Ömer TOKUŞ

11968

Halep hamdanîleri sarayında bulunan Filozof, ilim adamları ve şairler

Abbasîlerin dahili problemlerden dolayı zayıflamalarını fırsat bilen Hamdân b. Hamdûnun evlatları kısa zaman içerisinde Musul ve Halepe hakim olarak 905ten 1008 yılına kadar sürecek olan ve tarihçiler tarafından Hamdânın adına nispetle Hamdâniyyûn olarak adlandırılacak olan bir devlet kurdular. Abbasî hilâfetine karşı X. yüzyılda çıkan Haricî ve Karmatî isyanlarının bastırılmasında önemli görevler üstlenen Hamdânın torunları Nâsırduddevle Hasan ve Seyfüddevle Ali kısa zaman içerisinde Musul ve Halepte devlet olma yolunda önemli adımlar attılar. Nâsıruddevle Hasan tarafından Halepin yönetimi kendisine verilen kardeşi Seyfüddevle Ali, X. yüzyılda İslâm dünyasında hem Bizansa karşı yapmış olduğu cihatlarla hem de Halepte Kuveyk nehri üzerinde kurduğu sarayında tertip etmiş olduğu ilim meclisleri ile şöhret buldu. Seyfüddevle Ali tarafından Halep sarayında tertip edilen ilim meclislerine birçok alim, filozof ve şair katılmıştır. Bu dönemde Seyfüddevlenin sarayında Farabî gibi felsefeci, Kitabul-Agânînin yazarı Ebul-Ferec İsfehânî, Arap edebiyatının en tanınmış siması el-Mütenebbî, Hamdânî ailesinden olan Seyfüddevlenin kuzeni şair Ebû Firâs, Meyyafârikîn ulemasından İbn Nubâte gibi şahıslar himaye gördüler.

The poets, scientists and philosophers in the palace of Aleppo Hamdanids

Taking advantage of Abbasids weakness due to internal problems, the sons of Hamdan b. Hamdûn established a state in a short time which would last from 905 to 1008 by dominating Mosul and Aleppo and also it was named as Hamdaniyyûn by historians because of Hamdan s name. The grandsons of Hamdan Nasruddawla Hasan and Sayfuddawla Ali who took important tasks in quashing the Hariji and Karmati rebellions against Abbasid caliphate at 10th century, took significant steps in a short time in order to become a state in Mosul and Aleppo. Nasruddawla Hasan gave the management of Aleppo to his brother Sayfuddawla Ali who became famous in Islamic world at 10th century by not only making jihads against Byzantium but also organizing science majlises in the palace built on the Kuveyk River in Aleppo. Numerous scholars, philosophers, and poets attended these science mejlises organized by Sayfuddawla Ali in Aleppo Palace. In this period, the philosopher Farabi, the writer of Kitabu l-Agânî Abu l-Ferec İsfehânî, the most famous figure of Arabic literature el-Mütanabbî, a member of Hamdani family the poet Abû Firâs (cousin of Sayfuddawla), and Ibn Nubâte one of Meyyafârikîn ulemas were protected in Sayfuddawla palace.
PDF

