Dünya Sağlık Örgütü, sağlık hakkı ve küreselleşme

Dünya Sağlık Örgütü ( DSÖ) İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulmuş olan ve amacı sağlık konusunda dünya ülkeleri arasında işbirliğini geliştirmek olan bir uluslararası örgüttür. Bütçesi üye ülkelerin aidatları yanında bağışlarla da sağlanır Bütün üye ülkelerin parlamentolarında onayladıkları örgüt anayasası sağlığı bir sosyal hak, sağlık hizmetini bir kamusal hizmet olarak kabul etmekte, sağlığın sosyal ve ekonomik belirleyicilerini önemsemektedir. Öte yandan DSÖ kurulduğu günden yana politik etkilere açık olmuş, özellikle ABD, örgütü kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaya çalışmıştır. Dünyadaki hakim siyasal eğilimler DSÖ politikalarını da etkilemişlerdir. Örneğin, bağımsızlığını yeni kazanmış ülkelerin çok olduğu, Yugoslavya, Hindistan gibi Üçüncü Dünya ülkelerin etkin olduğu, Sovyetler Birliği'nin güçlü olduğu 1970'lerde DSÖ "herkese sağlık" sloganı altında eşitlikçi, katılımcı, koruyucu, sağlıkta sosyo-ekonomik etkenleri öne çıkartan Temel Sağlık Hizmetleri programını başlatmıştı. Küreselleşme ve bütün dünyada egemenliğini kabul ettiren neo-liberal ekonomi politikaları DSÖ'nün değer ve ilkelerinde de değişikliğe neden olmuştur; kamusal hizmet ve sağlığın sosyal bir hak olarak görülmesi yaklaşımından özelleştirmelere ve piyasa güçlerine doğru bir yozlaşma yaşanmıştır. Bu yeni DSÖ, yoksul ülkelere dayatılan ekonomik "yapısal uyum" programlarının insanların sağlığındaki olumsuz etkilerini, Irak ve Afganistan savaşlarının sivillerde yarattığı yıkımı görmezden gelmiştir. DSÖ politikalarının olumlu değişmesi yoksul ülkelerin ekonomik ve siyasal bağımsızlıklarını yeniden kazanmalarına ve uluslararası örgütlerde etkili olmalarına bağlıdır.

World Health Organisation, right to health and globalisation

World Health Organisation (WHO) is an international organisation founded after the Second World War with the aim of developing cooperation among countries of the world. Its budget is provided by members dues along with donations. Its constitution which has been endorsed by parliaments of all member countries accepts health as a social right and health services as a public service, highlighting the social and economic determinants of health. However, the Organisation has been object to political influences since its inception and especially the USA has tried to use it for her own interests. Dominant political trends have influenced policies of WHO. For example, WHO had started Primary Health Care Program in 1970's, when many newly independent states existed, when Third World countries like India and Yugoslavia were effective and when Soviet Union was powerful, with the slogan of " Health for all" which prioritised equality, participation,, prevention, socio- economic factors in health. Globalization and neo-liberal economic policies which have dominated the world have also changed the values and principles of WHO; a deterioration was experienced: from an approach of public services and health as a a social right, to one of privatisation and market forces. This new WHO has ignored the unfavourable health consequences of economic " structural adjustment" programs forced on poor nations and the distruction of civilians during the Iraq and Afganistan wars. A favorable change in WHO policies depend upon the regaining of economic and political independence of poor nations and their influence in international organisations.

PDF

___

1 Dedeoğlu N. Uluslararası Sağlık Çalışmalarının Tarihçesi, Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını, No:1, 1988, Antalya
2. Aksakoğlu G. Herkes için sağlıktan Hedef 21’e: Dünya Sağlık Örgütü değişiyor. Toplum ve Hekim, Mart Nisan 2002, 17, (2):91-100
3. Hamzaoğlu O. Reel sosyalizmin çözülüşünün ipucu: Alma Ata bildirgesi. Toplum ve Hekim, Mart Nisan 2002, 17, (2):107-110
4. Soyer A. Dünya Sağlık Örgütü, Alma Ata Bildirgesi, ideoloji vb üzerine: Toplum Ve Hekim Mart Nisan 2002, 17, (2):111-116
5. Belek İ. Dünya Sağlık Örgütü nereye gidiyor? 2000 yılı performans raporu üzerine bir değerlendirme, Toplum ve Hekim, 2002 Cilt 17 (2):120-125
6. Navarro V. Assessment of the World Health Report 2000 The Lancet, 4 Nov. 2000 Vol: 356:1598-1601
7. Almeida C, Braveman P, Gold MR, Szwarcwald CL, Ribeiro JM, Miglionico A, et al. Methodological concerns and reccomendations on policy consequences of the World Health Report 2000. The Lancet, 26 May 2001,Vol:357:1692-1697
8. For an Independent WHO. Chernobyl. Web sitesi. http://independentwho.info/ (Erişim tarihi: 21.3.2009 )
9. WHO. Fact Sheet No:304 Electromagnetic fields and public health, 2006, Geneva
10. BioInitiative Report. A Rationale For a Biologically Based Public Exposure Standard for Electromagnetic Fields, Ed. C. Sage, D. Carpenter, 2007 Web Sitesi: http://www.bioinitiative.org/report/index.htm (Erişim tarihi: 24/09/2009)
11. Persson BRR, Salford LG, Brun A. Blood brain permeability in rats exposed to electromagnetic fields used in wireless communication, Wireless Networks 1997,Vol:3:455-461
12. Johansson O. Disturbance of the immune system by electro-magnetic fields- A potentially underlying cause for cellular damage and tissue repair reduction which could lead to disease and impairement, Pathophysiology 2009,Vol:16:157-177
13. Kundi M, Hutter HP. Mobile phone base stationseffects on wellbeing and health , Pathophysiology 2009, Vol. 16:123-135
14. Katz A. Open letter to Dr. Chan. People’s Health Movement._2007. www.phmovement.org/files/alison_letter. (Erişim tarihi 20.3.2009).
15. Şemin S, Aksakoğlu G. Sağlık alanında artan sorunlar ve Dünya Sağlık Örgütü’nün azalan etkinliği. Toplum ve Hekim, 1995,:10, (68):45-53
16. WHO. Report of The Commisson on Social Determinants of Health: Closing The Gap in a Generation. 2008, Geneva
17. Navarro V. What is happening at the World Health Organisation. 2007, International Association of Health Policy. Web sitesi: www.healthp.org/node/6 (Erişim tarihi: 23. 3 2009)
18. Yeldan E. Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, İletişim Yayınları, 2001, İstanbul 19. People’s Health Movement The Save UNICEF Campaign. http://www.saveunicef.org/index.html (Erişim tarihi: 8.4.2009 )
20. Standing G. The ILO. An agency for globalization? Development and Change. 2008, 39, (3):355-384
21. Çulhaoğlu M. BM kuruluşları: ideolojileri var mı?, Toplum ve Hekim, Mart Nisan 2002, 17, ( 2):86- 87
22. WHO. World Health Report, Health Systems:Improving Performance.2000, Geneva