Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri

AMAÇ: Çalışma, engelli çocuğa sahip olan annelerin yaşadıkları güçlükleri, aileden algılanan sosyal desteği ve umutsuzluk durumların belirlemek amacı ile yapıldı. YÖNTEM: Araştırma Gaziantep ili içindeki zihinsel ve fiziksel engelli çocuklara yönelik eğitim veren iki rehabilitasyon merkezinde yapılmıştır. Tanımlayıcı tipte bir araştırma olan bu çalışma 1 Mart – 29 Haziran 2007 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmada engelli (fiziksel, zihinsel) çocuğa sahip 95 anne ile görüşülmüştür. Araştırma verilerinin toplanmasında; araştırmacılar tarafından geliştirilen soru formu, Beck Umutsuzluk Ölçeği ve Aileden Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik, ortalama ve ki-kare, Kruskall Wallis, Varyans ve Korelasyon analizi kullanılmıştır. BULGULAR: Çalışmaya alınan annelerin çocuklarının; %62,2’sinin erkek, %43,2’sinin 6–10 yaş arasında, annelerinin yaş ortalamasının 33,2±0,7 yıl olduğu, eğitim durumunun %65,3’ünün ilköğretim belirlendi. Annelerin; %46,3’ünün toplumun bakışı açısından rahatsız olduğunu, %38,9’unun çevreleri ile iletişim kurmakta güçlük çektiğini, %75,8’inin çocuğunun geleceğinden kaygı duyduğunu, %46,3’ünün çocuğunun engeli nedeniyle suçluluk duygusu yaşadığını, %61,1’inin çocuğunun tedavi sürecinde zorlandığını, %45,3’ünün çevresinden sosyal destek görmediğini ifade ettiği saptanmıştır. Annelerin aileden algıladıkları destek ölçeği puan ortalamasının 22,2±0,9, umutsuzluk ölçeği ortalamasının ise 9,3±0,3 olduğu belirlenmiştir. SONUÇ: Annelerin sosyal destek faktörleri ile umutsuzluk düzeyleri arasında negatif bir ilişki olduğu, annelerin aileden algıladıkları sosyal destek düzeyi arttıkça umutsuzluk düzeylerinin azaldığı tespit edilmiştir.

PDF

___

1. Güz F, Şenses M, Karakuzu A, Ateş N. Zihinsel özürlü çocuk ailelerinin evde bakım ile ilgili sorunlarının belirlenmesi. 1. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Basımevi; 1998. s. 225-230.
2. Uskun E, Öztürk M, Kişioğlu AN. Isparta İlinde Özürlülük, Sakatlık ve Engellilik Epidemiyolojisi. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2005; 15(1): 90–99.
3. Altuğ Özsoy S, Özkahraman Ş, Çallı F. Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum Dergisi. 2006; Ocak-Şubat-Mart: 69–77
4. Sevindik F, Deveci E, Demirok A, Açık Y. Engelli çocuğu olan kadınların demografik, psiko-sosyal ve engelli çocuğa ait doğumsal özelliklerinin incelenmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2006; 16(3): 38-47.
5. Ulutaşdemir N. Engelli çocukların eğitimi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2(5): 119-130.
6. Yıldırım Sarı H. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007; 11(2): 1-7.
7. Söhmen T, Türkbay T. Engelli Çocuklar Kitapçığı. Ankara:_GATA_Basımevi;_2003._www.birlikteya sam.com. Erişim Tarihi: [16.01.2009].
8. Dökmen ZY, Kışlak ŞY. Engelli olan ve olmayan üniversite öğrencilerinin demografik ve psikolojik özellikleri ile sorunlarının karşılaştırılması. Kriz Dergisi. 2004: 12(2): 33-47.
9. Girgin G, Baysal A. Tükenmişlik Sendromuna Bir Örnek: zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005; 4(4): 172-186.
10. Yıldırım Sarı H, Altıparmak S. Ebe ve hemşirelerin zihinsel engelli çocuklarla ilgili bilgileri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2008; 7(2): 127-132.
11. Uğuz Ş, Toros F, İnanç BY, Çolakkadıoğlu O. Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2004; 7: 42-47.
12. Dönmez NB, Bayhan B, Artan İ. Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Yaşam Döngüsü İçinde Karşılaştıkları Sorunların İncelenmesi. I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Basımevi; 1998. s. 143-152.
13. Wong D. Pediatric Nursing. Philadelphia: W.B Saunders Company; 1997.
14. Özşenol F, Işıkhan V, Ünay B ve ark. Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 2003; 45(2): 156–164.
15. Yıldırım F, Conk Z. Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2005; 9(2): 1-10.
16. Toros F. Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon, evlilik uyumunun ve çocuğu algılama şeklinin değerlendirilmesi. Türk Klinik Psikiyatri Dergisi. 2002; 3: 45-52.
17. Okanlı A, Tortumluoğlu G, Karapınar İ. Gebe kadınların ailelerinden algıladıkları sosyal destek ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2003; 4: 98-105.
18. Akgün Şahin Z, Köse S. Kronik Obstrüktif Akciğer (KOAH) hastalarında umutsuzluk ve sosyal destek düzeyleri. Medical Network Dahili Bilimler Dergisi, 2008; 3 (3): 164-170.
19. Allen SM, Ciambrone D, Welch LC. Stage of life course and social support as a mediator of mood state among persons with disability. Journal of Aging and Health. 2000; 13(3): 318-342.
20. Danış MZ. Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin yaşadığı duygular, çocuklarının geleceğine ilişkin düşünceleri ve umutsuzluk düzeyleri. Toplum ve Sosyal_Hizmet_Dergisi,_2006._http://www.tsh.ha cettepe.edu.tr/2006nisan.html Erişim Tarihi: [15.01.2009].
21. Küçük Y. ve Arıkan D. İşitme engelli çocukların umutsuzluk düzeyleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2005; 2(2): 1-13. www.insanbilimleri.com/ Erişim Tarihi: [12.01.2009].
22. Kurt AS, Tekin A, Koçak V ve ark. Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Anne Babaların Karşılaştıkları Güçlükler. Pediatri Dergisi. 2008; 17(3): 158-163.