Özlem KİZEK, Alpaslan TÜRKKAN, Kayıhan PALA

Performansa dayalı ek ödeme sisteminin Bursa ilinde birinci basamak sağlık hizmetlerine etkisi

AMAÇ: Sağlık çalışanlarına ödeme şekilleri sağlık hizmet sunumunu olumlu ya da olumsuz olmak üzere farklı şekillerde etkilemektedir. Performansa Dayalı Ödeme Sistemi (PDÖS), 2004 yılından beri ülkemizde uygulanmakta olan, sağlık çalışanlarına yönelik yeni bir ek ödeme şeklidir. Ancak ülkemizde uygulanan şekliyle PDÖS, asıl ödeme biçimi olarak kabul edilebilir. Çalışmanın amacı PDÖS’nin Bursa İli’nde birinci basamak sağlık hizmetlerine etkisini incelemektir. YÖNTEM: Veriler Bursa İl Sağlık Müdürlüğü ve Sağlık Bakanlığı web sayfaları ile çalışma raporlarından ve Türkiye İstatistik Kurumu Bursa Bölge Müdürlüğü’nden alınmıştır. BULGULAR: PDÖS öncesi ve sonrası birinci basamak sağlık hizmetlerine ait verilerde sistemle ilişkisi olduğu düşünülen birtakım değişiklikler gözlenmiştir. Örneğin muayene ve laboratuar tetkik sayıları artarken sevk oranları azalmıştır. Ayrıca bebek ölüm hızları düşmüş, riskli grupların izlem ortalamaları da artış göstermiştir. Bu değişiklikler genel anlamda, sağlık hizmetleri açısından olumlu görünmektedir. Ancak, PDÖS’deki değerlendirme sisteminin yapısı gereği, hizmetin kalitesi hakkında fikir edinmek mümkün değildir. SONUÇ: Hizmetler sadece niceliksel değil de niteliksel açıdan da değerlendirildiğinde PDÖS; istenenin aksine bir takım olumsuz sonuçlara yol açacak gibi görünmektedir. Bu nedenle sistemin terk edilmesi, ya da yeniden yapılandırılmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

The effects of the performance related payment system on primary health care in Bursa

AIM: Payment methods of health workers effects health service providing positively or negatively in different forms. Performance Related Payment (PRP) System is a new supplementary payment method, implementing till 2004 in our country. But; as the way PRP is performed in our country, it can be accepted to be the main payment method. The aim of this study is searching the effects of PRP on primary health care in Bursa. METHOD: Datas were taken from the web addresses and Annual Study Reports of Bursa Health Department and Ministry of Health and Bursa Region Department of Turkey Statistical Institution. RESULTS: There had been some differences in health care quantities before and after the PRP, that is thought to be related with it. As an example; while examination and laboratory study numbers had increased, the ratio of referring had decreased. Besides, infant mortality rates had decreased, risk groups’ mean follow-up rates had increased. In general, these differences have to be seen possitive in terms of health care. But, because of the structure of the system, to have a judgement about the quality of the care is impossible. CONCLUSIONS: If care has been evaluated not only in terms of quantity but also quality, beyond the desired, there had been some unfavorable returns of the system. For that reason leaving the system or to restructure is thought to be appropriate.