___

  • Abdülcabir, Suud Mahmud, eş-Şi’r fi Rihabi Seyfüddevle el-Hamdanî, Müessesetü’r-Risale, Beyrut 1981.
  • Adnan, Abdülhak, “Farabi”, İ.A., c. IV, s. 451-469, Eskişehir 1997.
  • Arsal, Sadri Maksudî, “Farabi’nin Kültür Tarihindeki Rolü”, III. TTK (15-20 Mayıs 1943), s. 352-367, Ankara 1948.
  • Arendonk, C. Van, “İbn Haleveyh”, İ.A., c. V/II, s. 744-745, Eskişehir 1997.
  • Aydın, İbrahim Hakkı, “Bir Türk Düşünür Farabî (870-950)”, Türkler, c. V, s. 527-534, Ankara 2002.
  • Aydınlı, Osman, “Abbasilerin İlk Döneminde (II. / VIII. Asır) Mâverâünnehir’de Mübeyyiza Hareketi ve Bu Fırkanın İslâm Dışı Diğer Sapık Mezheplerle Soğd Bölgesindeki Faaliyetleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 147, s. 153-162, İstanbul 2003.
  • Bayraklı, Bayraktar, Farabî’de Devlet Felsefesi, Şehir Yayınları, İstanbul 2000.
  • Bek, Muhammed Kemal Hilmi, Ebu’t-Tayyib el-Mütenebbî: Hayatuhu ve Hulukuhu ve Şi’ruhu ve Üslubuhu, (Haz. Ali Ebu Zeyd), Dımeşk, Mektebetu Sadedin, 1986.
  • el-Belâzurî, Fütûhu’l-Büldan, (Çev. Mustafa Fayda), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
  • Beyazıdof, Ataullah, İslâm ve Medeniyet, (Sad. İbrahim Ural), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994.
  • Bikhazi, R.J., “Hamdanids”, Dictionary of the Middle Ages, c. VI, s. 83- 86, New York 1989.
  • Blachere, R., “Mütenebbî”, İ.A., c. VIII, s. 858-862, Eskişehir 1997.
  • Brockelmann, Carl, İslâm Ulusları ve Devletleri Tarihi, (Çev. Neşet Çağatay), TTK, Ankara 1992.
  • Brockelmann, Carl, “Ebu Firas”, İ.A., c. IV, s. 17, Eskişehir 1997.
  • Brockelmann, Carl, “İbn Nübate”, İ.A., c. V/II, s. 777, Eskişehir 1997.
  • Brockelmann, Carl, “Ebülferec”, İ.A., c. IV, s. 77, Eskişehir 1997.
  • Bowen, Harold, “Nasırüddevle”, İ.A., c. IX, s. 97, Eskişehir 1997.
  • Canard, Marius, Recueil De Textes Relatifs A L’émir Sayf Al Daula Le Hamdanide Avec Annonations, Alger 1934.
  • Canard, Marius, Historie de la Dynastie des H’amdanides de Jazira et de Syrie, Presses Universıtaires de France, Paris 1953.
  • Canard, Marius, “Hamdanids”, EI2, c. III, Brill, s. 126-131, Leiden 1971.
  • De Boer, T.J., İslâm’da Felsefe Tarihi, (Çev. Yaşar Kutluay), Anka Yayınları, İstanbul 2001.
  • Devletşâh, Tezkire-i Devletşâh, c. I, (Çev. Necati Lugal), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1994.
  • Ebu Firas El-Hamdanî-Haris b. Said b. Hamdan, Divanu Ebi Firas, Beyrut, Daru Sadır, Tarihsiz.
  • Ebü’l-Fida-İmamüddin el-Melikü’l-Müeyyed İsmail b. Ali, Tarihu Ebi’l- Fida, c. I, (thk. Mahmud Deyyub), Beyrut 1417/1997.
  • Fakhry, Majid, al-Farabî, Founder of Islamic Neoplatonism, His Life, Works and Influence, Oxford, Oneworld Publications 2002.
  • Farabi, İlimlerin Sayımı (İhsau’l-Ulum), (Çev. Ahmet Arslan), Vadi Yayınları, Ankara 1999.
  • Furat, Ahmet Suphi, “Ve’va”, İ.A., c. XIII, s. 307-308, Eskişehir 1997.
  • Fişek, Salih, İbn Cinnî Hayatı, Şahsiyeti Eserleri ve el-Hasa’is’in Metin Tercümesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 1981.
  • Gölpınarlı, Abdulbakıy, Tarih Boyunca İslâm Mezhepleri ve Şiilik, Der Yayınları, İstanbul 2003.
  • Günaltay, M. Şemsettin, İslâm Tarihinin Kaynakları -Tarih ve Müverrihler-, (Haz. Yüksel Kanar), Endülüs Yayınları, İstanbul 1991.
  • Günaltay, M. Şemsettin, İslâm Tarihi I, İstanbul 1919.
  • Hasan, İbrahim, Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, c. III/IV, (Çev. Heyet), Kayıhan Yayınları, İstanbul 1988.
  • Hell, J., “Bebbegâ”, İ.A., c. II, s. 431, Eskişehir 1997.
  • el-Hemdânî, Muhammed b. el-Hasan b. Ahmed b. Yakub b. Yusuf b. Davud, Kitâbu Sıfatı Cezireti’l-Arab, thk. David Heinrich Müeller, Leiden: Brill 1884.
  • Hourani, Albert, Arap Halkları Tarihi, (Çev. Yavuz Alagon), İletişim Ya- yınları, İstanbul 1997.
  • Houtsma, M. Th., “Abdullah”, İ.A., c. I, s. 32, Eskişehir 1997.
  • Houtsma, M. Th., “Seyfüddevle”, İ.A., c. X, s. 536, Eskişehir 1997.
  • İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, c. VIII, (Çev. Ahmet Ağırakça), Bahar Yayınları, İstanbul 1991.
  • İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, c. IX, (Çev. Abdülkerim Özaydın), Bahar Yayınları, İstanbul 1991.
  • İbnü’l-Kesir, el-Bidaye ve’n-Nihaye, c. XI-XII, (Çev. Mehmet Keskin), İstanbul 1995.
  • İbnü’n-Nedim-Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshak, el-Fihrist, Kahire, Matba’atü’l-İstikame, tarihsiz.
  • Karaarslan, Nasuhi Ünal, “Hamdaniler”, DİA, c. XV, s. 446-447, İstanbul 1997.
  • el-Keyyali, Sami, Seyfüddevle ve Asrü’l-Hamdaniyyin, Halep, Matbaa- tü’l-Hadise 1939.
  • Kılıç, Hulusi, “İbn Nübate el-Hatib”, DİA, c. XX, s. 232-233, İstanbul 1999.
  • Mez, Adam, Onuncu Yüzyılda İslâm Medeniyeti, (Çev. Salih Şaban), İnsan Yayınları, İstanbul 2000.
  • Olguner, Fahrettin, Fârâbî, Ötüken Yayınları, İstanbul 1999.
  • Öztuna, Yılmaz, “Hamdânîler”, Türk Ansiklopedisi, c. XVIII, s. 429, Ankara 1990.
  • Pedersen, J., “İbn Cinni”, İ.A., c. V/II, s. 720, Eskişehir 1997.
  • es-Se’alibî-Ebu Mansur Abdülmelik b. Muhammed b. İsmail, Yetimetü’d-Dehr Fi Mehasini Ehli’l-Asr, c. I-II, (tahkik ve şerh Müfid Muhammed Kumeyha), Beyrut, 1403/1983.
  • Sobernheim, M., “Hamdaniler”, İ.A., c. V/I, s. 179-182, Eskişehir 1997.
  • Şakir, Mahmut, Hz. Âdem’den Bugüne İslâm Tarihi, c. V, (Çev. Ferit Aydın), Kahraman Yayınları, İstanbul 1995.
  • Şeşen, Ramazan, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İSAR, İstanbul 1998.
  • Şirvani, Harun Han, İslâm da Siyasî Düşünce ve İdare, (Trc. Kemal Kuşku), Nur Yayınları, Ankara 1965.
  • eş-Şek’a, Mustafa-Seyfüddevle el-Hamdanî, Memleketü’s-Seyf ve Devletü’l-Eklam, Beyrut, Alemü’l-Kütüb, Tarihsiz.
  • eş-Şek’a, Mustafa-Seyfüddevle el-Hamdanî, Fünûnü’ş-Şi’r Fi Müctema-i’l-Hamdaniyyin, Beyrut, Alemü’l-Kütüb, 1981.
  • Uludağ, Süleyman, “Din-Musiki İlişkisi Üzerine”, Köprü, Sayı: 79, s. 9-18, Yaz 2002.
  • Ülken, Hilmi Ziya, İslâm Felsefesi, Ülken Yayınları, İstanbul 2004.
  • Weir, T.H., “Hüseyin”, İ.A., c. V/I, s. 641, Eskişehir 1997.
  • Yavuz, Mehmet, “İbn Cinni ve Arap Gramerindeki Yeri”, Şarkiyat Mecmuası, c. VIII, s. 245-265, İstanbul 1998.
  • Yavuz, Mehmet, “İbn Cinni”, DİA, c. XIX, s. 397-400, İstanbul 1999.
Türk Dünyası Araştırmaları-Cover
  • ISSN: 0255-0644
  • Başlangıç: 1979
  • Yayıncı: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Arap alfabesi ile Türkçe yazılamaz

