1917 Bolşevik ihtilâli'ndeki hayal kırıklığı ve Türkistan Türkleri

Birinci Dünya Savaşına İtilaf Devletleri safında giren Rus Çarlığı, Batı cephesinde ciddi kayıplar vermiştir. Bunun sonucunda 1916da çıkan kararname ile o güne kadar ikinci sınıf vatandaş olarak görülen ve askerlik hizmetinden muaf tutulan Müslüman Türklerden (Kırgız, Özbek, Türkmen, Kazak) 500 bin kişi silâhaltına çağrıldı. Barış döneminde uzun yıllardır farklı muamele gören Türkler, Rus Hükümetinin bu çağrısını reddettiler. Bu bahaneyle Rus Hükümeti Türklere karşı bir katliama başladı. Bu çalışma, Türklerin Ruslara karşı geliş nedenleri ile mücadelelerini ele almaktadır.

Turkestan Turks and disappointment ın revolution bolshevik 1917

The Czardom Russia, involved in the First World War on the side of Entente Powers, suffered heavy losses in the western front. This was a result of issuing an Imperial Decree in 1916, to call about 500.000 recruits from the Muslim Turkish communities in Turkestan (Kyrgyz, Uzbek, Turkmen, Kazakh) who were treated until that time as second class citizens who were exempted from the military service. The Turkish people, discriminated for long in times of peace, refused to obey this appeal of the Russian Government. Hereby, The Russian government under the pretext of this refusal started massacres against the Turkish people. This study focuses on the causes of revolt of Turks against The Czardom Russia.

