Koçzade Mehmet Şükrü Bey ve Fikir hayatı

Milli Mücadele yıllarında hiç şüphesiz en önemli karargâh Türkiye Büyük Millet Meclisi olmuştu. Bu süreci yöneten Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde çeşitli fikir hareketleri doğmuştu. Bunlardan biri de Komünizmdir. Milli Mücadele yıllarında bu ideolojinin en önemli temsilcilerinden biri de Afyonkarahisar Mebusu Mehmet Şükrü Bey olmuştur. Mehmet Şükrü Bey komünizm fikrini memleketin kurtuluşunda sadece bir araç olarak görmüştü. Meclisin en fazla konuşan mebuslarından olan Mehmet Şükrü Bey Milli Mücadele sürecine çok önemli katkılar sağlamıştır. Bu çalışmada Mehmet Şükrü’nün yaşamı ve fikir hayatı ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

Koczade Mehmet Sukru Bey and his intellectual life

Certainly, the Grand National Assembly of Turkey was the most important headquarter during the Turkish National Struggle. Various ideological movements appeared in the Grand National Assembly of Turkey, which the period ruled from. One of those ideologies was communism. Mehmet Şükrü Bey, the deputy of Afyonkarahisar, was one of the most important representatives of this ideology during the National Struggle years. Mehmet Sukru Bey had seen the idea of communism only as a way for reaching independence. Mehmet Sukru Bey, one of the deputies that made a lot of speeches in the Assembly, had provided very important contribution to the process of National Struggle process. In this study, Mehmet Sukru Bey’s lifestory and his intellectual life is going to be mentioned.