Mehmet BABOĞLU UZUN

Halep hamdanîleri sarayında bulunan Filozof, ilim adamları ve şairler

Ömer TOKUŞ

Kültür sosyoloji bağlamında kimlik pazarında kültürel kimlik

Mustafa AKSOY

Kiğı sancak beyleri, eşkıyalık ve sosyal düzeni sağlama çabaları (1514-1852)

Yaşar BAŞ

Ak koyunlular devrinde Doğu ve Güneydoğu anadolu bölgesi'nde yaşayan Ermenilerin dini, sosyal ve ekonomik durumu

Recep YAŞA

II. İnönü savaşı'nın ikmal ve iaşesi

Feyzullah EZER

Yazılı anıtlardaki Kazak dilinin tarihi süreci

Murat SABIR

Türkiye-Azerbaycan ilişkilerindeki tarihsel boyut ve Azerbaycan'da bulunaN Türk şehitlikleri (gözlem ve değerlendirmeler)

Kemal KARADEMİR

Arşiv belgeleri ve orijinal dökümanlar ışığında Türk tıp tarihinde sağlıkla ilgili yardımlaşmalar ve yorumlamalar

Ayşegül ERDEMİR DEMİRHAN

Bulgar Türkçesi üzerine araştırma ve incelemeler - 1: Bulgar Türklerinin onogur ve onogundur kabile adlarının etimolojileri

Yusuf GEDİKLİ