Sınıf Öğretmenlerinin Türkçe Dersi Sınavlarında Sordukları Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sormuş oldukları metne dayalı anlama sorularını çeşitli yönlerden incelemektir. Betimsel bir yöntemle yürütülen bu çalışmada, veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ve materyallerini, 2014-2015 eğitim-öğretim yılının bahar döneminde Bartın ili ve ilçelerindeki 16 ilkokulda yer alan 35 dördüncü sınıf öğretmeninin hazırladığı Türkçe dersi sınav kâğıtları oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 169 adet metne dayalı okuduğunu anlama sorusu analiz edilmiştir. Veri analizi süreci altı aşamadan oluşan (basit anlama, yeniden organize etme, çıkarımsal anlama, tahmin yürütme, değerlendirme ve kişisel tepki) Day ve Park (2005) Taksonomisi ile incelenmiştir. Ayrıca sorular anlam kurma sürecinde başvurulan cevap kaynağı (metin içi, metin dışı veya metinler arası), soru türü (yazılı yoklama veya çoktan seçmeli) ve kullanılan metin türü (öyküleyici, bilgilendirici ve şiir) açısından değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, Sınıf öğretmenlerinin hazırladıkları metne dayalı anlama sorularının Day ve Park (2005) tarafından geliştirilen anlama düzeyleri taksonomisine göre ağırlıklı olarak basit anlamayı içerdiği gözlenmiştir. Yeniden organize etme, tahmin yürütme ve kişisel tepki düzeylerinde çok az sorunun yer aldığı ve değerlendirme ile çıkarım yapma düzeylerinde ise hiçbir sorunun sorulmadığı tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen diğer bir sonuç soruların cevap kaynakları açısından Akyol’un (1997) sınıflamasına göre önemli bir bölümünün cevabı metin içerisinde olan sorulardan oluştuğu diğer bir ifadeyle yalnızca hatırlama yoluyla çok az zihinsel çaba harcayarak cevaplanabilecek türde sorular olduğudur. Bununla birlikte hazırlanan metni anlamaya dayalı sorularda büyük oranda öyküleyici metinlerin kullanıldığı ve kısa cevaplı soruların tercih edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Metne dayalı anlama soruları, okuduğunu anlama, anlama taksonomileri ve cevap kaynakları