PDF

___

Arşiv Belgeleri:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi
Mehmet Şükrü Bey’in Kısa Olumluluğu; Arşiv Dosyası, sicil no: 241.
Mehmet Şükrü’nün Tercümeihali, TBMM Arşiv Dosyası, sicil no: 241.
Koçzade Mehmet Şükrü Bey’in Seçim Mazbatası, TBMM Arşivi, sicil no: 241.
Cumhuriyet Arşivi
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30.18.1.1, Dosya: 146-2, Sayı: 283, Yer No: 1.15.19, Tarih: 10/10/1920.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30.18.1.1, Dosya: 146-3, Sayı: 311, Yer No: 1.17.8, Tarih: 28/10/1920.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30.18.1.1, Dosya: 86-46, Sayı: 1597, Yer No: 13.13.7, Tarih: 11/3/1925.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30.10.0.0, Dosya: 630, Yer No: 5.28.33, Tarih: 17/8/1922.
Tutanaklar ve Süreli Yayınlar
TBMM Zabıt Ceridesi, C. I, TBMM Matbaası, Ankara 1959.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. II, TBMM Matbaası, 1981.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. III, TBMM Matbaası, Ankara, 1981.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. IV, 11.9.1920, TBMM Basımevi, Ankara 1981.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. V, TBMM Basımevi, Ankara, 1981.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. VI, TBMM Matbaası, Ankara, 1943.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. VII, TBMM Matbaası, Ankara, 1944.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XI, TBMM Matbaası, Ankara, 1958.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XII, TBMM Matbaası, Ankara, 1958.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XVIII, TBMM Matbaası, Ankara, 1959, s. 363.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XIX, 29.4.1922, TBMM Matbaası, Ank., 1959, s. 442.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XX, TBMM Matbaası, Ankara, 1959.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XXI, 2.7.1922, TBMM Matbaası, Ankara 1959.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XXIII, TBMM Matbaası, Ankara, 1960.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. XXIV, TBMM Matbaası, Ankara 1960.
TBMM Gizli Celse Zabıt Ceridesi, C. 1-4, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 1985.
İkaz, Haber, Hakimiyet-i Milliye, Taşpınar.
Kitaplar
Ağaoğlu, Samet, Kuva-yı Milliye Ruhu, Ağaoğlu Yay., İstanbul, 1964.
Arıburnu, Kemal, Sivas Kongresi, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ank. 1997.
Arıkoğlu, Damar, Hatıralarım, Tan Gazetesi ve Matbaası, İstanbul 1961.
Aslan, Yavuz, Türkiye Komünist Fırkası’nın Kuruluşu ve Mustafa Suphi, TTK Yay., Ankara 1997.
Atabek, Ömer Fevzi, Afyon (Vilayeti) Tarihçesi, Yayına Haz. Turan Akkoyun, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yay., Afyon, 1997.
Atatürk, Kemal, Nutuk 1919-1927, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ank., 2004.
Atay, Falih Rıfkı, Çankaya, Bateş Yay., İstanbul, 1984.
Aybars, Ergün, İstiklal Mahkemeleri, C. I-II, 1920-1927, İzmir 1988.
Balkaya, İhsan Sabri, Ali Fethi Okyar (29 Nisan 1880-7 Mayıs 1943), TTK Yay., Ankara 2005.
Başel, Fahreddin, Sivas Bülteni, Kamil Kitap ve Basımevi, Sivas 1935.
Cebesoy, Ali Fuat, Kuva-yı Milliye’nin İçyüzü, Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, Temel Yay., İstanbul, 2002.
Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-1923, C. III, TBMM Vakfı Yay., Ankara 1994.
Goloğlu, Mahmut, Cumhuriyet’e Doğru 1921-1922, Başnur Mat., Ank. 1971.
Güneş, İhsan, Birinci TBMM’nin Yapısı (1920-1923), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara 1997.
Irmak, Sadi, Atatürk’ün Çevresi, Hisarbank Kültür Yay., 1981.
Kansu, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, C. II, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1988.
Özkaya, Yücel, Milli Mücadele’de Atatürk ve Basın (1919-1921), Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara 1989.
Tunçay, Mete, Türkiye’de Sol Akımlar (1908-1925), Bilgi Yay., Ankara 1967.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, I. Kitap, Bilgi Yay., Ankara 1991.
Ünsal, Süha, İkazcı Mehmet Şükrü, Dipnot Yay., Ankara 2007.
Yeşil, Ahmet, Türkiye Cumhuriyeti’nde İlk Teşkilâtlı Muhalefet Hareketi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Cedit Yay., Ankara, 2002.
Makaleler
“Afyon’da On Senelik Matbuat Hayatı”, Taşpınar, C. I, Sayı: 12, 29 Ekim 1933, s. 303.
Çalışkan, Ülkü, “Kurtuluş Savaşında Türk Sovyet Rusya İlişkileri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 160, Şubat, 2006.
Eyicil, Ahmet, “İstiklal Mahkemelerinde Yargılanan K.Maraşlılar”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 102, Haziran, 1996.
Şükrü, Mehmet, “Kanun Mefhumu Önünde”, İkaz, 29 Kanunu Sani 1341, no: 468-469 (29 Ocak 1925).
Şükrü, Mehmet, “Cumhuriyetin Devriyesi”, İkaz, 30 Teşrini Evvel 1340, no: 465-466 (30 Ekim 1924).
Şükrü, Mehmet, “Belediye ve İntihâbât”, İkaz, 18 Kanunu-evvel 1340, no: 462-463 (18 Ocak 1924).
Şükrü, Mehmet, “Şehir İşleri”, İkaz, 22 Kanunu Sani 1341, no: 467- 468 (22 Ocak 1925).
Şükrü, Mehmet, “Baş Papaz Meselesi”, İkaz, 12 Şubat 1341, no: 470- 471 (12 Şubat 1925).
Şükrü, Mehmet, “Köylünün Dertleri”, İkaz, 5 Şubat 1341, no: 469- 470 (5 Şubat 1925).
Şükrü, Mehmet, “Buhrân ve Sükûn”, İkaz, 15 Kanuni Sani 1341, no: 466-467 (15 Ocak 1925).
Şükrü, Mehmet, “Açık Mektup”, İkaz, 19 Şubat 1341, no: 471-472 (19 Şubat 1925).
Şükrü, Mehmet, “Buhrân ve Sükûn”, İkaz, 15 Kanuni Sani 1341, no: 466-467 (15 Ocak 1925).
Şükrü, Mehmet, “İntâk-ı Hakk”, İkaz, 13 Teşrini Sani 1340, no: 467- 468 (13 Kasım 1924).
Şükrü, Mehmet, “Hakikat Çâmur İle Sıvanmaz”, İkaz, 20 Teşrini Sani 1340, no: 468-469 (20 Kasım 1924).
Şükrü, Mehmet, “İsmet Paşa’nın İsti’fâsı ve Yeni Parti”, İkaz, 27 Teşrini Sani 1340, no: 469-470 (27 Kasım 1924).