Çarlık ve bolşevik Ruslarının TÜrkmenistan'da uyguladığı din politikası ve Türkistan örneği

Ruslar İslamiyetle Kiev Rusyasından itibaren ilgilenmeye başlamış- lardır. Genelde aleyhte çalışmalar yapılmıştır. Rusların egemenliğine gi- ren gayri Rus topluluklarının hepsinde olduğu gibi Türkmenistanda da Çarlık döneminde Hıristiyanlaştırma, Bolşevikler döneminde de dinsizleş- tirme politikaları izlenmiştir. Hedefe ulaşabilmek için propaganda, baskı, sürgün, işkence ve beyin yıkama gibi birçok yola başvurulmuştur. Bu sü- reç içinde birçok da insan öldürülmüştür. Bütün bu çalışmalar sonunda küçük bir kesim üzerinde etkili olunmuşsa da çoğunluk üzerinde başarılı olunamamıştır. Türkmen geleneği ile İslam iç içe girmiş ve Türkmenlerde İslamın kök salmasına sufizmin önemli tesiri olmuştur. Günümüzde Türkmenistanda Hıristiyan ve Bahâi misyonerleri, Yeho- va şahitleri, Şii propagandacılar kendi inançlarına insan çekebilmek için buldukları her fırsatı ve yolu ustalıkla kullanmaktadırlar.

The religion politics applied on Turkistan by czardom and bolshevik Russia and ınstance of Turkmenistan

Russians have been started to be interested in Islam since the Kyev Russia. But they generally acted against it. As in all the non-Russian communities under the Russian domination; in the tsardom period, christianisation and in the Bolshevik period, irreligious activity policies havebeen followed in Turkmenistan. Propoganda, oppression, exile, torture, brainwashing and likewise methods were the ways applied to get to the target. In that process, many people were assassinated. By all these ef- forts, little community was affected but on more it was failed. Turkmen tradition and Islam were interfered each other and sufism deeply affected developing Islam in Turkmenistan. Today, Christian and Bahai missionaries, Jehovah s Witnesses, Shii- te propagandists are taking advantage of every circumstance and the way expertly to attrack people to their own believes.