PDF

___

Acar, Kezban, Başlangıçtan 1917 Bolşevik Devrimine Kadar Rusya Tarihi, Ankara 2004.
Akiner, Shirin, Sovyet Müslümanları, İstanbul 1995.
Allworth, Edward, Central Asia: A Century of Russian Rule, London 1967.
Bacon, Elizabeth E., Esir Orta Asya, Tercüman 100 Temel Eser 79, (Çev: Tansu Say), İstanbul, ts.
Bal, İdris, Sovyetlerin Ulusları Kontrol Yöntemleri Türk Kökenli Veya Müslüman Uluslara Özel Referanslar, Türkler, C. 18, s. 828, Ankara 2002.
Baumann Robert F. Baumann, Rusyanın Türk Bölgelerinde Yayılması, Türkler, Çev: Doç. Dr. Nasuh Uslu, C. 19, s. 577, Ankara 2002.
Bhatly Roj Sultan Khan Bhatly, Russıa: The Tradıtıonal Hegemon In Central Asıa, http//sam.gov.tr/wp-content/uploads2012.
Cagnat, R., Jan, M., İmparatorluklar Beşiği SSCB, Çin ve İslâmın Arasında Orta Asyanın Yazgısı, İstanbul 1992.
Çalışkan, İsmail, 20. Asırda Asyada Din Politikaları: Çarlık Rusya ve Sovyetler Birliği Hâkimiyetinde Belirleyenler ve Belirlenenler, Bölgesel ve Küresel Politikalarda Orta Asya, s. 95, Ankara 2012.
Cantaurov, S. B., Grajdanskaya Voyna v Kirgizskoy SSR, Frunze, 1963.
Cooley, Alexander, Central Asia: A Political History from the 19th Century to Present, http://asiasociety.org/countries/central-asiapolitical-history-19th century present.
Çokuşov, B., Klassovaya Borba v Kirgizskih Ailah v Pervıe Godı Sotsialistiçeskih Preobrazovaniy (1918-1924gg), Frunze, 1970.
Erşahin, Seyfettin, Türkistanın Verilen Bağımsızlıktan Alınan Bağımsızlığa Yürüyüşü Üzerine Bazı Değerlendirmeler, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C. XLIV, S. 1, s. 311-329, Ankara 2003.
Eski Devirlerden Günümüze Kazakistan ve Kazaklar, Çev: Abdulvahab Kara, İstanbul 2007.
Geiss Paul George, Pre Tsarist and Tsarist Central Asia, Communal Commitment and Political order in London: Routledge.
Gleason, Gregory, Orta Asyada 1924 Sınır Düzenlemeleri: Modern Sınır İlişkilerinin Tarihi Boyutları, Türkler, Çev: M. Faruk Çakır, C. 19, s. 854, Ankara 2002.
Gündüz, Ahmet, 1917 Bolşevik İhtilâlinin Türk Dünyasındaki Yansımaları, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, C. 6, S. 1, s. 2-12, Ankara 2005.
Hırsch, Francıne, Toward an Empire of Nations: Border-Making and the Formation of Soviet National Identities, Russian Review 59, s. 201- 226, April 2000.
İlyasov, S. İ. vd., İstoriya Kirgizskoy SSR, II. Kitap, Frunze 1986.
Kajum Han, V., Leninin Türkistan Siyaseti, Millî Türkistan, S. 129, s. 3-9, Ocak-Mayıs 1970.
Kefeli, Agnes Nilüfer, Nikolay İlminskiy: Orta Volga Müslüman ve Türk Halkları Üzerindeki Siyaseti, Türkler, C. 18, s. 451, Ankara 2002.
Kerensky, Aleksandr, Kerensky ve Rus İhtilâli, Çev: Rasih Güran, İs- tanbul 1967.
Khalid, Adeeb, Komünizmden Sonra İslâm-Orta Asyada Din ve Politi- ka, Çev: Aslıhan Tekyıldız, Ankara 2011.
Kotov, Viktor - Trepavlov, Vadim, The Russian People in The 20 th Des- tiny, Social Scıences Otechestvennaya Istoriya, No: 3, s. 46-62, 2007.
Kowalski, Ronald, The Russian Revolution 1917-1921, London 1997.
Kurmanov, Z., Politiçeskaya Borba v Kırgızstane: 20-e Godı, Bişkek 1992.
Lyanders, Semıon, The Fall of Tsarism: Untold Stories of the February 1917 Revolution, Oxford 2013.
Monteil, Vincent, Sovyet Müslümanları, (Çev: Mete Candereli), İstan- bul 1992.
Malabaev, C. M., Kırgız Mamleketinın Tarıhı, Bişkek 1997.
Malone, Richard, Analysing the Russian Revolution, Cambridge 2004.
Özbay, Ekrem, Çarlık ve Bolşevik Ruslarına Karşı Türkmenistan Türk- leri, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 201, s. 36, İstanbul 2012.
Park, Alexandre, Bolshevism in Turkestan, 1917-1927, New York 1957.
Rahman, Fazlur, Rusyadaki Türklere Karşı Sovyet Politikasının Geli- şimi (1917-1965), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 22, s. 139-163, İstanbul 1983.
Saray, Mehmet, Rusyanın Türk İllerinde Yayılması, İstanbul 1979.
Şerstobitov, P. V., Galitskiy V. Y., Daniyarov, S. S., Kirgiziya v Treh Rossiyskih Revolyutsiah, Frunze 1987.
Roy, Olıvıer, Yeni Orta Asya Ya Da Ulusların İmal Edilişi, İstanbul 2000.
Tacibayev, Raşid, Rusyanın Orta Asyaya Yönelik Politikalarının Dö- nemlere Göre Değişimi, Bölgesel ve Küresel Politikalarda Orta Asya, s. 191, Ankara 2012.
Tames, Richard, Last on the Tsars, London 1972.
Tekiner, Süleyman, Sovyetler Birliğinde Milliyetler Problemi, Dergi, No: 58, s. 57, Münih 1964.
Togan, Zeki Velidi, Türklüğün Mukadderatı Üzerine, İstanbul 1970.
Topsakal, İlyas, Rus Misyoner Kaynaklarına Göre Rus Çarlığı ve Türk- ler (1552-1917), İstanbul 2009.
Ünver, Mustafa, Kırgızistan: Kırılgan Hatlar Ülkesi, Bölgesel ve Kü- resel Orta Asya, Politikalarda Orta Asya, Ankara 2012.
Wade, A. Rex, The Russian Revolution 1917, Cambridge 2000.