Halil AKMAN, Suat ZEYREK

Atatürk'ün yaşamında Rumeli'nin izlerini aramak

Atatürkün çocukluğu Osmanlı İmparatorluğunun Balkanlardaki hâkimiyetinin adım adım gerilediği günlere denk geliyordu. Osmanlının geri çekilmesinin oluşturduğu buhran toplumu sarmıştı. Girilen her bir savaş kaybedilmiş ve sınırlar önemli ölçüde merkeze yaklaşmıştı. Eski hâkimiyet bölgelerinden doğuya doğru ciddi bir göç vardı ve bu terk edişlerin önemli sosyo-ekonomik sorunları ortaya çıkmıştı. Bu olumsuz gidişata bir son vermek için vatanperver çözümler aranıp, komitalar kuruluyordu. Atatürk de, genç subayların kurduğu komitalarda yer almaktaydı ve bu amaçla kendisi Şamda, Anavatan ve Özgürlük Derneği ni kurmuştu. Selanike geldiği günlerde Meşrutiyetin ilanında önemli bir rol almıştı. Meşrutiyet, İstanbulda tehdit altına girince Hareket Ordusunun başına geçti. Bu çabaların sonucunda kötü durumun sorumlusu olarak görülen II. Abdülhamit tahttan indirildi. Bunun ardından I. Balkan Savaşı ile beraber Osmanlının Balkanlardaki hâkimiyeti büyük ölçüde sona erdi. Atatürk, bu sonucu kabullenmedi ve olayın sorumlularını sürekli olarak eleştirdi. Doğduğu toprakların kaybedilişini sorumsuz bir davranış olarak kabul eden Atatürk, ilk fırsatta bu toprakları geri alma yollarını araştırdı. Atatürk savaşın bir cinayet olduğunu kabul etse de, Sofyada konsolos iken Almanya tarafında savaşa girmenin büyük bir şans ve fırsat olacağını söylemişti. Lakin sonuç kötüden daha kötüye gitti ve bu aşamadan sonra Rumeli, Atatürk için bir hüzün meselesi haline geldi.

To search for traces of Rumelia in Atatürk s Life

Atatürk s childhood passed in the days of Ottoman Empire s decline of rule in the Balkans step by step. Each war entered was lost and borders were greatly shrunken. Migrations were realized eastwards from the old parts of dominance and there were big economic and social problems. To put an end to this bad trend, Atatürk took part in communities founded by young officers and later he established The Motherland and Freedom Society in Damascus. Having arrived in Salonika he became influential in the proclamation of the Constitution. As the Constitution was under threat in Istanbul, he became the chief of staff of The Army of Action. As a result of these efforts, Abdülhamid II, who was seen as responsible for the bad situation, was deposed. Later with the First Balkan War, the Ottoman reign in the Balkans largely came to an end. Atatürk did not accept this consequence and constantly criticized those responsible for it. Atatürk accepted the loss of lands in which he was born in this way as an irresponsible action and sought the possibility of regaining them at the first opportunity. Even though Atatürk believed that war was a murder, while he was an ambassador in Sofia he said a war on the side of Germany was a great chance and opportunity. However the results went from bad to worse and this time he felt great sorrow when talked about Rumelia.