PDF

___

1. Liu X. Policy Tools for Allocative Efficiency of Health Services. Switzerland. WHO, 2003, p. 21-37.
2. Wouters A. Alternative Provider Payment Methods: Incentives for Improving Health Care Delivery. Partnership for Health Reform (PHR) Primer for Policymakers. USA. Partners for Health Reformplus, 1999, p. 1-11.
3. TTB Hukuk Bürosu. “Tam gün” yasasının Anayasa'ya_aykırı_hükümleri._http://www.ttb.or g.tr/index.php/hukuk/1862_tamgun_[Erişim_Tar ihi: 23.02.2010].
4. Hekimlerin Değerlendirmesi ile Performansa Dayalı Ödeme. 1. Baskı. Ankara. Türk Tabipleri Birliği Etik Kurulu, 2009, s. 1-65.
5. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü Birinci Basamak Hizmetleri._1998_2007._Bursa._http://www.bs m.gov.tr/istatistik/bbasamak.asp [Erişim Tarihi: 06.07.2010].
6. Aydın S, Demir M. Sağlıkta Performans Yönetimi, Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemi. Eds.: Güler H, Yücel MV, Demir B, Kapan HS, Yılmaz E. 2. baskı. Ankara. Sağlık Bakanlığı, 2007, s. 1-103.
7. Fişek N. Prof. Dr. Nusret Fişek’in Kitaplaşmamış Yazıları-1: Sağlık Yönetimi: Temel Sağlık Hizmetleri ve Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı Konusunda Söyleşi. Ankara. 1999.
8. Canbaz S, Dündar C, Pekşen Y. Birinci Basamakta Döner Sermaye Uygulamasının Samsun Merkez İlçe Sağlık Ocaklarının Hizmet Sunumuna Etkileri. Toplum ve Hekim. 2006; 21(4): 292-296.
9. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma Yıllığı 2002. Bakanlık yayın no 655. Ankara. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2004, s. 49, 66.
10. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma Yıllığı 2006. Bakanlık yayın no 721. Ankara. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2007, s. 40, 48.
11. Christianson JB, Leatherman S, Sutherland K. Lessons From Evaluations of Purchaser Payfor- Performance Programs A Review of the Evidence. Medical Care Research and Review. 2008; 65(6): 5S-35S.
12. Rosenthal MB, Frank RG, Li Z, Epstein AM. Early Experience With Pay For Performance. JAMA. 2005; 294(14): 1788- 1793.
13. Pala K, Sarısözen D, Türkkan A, Günay N. Bursa Merkez Sağlık Ocaklarında Çalışanların Döner Sermaye ve Aile Hekimliği İle İlgili Düşünceleri. Toplum ve Hekim. 2005; 20(3): 177-185.
14. Pala K, Türkkan A, Gerçek H. Türkiye’de illerde bebek ölüm hızı ne kadar doğru hesaplanabiliyor? Bursa’dan bir çalışma. Sağlık Reformlarının Sağlık Yönetimine Etkileri 2009 Sempozyum Kitabı. Bursa. 2009, s. 212-214.
15. Türk Tabipleri Birliği. “Aile Planlaması Hizmetlerinin Ücretlendirilmesi” Uygulamaları Konusundaki Çalışma Raporu. 2001. Ankara. http://www.ttb.org.tr/halk_sagligi/BELGELER/Ai le_planlamasi.pdf [Erişim Tarihi: 13.01.2009].
16. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008. Ankara. 2009.
17. Kılıç D, Uluat B, Kaya İ, Ceyhan R, Taşkın Ö. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Sağlık İstatistikleri 2004. Yayın No: 682. Ankara. 2005.
18. Karabulut T, Okka ÖF, Başel H. Bireysel Performansa Dayalı Ücret ve Verimlilik İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Örnek Uygulama. Seçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi. 2006; 11(9): 104-118.
19. Yürürdurmaz A. Metal Sanayi İşletmelerinde Ücretlendirmede Karşılaşılan Sorunlar: Kahramanmaraş Çelik Ve Alüminyum Mutfak Eşya Sektöründe Yapılan Bir Araştırma. İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Projesi. Kahramanmaraş. 2006.
20. Maisey S, Steel N, Marsh R. Effects of Payment for Performance in Primary Care: Qualitative Interview Study. Journal of Health Services Research & Policy. 2008; 13(3): 133- 139.
21. Guthrie B, Grant S, Davies HT. Did Pay-For- Performance Change Anything In Primary Medical Care In The United Kingdom? Journal Of General Internal Medicine. 2007; 22: 17-18.
22. Guthrie, B. It’s not a Rocket Science: Responding to Py-for-Performance in UK Primary Care. Journal of General Internal Medicine. 2007; 22: 200.
23. Soors W, De Paepe P, Unger J. Performance Agreements in Costa Rica's Primary Care. Tropical Medicine & International Health. 2007; 12: 134-135.
24. Tanne JH. Performance Related Pay in United States Doesn't Improve Quality of Primary Care, Study Finds. British Medical Journal. 2008; 337: 7665.
25. Pearson SD, Schneider EC, Kleinman KP, Coltin KL, Singer JA. The Impact Of Pay-For- Performance On Health Care Quality In Massachusetts 2001–2003. Health Affairs. 2008; 27(4): 1167-1176
26. Glickman SW, Boulding W, Roos JMT, Staelin R. Alternative Pay-for-Performance Scoring Methods: Implications for Quality Improvement and Patient Outcomes. Medical Care. 2009; 47(10): 1062
27. Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu. 15. Tıpta Uzmanlık Eğitimi Kurultayı. İzmir. 2009.
28. İstanbul Tabip Odası Özel Hekimlik Komisyonu. Hekim Emeği Çalıştayı. İstanbul. 2009.
29. Türk Tabipleri Birliği Sağlık Personelinin Tam Süre Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Önerisi. Ankara. 2009, s. 19-20.