DOĞU AKDENİZ İSLAM TOPRAKLARINDAN BİR BİZANS KALESİNE: KUŞADASI, KADIKALESİ’NDE ORTA ÇAĞ İSLAM SERAMİKLERİ

Bu makalede Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia kazısı buluntularından, Orta Çağ’da İran, Suriye, Mısır gibi Doğu Akdeniz İslam ülkelerinden taşınmış seramikler tanıtılmaktadır . Bu vesile ile İslam seramiklerine ilişkin bilgileri hatırlarken onların neden ve nasıl Kadıkalesi’nde oldukları konusundaki soruya cevap vermeye çalışmak yazımızın amacını oluşturur. Onların ilk büyük grubu 2009 yılında kaledeki Anaia piskoposluk kilisesinin güneybatı köşesindeki sarnıçlardan gelmişti. Sonraları kalenin çeşitli açmalarından buluntularla koleksiyon zenginleşti. Buluntular arasında Çin seladonlarını hatırlatan frit hamurlu tek renkli sırlı örneklerle Tel Minis, Kâşân gibi merkezlerden şeffaf sıraltı boyalı kaplar ve az sayıda luster tabaklara ait İran’dan seramik parçaları görülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Kuşadası, Kadıkalesi /Anaia Kazıları, Frit, Tel Minis Seramiği, Silüet Teknikli Kaşan seramiği, Luster kap parçaları.

FROM ISLAMIC LANDS OF EASTERN MEDITERRANEAN TO A BYZANTINE CASTLE: THE MEDIEVAL ISLAMIC CERAMICS AT KADIKALESİ, UŞADASI

In this article, medieval Iranian, Syrian and Egyptian Islamic ceramics of the finds from the excavations on Kadıkalesi/Anaia nearby Kuşadası, will be presented. While the Islamic ceramic knowledge is reminded, to try finding the answers to the questions on the subject why and how those ceramics were at the site, is aimed for our text. Their first major group was unearthed in the cisterns at the southeastern corner of the episcopal church in the season of 2009. Afterward, the collection was enriched by some sherds found from the other parts of the excavation area. Beside the monochrome glazed frit body ceramics which look like celadons and sherds of the underglaze painting from the centers like Tel Minis and Kashan, there was a minor group of Iranian lusters

Keywords:

Excavations on Kadıkalesi/Anaia, Kuşadası, Frit, Tel Minis ware, Silhouette ware, luster sherds,