PDF

___

Akbıyık, Yaşar, Atatürkün Hayatı, Türkler, C. 16, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
Atay, Falih Rıfkı, Atatürkün Hatıraları 1914-1918, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara 1965.
Atay, Falih Rıfkı, Çankaya 1881-1938, Doğan Kardeş, İstanbul 1969.
Aydoğan, Metin, Ülkeye Adanmış Bir Yaşam, Mustafa Kemal ve Kurtuluş Savaşı, Umay Yayınları, İzmir 2005.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Atatürk İle İlgili Arşiv Belgeleri, Belge: 3, Ankara 1982.
Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C. I/I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
Borak, Sadi, Atatürkün Resmî Yazışmalara Girmemiş Söylev, Demeç, Yazışma ve Söyleşileri, Kaynak Yayınları, İstanbul 1997.
Cemal Paşa, Hatıralar, (Haz. Alpay Kabacalı), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2008.
Erickson, Edward J., Defeat in Detail The Ottoman Army in the Balkans, 1912-1913, Westport, London, Greenwood Publishing Group 2003.
Glasneck, Johannes, Kemal Atatürk ve Çağdaş Türkiye I, (çev. Arif Gelen), Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, İstanbul 1998.
Gündüz, Asım, Hatıralarım, Kervan Yayınları, İstanbul 1973.
Hakov, Cengiz, 1913 Yılında İstanbulda İmzalanan Bulgar-Türk Antlaşması ve Bulgaristan Türk-Müslüman Nüfusun Hakları, XIII. Türk Tarih Kongresi, 4-8 Ekim 1999, TTK, Ankara 2002.
Halil Menteşenin Anıları, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1986.
Hall, Richard C., The Balkan War 1912-1913, Prelude to the First World War, London and New York, Routledge 2000.
Hochwachter, G.V., Türklerle Cephede, Balkan Savaşı Günlüğü, (çev. Sumru Toydemir), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2007.
İnan, Afet, M. Kemal Atatürkün Karlsbad Hatıraları, TTK, Ankara 1983.
Karaca, Erdem, Türk Basınında Alman Askerî Islahat Heyeti (1913-1914), Akademik Bakış, C. 5, Sayı: 9, s. 206-207, 2011.
Kızıldoğan, Hüsrev Sami, Vatan ve Hürriyet = İttihat ve Terakki, Belleten, C. 1, Sayı: 3- 4, Ankara 1937.
Kinross, Lord, Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu, (Türkçesi: Necdet Sander), Altın Kitaplar, İstanbul 1988.
Kolev, Valery-Koulouri Christina, The Balkan Wars, Thessaloniki CDRSEE, 2005.
Köylü, 11 Teşrin-i Evvel 1330 / 24 Ekim 1914.
Kurtcephe, İsrafil, Mustafa Kemal Atatürkün Askerî Hayatı, Türkler, C. 16, Ankara 2002.
Mustafa Kemal, Arıburnu Muharebeleri Raporu, (Yay. Haz. Uluğ İğdemir), TTK, Ankara 1968.
Nahit Sırrı, Türkiye ile Çarlık Rusya Arasındaki Münasebet, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, Sayı: 4, C. 1, 1930.
Ortaylı, İlber, Mustafa Kemal Atatürkün Bulgaristandaki Yılları, IX. Türk Tarih Kongresinden ayrı basım, TTK, Ankara 1989.
Öksüz, Hikmet, Atatürk Döneminde Balkan Politikası (1923-1938), Türkler, C. 16, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
Paruşev, Paraşkev, Demokrat Diktatör Atatürk, (Çev. Naime Yılmazer), Kent Kitap, Ankara 2007.
Rustow, Dankwart A.. The Army and the Founding of the Turkish Republic, Men of Order, Authorian Modernization Under Atatürk and Reza Shah, editör: Touraj Atabaki-Erik J. Zürcher, New York, I.B. Tauris 2003.
Sarıkoyuncu, Ali, Millî Mücadelede Türk-Bulgar İlişkileri, Türkler, C. 16, Ankara 2002.
Schurman, Jacob Gauld, The Balkan Wars, 1912-1913, The Floating Press, Third Edition 2008.
Simon, Rachel, Prelude to Reforms: Mustafa Kemal in Libya, Atatürk and the Modernization of Turkey, Ed. by. Jacob M. Landau, Boulder, Colorado, Westview Press 1984.
Sürvegil, Sabri, Osmanlı Devletinin I. Dünya Savaşına Girişinin İzmir Basınındaki Yankıları, Tarih İncelemeleri Dergisi, I, İzmir 1983.
Talat Paşanın Anıları (Haz. Alpay Kabacalı), Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul 2007.
Tetik, Ahmet, Sofya Askerî Ataşesi Mustafa Kemalin Raporlar (Kasım 1913- Kasım 1914), ATASE, Ankara 2007.
Tongas, Gerard, Atatürk And The True Nature of Modern Turkey, Fransızcadan Çeviri: Major F.F. Rynd, London, Luzac & Co, 1939.
Uğurlu, Nurer, Atatürkün Askerlikle İlgili Kitapları, Cumalı Ordugahı Tabiye ve Tatbikat Seyahati, Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, İstanbul 1988.
Us, Asım, Gördüklerim, Duyduklarım, Duygularım, Vakit Matbaası, İstanbul 1964.
Uyar, Mesut, Erickson Edward J., A Military History of The Ottomans, California, ABCCLIO, LLC, 2009
Ülman, A. Haluk, Birinci Dünya Savaşına Giden Yol (ve Savaş), Ankara 1973.
Velikov, Stefan, Kemalist İhtilal ve Bulgaristan (1918-1922), (Çev. Naime Yılmazer), Kitaş Yayınları, İstanbul 1969.
Yiğit, Ali Ata, Çanakkale Savaşlarının Ortaya Çıkardığı Stratejik Bir Zorunluluk: Osmanlı-Bulgar Hudut Tashihi Antlaşması, Bilig, Sayı: 63, Güz 2012.
Zeyrek, Suat, Birinci Balkan Savaşı Yenilgisinin İç ve Dış Sebepleri, İ.Ü. SBE, Basılmamış Doktora Tezi, 2012.
Zürcher, Erik J., The Young Turk Legacy and Nation Building, From The Ottoman Empire to Ataturks Turkey, New York, I.B Tauris Publishing 2010.