YENİ BULGULAR IŞIĞINDA TİRE BEDESTENİ

Günümüzde İzmir’in ilçelerinden biri olan Tire, geçmişi Antik Çağ’a kadar uzanan zengin bir mimari mirasa ev sahipliği yapmaktadır. Aydınoğulları Beyliği’ne başkentlik de yapan kent, Osmanlı hakimiyetinin sağlanmasının ardından Aydın Sancağı’nın merkezi olmuştur. Osmanlı dönemindeki imar faaliyetleri, kenti 15. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun önemli ticaret merkezlerinden biri durumuna getirmiştir. Tire’nin güney kesiminde, Yukarı Çarşı olarak bilinen bölgede yer alan bedesten, kentin ticari kimliğini yansıtan önemli tarihi yapılardan biridir.Osmanlı bedestenlerinin klasik kurgusunu hatırlatan Tire Bedesteni, uzun süre metruk durumda kalmıştır. Yapının restitüsyonuna yönelik olarak 2014 yılında kazı ve temizlik çalışmalarına başlanmış; elde edilen veriler doğrultusunda şekillenen restorasyon çalışmaları da 2017 yılında tamamlanmıştır. Kazı, temizlik ve raspa çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular, yapının özgün durumuna ilişkin önemli bilgiler sunmaktadır

Anahtar Kelimeler:

İzmir, Tire, İbn Melek, Bedesten, Restitüsyon.

BEDESTEN OF TİRE UNDER THE LIGHT OF NEW FINDINGS

Tire, a county of İzmir today, possesses a rich architectural heritage dating back to Antiquity. The town, which was the capital of Aydınoğulları Principality, later became the center of the Sanjak of Aydın during the Ottoman Period. The construction activities during the Ottoman Period enabled the town to become one of the important trade centers of Anatolia starting from the 15th century. The Bedesten covered bazaar of Tire, situated in the southern part of Tire, in the region known as Yukarı Çarşı, is one of the important historical constructions reflecting the trading identity of the place

Keywords:

İzmir, Tire, İbn Melek, Covered Bazaar, Restitution,

PDF

___

Arşiv Kaynakları BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ (BOA). Mühimme Defterleri (A.{DVNSMHM.d.):41/949. BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ (BOA). Cevdet Maarif (C.MF): 137/6804. Araştırma Eserleri ARMAĞAN, A. M. 2003.
Devlet Arşivlerinde Tire, İzmir. AYVERDİ, E. H. 1972.
Osmanlı Mi’mârîsinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri 855 (1403-1451), II. İstanbul. AYVERDİ, E. H. 1976
İlk 250 Senenin Osmanlı Mimarisi, İstanbul. BAKTIR, M. 1999.
“İbn Melek”, TDV İslam Ansiklopedisi, Yıl 1999, C. 20, s. 176. CANER YÜKSEL, Ç. 2009.
A Spatial Inquiry into Western Anatolian Urban Centers: Tire in the Making (14th and 16th Centuries), Orta Doğu Teknik Üniversitesi Doktora Tezi, Ankara. CEZAR, M. 1985.
Tipik Yapılariyle Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar Sistemi, İstanbul. ÇAKMAK, Ş. 2012.
“Manisa Kurşunlu Han’ın İnşa Evreleri Hakkında Gözlemler” Uluslararası Katılımlı XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (19-21 Ekim 2011), C.1, s.191-201, Eskişehir. ÇULCU, S. 2005.
Evaluation of Alterations in Ottoman Hans in Tire for Their Restitution, Yüksek Teknoloji Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir. ERDOĞRU, M. A. 2016.
Kanuni Sultan Süleyman Devri Aydın İli Evkaf Defteri (Metin ve İnceleme), İzmir. GÖK GÜRHAN, S. 2011.
Bir Seramik Definesinin Öyküsü, Saruhanoğlu Beyliği’nin Mirası Manisa Gülgün Hatun Hamamı Seramikleri, Manisa Belediyesi Kültür Yayını: Manisa. KAHRAMAN, S. A. (Haz) 2011.
Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Kütahya, Manisa, İzmir, Antalya, Karaman, Adana, Halep, Şam, Kudüs, Mekke, Medine, 9. Kitap, 1. Cilt. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul. KOCA, S. 2012.
“İbn Melek’in Mebāriḳu’l-Ezhār Şerḥu Meşāriḳi’l- Envār’ındaki Şerh Yöntemi ve Eserin Hadis Şerh Literatüründeki Yeri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.53, S. 1, ss.1-33. OĞUZ, F. 1975.
“İzmir-Tire Bakırhan”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, Sayı 2, Ankara, 157-182. ÖZDEŞ, G. 1953.
Türk Çarşıları, İstanbul. RIEFSTAHL, R. M. 1941.
Cenubu Garbî Anadolu’da Türk Mimarisi, İstanbul. TOKLUOĞLU, F. 1956.
Tire’de Yetişen Alim, Şair, Mütefekkir ve Mutasavvuflar, Tire. TOKLUOĞLU, F. 1964. Tire, Tire. TOKLUOĞLU, F. 1973.
Tire Çevre İncelemeleri, İzmir. TUNÇEL, M. 1980.
Osmanlı Mimarisinde Bedestenler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sanat Tarihi Kürsüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. TÜZÜNER, M. V. 1993.
İzmir İli Dahilindeki Türk Devri Ticaret Yapıları, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.