PDF

___

BİLİCİ, S. 1998. “Antalya ve Bodrum Müzelerindeki Champléve Dekorlu Bizans Seramikleri”, Adalya II (1988), 221-234.
DE HERADIA, B. / I ALAIX, M., 2018. “La Ceramica Oriental de Siria y Agipto en Barcelona”, XI. AIECM3 Uluslararası Orta Çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Seramik Kongresi Bildirileri 24 October/Ekim 2015 Antalya, F.Yenişehirlioğlu (ed.), Ankara, 61-71.
BLACKMAN, M. J. / REDFORD, S., 1994. “Glazed Calcareous Clay Ceramics from Gritille”, Muqarnas 11 (1994), 31-138.
BULUT, L. 1994. “Kabartma Desenli Samsat Ortaçağ Seramikleri”, E.Ü. Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Dergisi VII (1994), –18; öz. s. 8.
BULUT, L. 2000. Samsat Ortaçağ Seramikleri, İzmir 2000.
BULUT, L. 2007. “Samsat Kazısı Buluntuları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, ed. G. Öney ve Z. Çobanlı (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Sanat Eserleri Dizisi 469), İstanbul, 198.
ÇEKEN, M. 2007. “Hasankeyf Kazısı Seramik Fırınları”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, ed. G. Öney ve Z. Çobanlı (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Sanat Eserleri Dizisi 469), İstanbul, 245-262.
DAUTERMAN-MAGIURE, E., 1992. “Byzantine Pottery in the History of Art”, Ceramic Art from Byzantine Serres (Illinois Byzantine Studies), ed. D. Papanikola-Bakirtzis, E. Dauterman-Maguire, H. Maguire, Illinois, 1-20.
GELLICHI, S. / NEPOTI, S., 2007. “Pottery from Harim Castle (Northern Syria): Crusades and Muslim Period”, ed B. Böhlendof-Arslan, A. O. Uysal, J. Witte-Orr, Çanak BYZAS 7(2007), 457-468.
GÖK, S. 2007. “Akşehir Kurtarma Kazısı Seramikleri”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, ed. G. Öney ve Z. Çobanlı (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Sanat Eserleri Dizisi 469), İstanbul, 157-169.
GÖK, S. 2011. Bir Seramik Definesinin Öyküsü: Saruhanoğlu Beyliğinin Mirası, Manisa Gülgün Hatun Hamamı Seramikleri, Manisa.
GRUBE, E. J., 1991/2012. “Ceramics XIV. The Islamic Period, 11th-15th centuries,” Encyclopaedia Iranica, V/3(1991), 31 (http://www.iranicaonline.org/articles/ceramics- xiv(30 December 2012).
JENKINS, M. 1983. Islamic Pottery:A Brief History, The Metropolitan Museum of Art Bulletin 40/4 (Spring, 1983), 2-52.
JENKINS, M. / MADINA, 2006. Raqqa Revisited, Ceramics of Ayyubid Syria, New Haven and London.
KAHYAOĞLU, M., 2016. “Portolan Charts and Harbor Towns in Western Asia Minor towards the End of the Byzantine Empire”, Trade in Byzantium: Papers from the Third International Sevgi Gönül Byzantine Studies Symposium, P. Magdalino – N. Necipoğlu (eds.), İstanbul, 267–277.
KARAMAĞARALI, N., 2007. “Ahlat Sırlı Seramikleri”, Anadolu’da ürk Devri Çini ve Seramik Sanatı, ed. G. Öney ve Z. Çobanlı (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Sanat Eserleri Dizisi ), İstanbul, 135-156
MASON, R. B., 1997. “Medieval Syrian Lustre-painted and Associated Wares: Typology in a Multidiscplinary Study”, Levant /1 (1997), 169-200 (2013 online yayın)
MEGAW, A. H. S., 1972. “Suplamentary Excavations on a Castle Site at Paphos, Cyprus”, Dumbarton Oaks Papers 26 (1972), 323-343.
MERCANGÖZ, Z., 2010. Kommerkion ve Emporion olarak Anaia’nın Değişken Tarihsel Yazgısı, I. Uluslararası Sevgi Gönül Sempozyumu, ed. 279-292.
MERCANGÖZ, Z., 2013. Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/ Byzantine Craftsmen- Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar, ed. Z. Mercangöz, İstanbul.
MERCANGÖZ, Z., 2013a. “Giriş”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/ Byzantine Craftsmen- Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar, ed. Z. Mercangöz, İstanbul, 12-23.
MERCANGÖZ, Z., 2013b. “Kuşadası, Kadıkalesi’nde Geç Bizans Çağı Ticari Buluntuları”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/ Byzantine Craftsmen- Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar, İstanbul, 161.
MERCANGÖZ, Z., 2013c. “Kadıkalesi/Anaia Ticari Üretiminin Latin Patronları”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/ Byzantine Craftsmen- Latin Patrons, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar, İstanbul, 161-174.
ÖZKUL-FINDIK, N., 2013a. “Sırsız Seramiklerden Bir Grup: Süzgeçli Testiler/ Süzgeçler, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Dergisi, (2013), 209-228
ÖZKUL-FINDIK, N., 2013b. Unglazed Pottery (Impressed) Production in Medieval Cty, Hasankeyf, 14th International Congress of Turkish Art, Proceedings, Paris, 563-570.
ÖZKUL-FINDIK, N., 2013c. “Rakka Seramikleri ve Hasankeyf’teki Taklitleri Üzerine Bir Analiz”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi SDU Faculty of Arts and Sciences Sosyal Bilimler Dergisi Journal of Social Sciences, 29 ( Ağustos 2013), 257-72.
PAUL-DAVID, M., 1968. “China During the Sung and Yuan Dynasties”, Laruosse Encyclopedia of Byzantine and Medieval Art, ed. R. Huyghe, Middlesex, 198-199.
REDFORD, S. / SALMAN, I. / TIMOTHY, B., 2001. “Excavations at Medieval Kinet, Turkey”, Ancient Near Eastern Studies, 38 (2001), 58-138.
REDFORD, S. / BLACKMAN, M. J., 1997. “Luster and Fritqare Production and Distribution in Medieval Syria”, Journal of Field Archaeology, 24/2 (1997), 233-247.
TUNÇEL, G., 2002. “İstanbul Türk İslam Eserleri’ndeki Testiler”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu, Prof Dr. Gönül Öney’e Armağan 10-13 Ekim 2001, İzmir, 543–553, Res. CXXXI-CXXXIII/1–12.
TUNÇEL, G., 2014. “Anadolu’da Kürevi-Konik Kap Örnekleri”, Turkish Studies, 9/10 (Fall 2014/Ankara-Turkey) 1039-1062.
UÇAR, H. / UÇAR, A., 2018. “Tire Kutu Han Kazısı, Beylikler ve Osmanlı Seramikler/ Tire Kutu Khan Excavation, Principalities and Ottoman Periods Ceramics”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Dergisi, XXVII/1 (Nisan 2018), 1-33.
WATSON, O., 2004. Ceramics From Islamic Lands, Kuwait National Museum, The Al-Sabah Collection, London.
YENİŞEHİRLİOĞLU, F., 2018. XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics Proceedings/ XI. AIECM3 Uluslararası Orta Çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Seramik Kongresi Bildirileri 19-24 October/Ekim 2015 Antalya, Ankara.
YILMAZ, G., 2018. “Ayasuluk Tepesi Kazılarında Bulunan Kazıma ve Baskı Dekorlu Sırsız Seramikler”, XI. AIECM3 Uluslararası Orta Çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Seramik Kongresi Bildirileri 19-24 October/Ekim 2015 Antalya, F.Yenişehirlioğlu (ed.), Ankara, 211-217.
YILMAZ, G. / AKYOL, A. A., / OZKUL-FINDIK, N., 2018. “Archaeometric Analyses of Hasankeyf Medieval Glazed Ceramics”, XI. AIECM3 Uluslararası Orta Çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Seramik Kongresi Bildirileri 24 October/Ekim 2015 Antalya, F.Yenişehirlioğlu (ed.), Ankara, 409-420.