PDF

___

Agacanov, S.G., Oğuzlar, (Çev: Ekber N. Necef/Ahmet Annaberdiyev), Selenge Yayınları, İstanbul 2004.
Akaev, Orazpolat, İlk Türkmen Devletleri ve Türkmenistanda İstiklal Mücadeleleri, Türkmenistanda Toplum ve Kültür, (Derleyenler: Büşra Eraslanlı-Orazpolat Akaev), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.
Akiner, Shirin, Sovyet Müslümanları, (Çev: Tufan Buzpınar-Ahmet Mutlu), İnsan Yayınları, İstanbul 1995.
Aylık Diyanet Dergisi, Sayı: 97, Ocak 1999.
Bacon, Elizabeth E., Esir Orta Asya, (Çev: Tansu Say), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul.
Bennigsen A. & Lemercıer C. Quelquejay, Stepde Ezan Sesleri, (Çev: Nezih Uzel), İrfan Yayımcılık, İstanbul 1994.
Bennigsen A. & Lemercier C. Quelqejay, Sufi ve Komiser, (Çev: Osman Türer), Akçağ Yayınları, Ankara 1988.
Bennigsen, Alexandre, Sovyetler Birliğinde İslami Uyanış ve Bazı Gelişmeler, Çöküş Öncesi Sovyetler Birliğinde İslamiyet ve Müslümanlar, (Çev: İsmail Orhan Türköz), TDV Yayınları, Ankara 1997.
Caroe, Sir Olaf, Sovyet İmparatorluğu Sömürülen Milletler, (Çev: Zerhan Yüksel), C. I-II, Tercüman 1001 Temel Eser, ts.
Crısostomo, Rosemarie, Sovyetler Birliğindeki Müslümanlar, Çöküş Öncesi Sovyetler Birliğinde İslamiyet ve Müslümanlar, (Çev: İsmail Orhan Türköz), TDV Yayınları, Ankara 1997.
Critchlow, James, Minareler ve Marx, Çöküş Öncesi Sovyetler Birliğinde İslamiyet ve Müslümanlar, (Çev: İsmail Orhan Türköz), TDV Yayınları, Ankara 1997.
Erol, Mehmet Seyfettin, Türkmenistan Cumhuriyeti, Türkler, C. 19, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
Gömeç, Saadettin, Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2006.
Hıdırov, A., Din Geçmişin Kalıntısıdır, İlim Basımevi, Aşkabat 1986.
İbrahim, Abdurreşîd, Âlem-i İslam ve Japonyada İslamiyetin Yayılması: I-II, (sadeleştiren ve notlandıran Ertuğrul Özalp), İşaret Yayınları, İstanbul 2003.
Kahraman, Kemal, Çağdaş Sömürge İmparatorluğu, Seha Neşriyat, İstanbul 1989.
Kalafat, Yaşar, Ulug Türkistan Notları, Ecdat Yayınları, Ankara 1995.
Karacayeva, G.A., Sömürge Devrinde Halk Maarifi, 1881-1917, (Basılmamış Doktora Tezi), Türkmenistan İlimler Akademisi, Ş. Batırov Tarih Enstitüsü, Aşkabat 1995.
Kuliev, N., Geçmişin Ziyanlı Kalıntısı ve Taze Örf Adetler, İlim Basımevi, Aşkabat 1987.
Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 4. Baskı, Ankara 1999.
Küçükoğlu, Bayram, Türk Dünyasında Misyoner Faaliyetleri, IQ Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2005.
Mıdırov, A., Dine Karşı Propaganda Hakkında Toparlama, Türkmenistan Parti Neşriyatı, Aşkabat 1938.
Nazar, Mahdum Abid, Türkmenistanda İlk Mektep Dönemi Medrese Eğitiminde Tekerleme Kullanma, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 217, Ocak 2005.
Onay, Yaşar, Rusya ve Değişim, Nobel Yayınları, Ankara 2002.
Rahimov, Nurmuhammet, Türkmenistan Tarihi, Maarif Yay., Aşkabat 1995.
Roy, Olıvıer, Yeni Orta Asya, Ya da Ulusların İmal Edilişi, (Çev: Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul 2007.
Semirov, N.A., Sovyet Rusyada İslam Tarihi İncelemeleri, (Çev: Arif Berberoğlu), Evrensel Basım Yayınları, İstanbul 2005.
Sümer, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1999.
Şükürov, Nazar, Dinîn Ortaya Çıkışı ve Devir, Türkmenistan Basımevi, Aşkabat 1986.
Şükürov, Nazar, Halk İnancında Irım ve Din, Türkmenistan Basımevi, Aşkabat 1977.
Tahhan, Mustafa M., Kafkasya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerindeki İslamın Geleceği, Azim Yayıncılık, (Çev: İbrahim Tüfekçi), İstanbul 1995.
Tatlılıoğlu, Durmuş, Türkmenistanda Sosyal Yapı, Türkler, C. 19, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
Türkmenistanda Rusların Din Politikası,
http://www.yehhu.com/odevtezbankasi/odev.
Uçar, Fuat, Dış Türkler, Fark Yayınları, Ankara 2007.
Yalçınkaya, Alâeddin, Sömürgecilik ve Panislamizm Işığında Türkistan, Timaş Yayınları, İstanbul 1997.
Yazberdiyev, Almaz, Doğuda Matbu Yayınların Tarihi, (Çev: Ahmet R. Annaberdiyev), Kaknüs Yayınları, İstanbul 2005.
Yazıcı, Bahaddin, Sıcak Nokta Orta Asya, Ozan Yayınları, İstanbul 2003.