Sağlık etki değerlendirmesi nedir? Ne değildir?

1999 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Ofisi tarafından yayımlanan Göteborg Belgesi ile Sağlık Etki Değerlendirmesi (SED) kavramı da ortaya çıkmıştır. Bu belge ile SED ‘bir politika, program ya da proje hakkında bunların bir topluluğun sağlığı üzerinde yaratacakları potansiyel etkiler ve bu etkilerin toplum içerisine yayılması bakımından karar verilebilmesini sağlayan prosedür, yöntem ve araçların kombinasyonu’ olarak tanımlanmıştır. Daha sonra DSÖ tarafından sürdürülen sağlıklı kentler projesinin 2003- 2008 yılları arasındaki dönemini kapsayan 4. fazında SED bir hedef olarak da ortaya çıkmıştır. SED ülkemiz için yeni bir süreçtir ve özellikle başta belediyeler olmak üzere yerel yönetimleri ilgilendirmektedir. SED için ülkemizde bir yasal dayanak yoktur. 1993 yılında yayımlanan bir yönetmelikle yasal zemine kavuşan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) yönetmeliği o tarihten bu güne tam on kez revize edilerek kolaylaştırılmıştır. Bu örnek gerekli yasal düzenlemeler yapılsa bile bunun SED uygulamaları için yeterli olamayabileceğini göstermektedir Günümüzde özellikle yapılan proje ve yatırımlarda çevre ve insan sağlığının ikinci plana itildiğini 1993’den bu yana yapılan ÇED uygulamaları adeta açıkça göstermektedir. SED’in kısmen de olsa işlevsel ve sonuç getirici bir şekilde uygulanması ulusal düzeyde yürütülmesini ve yasal bir dayanağa sahip olmasını gerektirmektedir. SED için gerekli yasal zemin oluşturulabilirse toplumun buna sahip çıkması, tam olarak uygulanmasını sağlaması ve yasal boyutun zaman içinde geriye götürülmesini engellemelidir.

What is health impact assessment?

Health Impact Assessment (HIA) was disseminated by World Health Organization (WHO) European Region in Gothenburg consensus paper in 1999. In this consensus, HIA is defined as ‘a combination of procedures, methods and tools by which a policy, program or project may be judged as to its potential effects on the health of population and the distribution of those effects within the population’. HIA was accepted as a goal for 4th phase of healthy city projects between 2003- 2008. HIA is a new process for our country and especially municipal boroughs, local authorities interest with it. There is no legal base for HIA in our country. EIA practices conducted since 1993 showed us that, environmental and public health was postponed. Functional and decisive implementation of HAI depends on legal basis and national acceptance. If legal basis is supplied, society must take care about it, work for strict application and have to put a crimp in going back.

PDF

___

1. World Health Organization, (WHO). Why use HIA? http://who.int/hia/about/why/en/print.html [Erişim tarihi: 11.12.2009].

2. World Health Organization. 1999. Health Impact Assesment. Gothenburg Consensus Paper._http://www.euro.who.int/document/PAE /Gothenburgpaper.pdf_[Erişim_tarihi:_11.12.20 09].

3. Kemm J, Pary J, Palmer S. Health Impact Assesment: Consepts, Theory, Techniques and Applications. Oxford University Press, 2004.

4. Commonwealth Department of Health and Aged Care Canberra; Australia. 2001. Health Impact_Assessment_Guidelines._http://enhealt h.nphp.gov.au/council/pubs/pdf/hia_guidelines. pdf [Erişim tarihi: 11.12.2009].

5. Health Development Agency. 2002. Introducing Health Impact Assessment (HIA). http://www.nice.org.uk/niceMedia/documents/hi a.pdf [Erişim tarihi: 11.12.2009].

6. Whitehead M, Dahlgren G. What can we do about inequalities in health? Lancet. 1991; 338: 1059–1063.

7. Dannenberg AL, Bhatia R, Cole BL et al. Growing the field of Health Impact Assesment in the United States; an agenda for research and practice. Am. J. Public Health. 2006; 96: 262–70.

8. Arık H. Sağlık Etki Değerlendirmesi; Teknik mi, Politika mı? Memleket Mevzuat Dergisi; Yerel Yönetim Araştırma, Yardım ve Eğitim Derneği (YAYED). 2007; 3(27): 53–59.

9. World Health Organization Avrupa Bölge Ofisi. Sağlık Etki Değerlendirmesi-Şehirler için Araç Kitleri (Türkçe basımı). Bursa. Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Başkanlığı, 2005, s. 6–26, 42–44.

10. New South Wales Üniversitesi, Sidney, Australia. What is Health Impact Assessment? http://www.hiaconnect.edu.au/faq.htm_[Erişim tarihi: 22.12.2009]

11. TUİK. Nüfus, demografi ve toplusal yapı istatistikleri,_nüfus_istatistikleri._http://www.tuik .gov.tr/Gosterge.do?metod=GostergeListe&tb_i d=39&ust_id=11 [Erişim tarihi: 23.12.2009].

12. 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasası. Resmi Gazete, 23.07.2004 sayı: 25531.

13. 5393 sayılı Belediye Yasası, Resmi Gazete, 24.12.2004 sayı: 25680.

14. Bursa Nilüfer Belediyesi, Sağlık Etki Değerlendirmesi._http://www.nilufer.bel.tr/alt/in dex.php?o=4&i=goster&id=40_[Erişim tarihi: 03.05.2010].

15. Danenberg AL, Bharia R, Cole B, Heaton SK, Feldman JD, Rutt CD. Use of Health Impact Assesment in the U.S. 27 Case Studies, 1999– 2007. Am. J. Prev. Med. 2008; 34(3): 241–256.

16. Canterbury DHB District Health Board. Health Impact Assesment Greater Chiristchurch Urban Development Strategy Options. 2006.

17. Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlaması Genel Müdürlüğü. Çevresel Etki Değerlendirmesi Projeleri._http://www.cedgm.gov.tr/dosya/ceds onuckarar/cedsonuc.htm_[Erişim_tarihi:_24.12. 2009].