İshalle seyreden bulaşıcı hastalıklarda olgu bazlı ‘erken uyarı ve yanıt sistemi’nin (EUYS) geliştirilmesi (2008, Türkiye)

AMAÇ: Yaz aylarında sıklıkla görülen su ve besinlerle bulaşan hastalıklar erken dönemde tespit edilememektedir. Bu pilot çalışma Kocaeli, Malatya ve Trabzon illerinde yapılmış olup ishalle seyreden hastalıkların erken dönemde tespiti ve kontrolünü sağlamayı amaçlamaktadır. Çalışmanın hedefi; ülke çapında uygulanabilir bir Erken Uyarı ve Yanıt Sistemi'nin (EUYS) geliştirilmesidir. YÖNTEM: İshalle seyreden hastalıklarda EUYS' ne yönelik bu çalışma 01/08/2008 - 01/10/2008 tarihleri arasında yürütülmüş olup kesitsel bir çalışmadır. 2007 yılında, aynı döneme özgü vaka sayılarının üçer haftalık hareketli ortalaması alınarak haftalık beklenen vaka sayıları hesaplanmıştır. Beklenen vaka sayılarının %10 fazlası alınarak günlük eşik değerler elde edilmiştir. Veriler il ve ilçe Devlet Hastaneleri ile Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarından, daha önce tanımlanmış ICD 10 tanı kodları dikkate alınmış ve eş zamanlı girilmiştir. Veriler SPSS 15.0 paket programına girilmiş, tanımlayıcı istatistikleri ve korelasyon analizi yapılmıştır. BULGULAR: Kocaeli ve Trabzon illerinde eşik değer ile EUYS' nin bileşenleri arasında bir ilişkiye rastlanmamıştır. Malatya ilinde 206 uyarı rapor edilmiştir. İnsidans hızı haftalık binde 0,2- 23,2 arasında değişmektedir. Enteroinvazif E. coli salgını yaşanan Malatya ili Battalgazi ilçesinde insidans binde 22,3'dür.EUYS ile salgın riski 18 gün öncesinden tespit edilmiştir. Salgın sonrasında EARS-X bilgisayar programı ile veriler istatistiksel olarak retrospektif analiz ettirilmiş ve salgın konfirme edilmiştir. Yapılan korelasyon analizinde eşik değer ile bakiye klor ölçümleri arasında orta düzeyde, pozitif anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r= 0,45; p< 0,001). Benzer bir ilişki de eşik değer ile alınan bakteriyel su örnekleri arasında görülmektedir. SONUÇ: Malatya ilinde toplanan veriler salgını tanımlamıştır. İlgili kişiler idareciler durum hakkında zamanında bilgilendirilmiştir. Malatya ilinin çok yakınında olan Battalgazi ilçesinde, vaka sayısı 1269 ile sınırlı kalmıştır. Bulaştırıcılığı yüksek olan Enteroinvaziv E coli salgının yayılımı önlenmiştir. Manuel veri toplamada sıkıntılar yaşandığı için otomasyon sisteminin Erkek Uyarı ve Yanıt Sistemleri entegre edilmesi gerekmektedir.

The development of case based early warning and response system (EWRS) for communicable diseases with diarrhea (2008, Turkey)

AIM: Routine surveys do not detect early waterborn and foodborn infections which are mostly observed during the summer. This is a pilot project that is being implemented in Kocaeli, Malatya and Trabzon cities to detect and control diarrhoeal illnesses in the early stages. The aim of the project is to develop an applicable Early Warning System (EWRS) that can be implemented throughout the country. METHOD: This research is a partial report of the diarrhoeal illnesses that were indicated in between 01/08/2008 ' 01/10/2008. The weekly cases were calculated by moving averages of three week time in the same period of time in 2007. Then the results were converted to daily counts after adding 10% (threshold value) of the average of weekly observed counts. The daily expected case counts were collected from public hospitals and public village clinics in the same period of time by using the diagnosis which was defined as ICD10 code in advance. Having analysised the data in SPSS 15.0 programme, descriptive and pearson&#65533;s correlative statistics were done. RESULTS: The findings fromKocaeli andr Trabzon were analysed by the pearson&#65533;s correlation and there was not a meaningful relationship between getting over the threshold and the precaution components. In Malatya, 206 warnings were recorded. The rate of the incidence was 0.2 - 23.2 per 1000 population in per week. The rate of the invasive E.coli outbreak which was experienced in Battalgazi was 22.1 per 1000 population. With the help of the EWRS, the risk of epidemi was determined 18 days in advance, then retrospectively EARS_X programme has statisticly confirmed the case as an "epidemi". It was also confirmed that there was an intermediate level, a positive and statistical significant relationship between the weekly measured amount of chlorine residue and the threshold with pearson's correlation.(r = 0,45; p< 0,001). The correlation between number of bacterial samples and thresholds were also similar. CONCLUSION: The findings from a single region (Malatya) were determined as epidemic attack. The regional monitoring and supervision team was informed about the situation on time. In Battalgazi (which is very close to Malatya ) the case counts were limited with 1269. This prevented spread of highly communicable Enteroinvasive E. coli outbreak. Since manual data collection is difficult, EWRS should be integrated into an automated system.

___

1. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, B100TSH0.11.06 sayılı, İshalli hastalıklarda Erken uyarı ve Yanıt konulu genelge.

2. Foodborne disease: a focus for health education. World Health Organization, Printed in Malta, 2000).

3. Kanra G. Akut Gastrointestinal İnfeksiyonlar. İnfeksiyon Hastalıkları Akut Bakteriyel İnfeskiyonlara Yaklaşım (Ed:Kanra G, Akalın HE). Güneş Kitabevi Ltd. Şti. Ankara,1993; 127-151ss.

4. Akın L. Su ve Besinlerle Bulaşan Hastalıkların Kontrolü. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. (Ed: Güler Ç, Akın L.) Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2006; 905-20.1,2.

5. Tezcan S. Salgınların Epidemiyolojik İncelenmesi.Epidemiyoloji Tıbbi Araştırmaların Yöntem Bilimi.Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı Yayınları Yayın No: 92/1, Ankara, 1992; 153-160ss.

6. Giesecke J. Detection and Analysis of Outbreak. (in:Modern Infectious Disease) Epidemiology. Oxford University Pres, Inc., New York. 1994; 124-138ss.

7. Odabaş Y, Topbaş M, Kazaz S, Sünbül Ş, Çan G. Trabzon Vakfıkebir İlçesi Akut Gastroenterit Salgını İncelemesi - Kasım 2006. Kor Hek. 2007; 6(4): 233-241ss.

8. Valenciano M, Bergeri I, Jankovic D, Milic N, Parlic M, Coulombier D. Strengthening early warning function of surveillance in the Republic of Serbia: lessons learned after a year of implementation. Euro Surveill 2004 May;9(5):24-6.

9. Madoff LC. ProMED-mail: an early warning system for emerging diseases. Clin Infect Dis 2004 Jul 15;39(2):227-32.

10. Moore K. Real-time syndrome surveillance in Ontario, Canada: the potential use of emergency departments and Telehealth. Eur J Emerg Med 2004 Feb;11(1):3-11.

11. Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005).

12. 30/05/2007 tarih ve 26537 sayılı Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği.