic and hydrographical features and flora of the location of the battle as mentioned in these sources were analysed in details. Objective scientific data thus obtained were compared with the data obtained from field observations at areas asserted to be the location of the battle to establish similarities and differences. According to all these geographical data and field observations, Kûfi Gorge is the area that best matches the geographical environment specified to be the location of the battle as mentioned in the aforementioned historical sources.

PDF

___

Ayiter, Kudret, “Myriokephalon Savaşı Nerede Olmuştur”, VIII. Türk Tarih Kongresi, Cilt: 2 (Ayrıbasım), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1981, s. 689-701.
Ceylan, Mehmet Akif, Baklan-Çivril Havzasının Hidrojeomorfolojik Etüdü, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi (Yayınlanmamış), İstanbul, 1998.
Ceylan, Mehmet Akif, Eskikurt, Adnan, “Kûfi Çayı Boğazı’nın Doğal ve Tarihi Coğrafyası”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 3, İstanbul, 2001, s. 123-152.
Chronica Magistri Rogeri De Houedene, Edited by: William Stubbs, M. A., Epistola Manuelis Constantinopolitani İmperatoris ad Regem Angliae Patrem, No. 51, Volume II, Longmans, London, 1869, s. 102-104.
Çay, Mehmet Abdulhalûk, “Karamıkbeli (Myriokefalon) Savaşı: I (Savaş Öncesi)”, Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 245, Ankara, 1983, s. 565-579.
Çay, Mehmet Abdulhalûk, Anadolu’nun Türkleşmesinde Dönüm Noktası: Sultan II. Kılıç Arslan ve Karamıkbeli (Myriokefalon) Zaferi, Orkun Yayınevi, İstanbul, 1984.
Dirimtekin, Feridun, Konya ve Düzbel (1146 ve 1176), Ahmet Sait Matbaası, İstanbul, 1944.
Dirimtekin, Feridun, “Selçukluların Anadolu’da Yerleşmelerini ve Gelişmelerini Sağlayan İki Zafer”, Malazgirt Armağanı (Ayrıbasım), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1972, s. 231-260.
Eickhoff, Ekkehard, “Der Ort Der Schlacht von Myriokephalon”, VIII. Türk Tarih Kongresi, Cilt 2 (Ayrıbasım), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1981, s. 679-687.
Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (1118-1176), (Yayına Hazırlayan: Işın Demirkent), AKDTYK Türk Tarih Kurumu Yayınları, XIX. Dizi-Sayı 18, Ankara, 2001.
Köymen, Mehmet Altay, “801. Yıldönümü Münasebetiyle Miriyokefalon Meydan Muharebesi”, Milli Kültür Dergisi, Sayı: 9, Ankara, 1977, s. 26-30.
Magdalino, Paul, The Empire of Manuel I Komnenos 1143-1180, Cambridge University Press, Cambridge, 1993.
Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), (Çeviren: Fikret Işıltan), AKDTYK Türk Tarih Kurumu Yayını, XIX. Dizi- Sa. 15, Ankara, 1995.
Nicetae Choniatae, Historia, Ex Recensione Immanuelis Bekkeri, Bonnae Impensis, Ed. Weberi, 1835.
Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, (Çeviren: Fikret Işıltan), Türk Tarih Kurumu Yayınları, X. Dizi-Sa. 7, Ankara, 1981.
Ramsay, William Mitchell, The Cities and Bishoprics of Phrygia, Volume I, At The Clarendon Press, Oxford, 1895.
Ramsay, William Mitchell, Studies in the History and Art of the Eastern Provinces of the Roman Empire, Aberdeen University, No. 20, Aberdeen, 1906.
Ramsay, William Mitchell, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, (Çeviren: Mihri Pektaş), Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, İstanbul, 1960.
Şekercioğlu, Hüseyin, “Mryofatlon Zaferi ve Yerin Stratejik Önemi”, Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 59, Ankara, 1967, s. 831-836.
Şekercioğlu, Hüseyin, “17 Eylül 1176 Gelendost-Miryofatlın Zaferinin 796. Yılı”, Türk Kültürü Dergisi, Sayı: 119, Ankara, 1972, s. 1172- 1177.
Taeschner, Franz, “Anadolu” [Beşeri Kısmı], Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I, Leiden, 1960, s. 461-480.
Tomaschek, Wilhelm, Zur Historischen Topographie von Kleinasien im Mittelalter, Sitzungsberichte Philosophisch-Historische Classe, Band CXXIV, Wien, 1891.
Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, Nakışlar Yayınevi, Yayın No. 28, İstanbul, 1984.
Turfan, Kemal, “Myriokephalon Savaşı ve Türk Askeri Tarihindeki Önemi”, Birinci Askeri Tarih Semineri Bildiriler II, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayını, Ankara, 1983, s. 61-72.
Turfan, Kemal, “Recherches Récentes sur la Bataille de Myriokephalon”, Revue Internationale d’Histoire Militaire, No: 67, Ankara, 1988, s. 3- 27.
Turfan, Kemal, “Myriokephalon Savaşı’nın Yeri Üzerinde Yeni Araştırmalar”, X. Türk Tarih Kongresi, Cilt 2 (Ayrıbasım), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1991, s. 1117-1155.
Turfan, Kemal, “Myriokephalon Savaşı Üzerine Yeni Görüşlerimiz ve Anadolu’nun Bir Türk Vatanı Oluşu”, Myriokephalon Savaşı I. ve II. Sempozyum Bildirileri, Çivril Belediyesi Kültür Hizmetleri Yayın No. 1, Denizli, 1997, s. 4-26.
Umar, Bilge, “Myriokephalon Savaşının Yeri: Çivril Yakınında Kûfi Çayı Vadisi”, Belleten, Sayı: 209, AKDTYK, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1990, s. 99-120.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Cilt: I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XIII. Dizi-Sa. 163, Ankara, 1982.
Vasiliev, Alexander Alexandrovich, “Das Genaue Datum der Schlacht von Myriokephalon”, Byzantinische Zeitschrift, Volume: 27, Leipzig-Berlin, 1927, s. 288-290.
Vasiliev, Alexander Alexandrovich, “Manuel Komnenus and Henry Plantagenet”, Byzantinische Zeitschrift, 29, Leipzig-Berlin, 1929-1930, s. 233-244.
Vasiliev, Alexander Alexandrovich, Histoire de L’empire Byzantin, Tome II (1081-1453), Editions A. Picard, Paris, 1932.
Vasiliev, Alexander Alexandrovich, History of the Byzantine Empire, Volume II (324-1453), The University of Wisconsin Press, Madison and Milwaukee, 1964.