PDF

___

Abu Humos, O. (2012). An evaluative analysis of comprehension questions’ level of difficulty: A case of 12th grade palestinian english student’s textbook. An-Najah Uni. J. Res. (Humanities), 26 (3), 767-788.
Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21, 10-17.
Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26, 169-178.
Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56. Altman, D.G. (1991). Practical statistics for medical research. London: Chapman and Hall.
Anderson, R. C., & Pearson, P. D. (1984). A schema-theoretic view of basic processes in reading. In P. D. Pearson (Ed.), Handbook of reading research (Vol. 1, pp. 185–224). New York: Longman.
Applegate, M. D. (2007). Teacher’s use of comprehension questioning to promote thoughtful literacy. Journal of Reading Education, 32(3), 12-19
Applegate, M. D., Quinn, K. B., & Applegate, A. J. (2002). Levels of thinking required by comprehension questions in informal reading inventories. The Reading Teacher, 56, 174-180.
Aslan, C. (2011). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 236-249.
Atılgan, H., Kan, A. & Doğan, N. (2014). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Anı.
Au, K. H. (1998). Social constructivism and the school literacy learning of students of diverse backgrounds. Journal of Literacy Research, 30(2), 297-319.
Aydemir, Y., & Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 103-115.
Ayvacı, H. Ş. & Türkdoğan, A. (2009). Yeniden yapılandırılan Bloom Taksonomisine göre Fen ve Teknoloji dersi yazılı sorularının İncelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(1), 13-25.
Balcı, A. (2013). Okuma ve anlama eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Beck, I. L., & McKeown, M.G. (2002). Questioning the author: Making sense of social studies. Educational Leadership, 60, 44-47.
Çelik, T., Demirgüneş, S. & Fidan, D. (2015). Okur dostu metin olma özelliği ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Başkent Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(1), 119-127.
Day, R. R., & Park, J. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language, 17(1), 60-73.
Dindar, H. & Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom Taksonomis’ine göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96.
Durukan, E. (2009). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir inceleme. Milli Eğitim, 181, 84-93.
Fordham, N. W. (2006). Crafting questions that address comprehension strategies in content reading. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 49, 390-396.
Good III, R. H., Simmons, D. C., & Kame'enui, E. J. (2001). The importance and decision-making utility of a continuum of fluency-based indicators of foundational reading skills for third-grade high-stakes outcomes. Scientific Studies of Reading, 5(3), 257-288.
Göçer, A. (2014). The Assessment of Turkish written examination questions based on the text in accordance with the Barrett's Taxonomy. International Journal of Languages' Education and Teaching, 3, 1-16.
Güfta, H., & Zorbaz, K. Z. (2008). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi yazılı sınav sorularının düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 17, 205-218.
Gunning, T. G. (2013). Creating literacy instruction for all students. Boston, MA: Pearson.
Gunning, T. G. (2004). Creating literacy instruction for all students in grades 4 to 8. USA. Pearson.
Guthrie, J. T. (2004). Teaching for literacy engagement. Journal of Literacy Research, 36(1), 1-29.
Keray, B. & Güden, Z. (2013). The analysis of students’ skills of asking questions through informative texts. Sakarya University Journal of Education, 3(1), 90-97.
Klingner, J. K. (2004). Assessing reading comprehension. Assessment for effective intervention, 29(4), 59-70.
Knapp, M. S. (1995). Teaching for meaning in high-poverty classrooms. New York: Teachers College Press.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim Türkçe dersi (1-5. Sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
Morgan, N. & Saxton, J. (1994). Asking better questions. Markham. ON: Pembroke.
Nation, K. (2005). Children's reading comprehension difficulties. In M. J. Snowing & C. Hulme (Ed.) The Science of Reading: A Handbook (s. 248-266). Oxford: Blackwell.
Rosenblatt, L. M. (1978). The reader, the text, the poem: The transactional theory of literacy work. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
Taylor, B. M., Peterson, D. S., Pearson, P. D., & Rodriguez, M. C. (2002). Looking insideclassrooms: Reflecting on the "How" as well as the "What" in effective reading instruction. The Reading Teacher, 56(3), 270-279.
Tompkins, G. E. (2010). Literacy for the 21st century: A balanced approach (5th ed.) Boston: Pearson Education Inc.
VanKeer, H., & Vanderlinde, R. (2010). The impact of cross-age peer tutoring on third and sixth graders’ reading strategy awareness, reading strategy use, and reading comprehension. Middle Grades Research Journal, 51(1), 33-45.
Wang, J. H., & Guthire, T. J. (2004). Modeling the effect of intrinsic motivation, extrinsic motivation, amount of reading, and past reading achievement on text comprehension between U.S. and Chinese students. Reading Research Quarterly, 39(2), 162-186.
Wilxson, K. K. (1983). Questions about a text: What you ask about is what children learn. The Reading Teacher, 37, 287-293.
Yıldırım, K., Yıldız, M., & Ateş, S. (2011). Is vocabulary a strong variable predicting reading comprehension and does the prediction degree of vocabulary vary according to text types? Educational Sciences: Theory and Practice, 11(3), 1541-1547.
Yıldırım, K., & Ates, S. (2012). Silent and oral reading fluency: Which one is the best predictor of reading comprehension of Turkish elementary students. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 3(4), 79-91.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5.Baskı). Ankara: Seçkin.
Yıldırım, K. (2012). Öğretmenlerin öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini değerlendirmede kullanabilecekleri bir sistem: Barrett Taksonomisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 45-58.
Yıldız, M. (2013). Okuma motivasyonu, akıcı okuma ve okuduğunu anlamanın beşinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarındaki rolü. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 1461-1478.