KORUYUCU RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİNDE SOSYAL HİZMETİN ROLÜ

Koruyucu ruh sağlığı, halk sağlığı alanının önemli bir dalı olarak, ruhsal hastalıkların önlenmesinde ve toplum ruh sağlığının korunmasında önemli bir yere sahiptir. Koruyucu ruh sağlığı hizmetleri; ruhsal hastalıkların önlenmesi, risk faktörlerinin belirlenmesi, ruhsal hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi, ruhsal hastalığı olan bireylerin desteklenmesi, toplumsal düzeyde ruh sağlığının geliştirilmesi amacıyla birincil, ikincil ve üçüncül koruma düzeylerinde sunulan/sunulması gereken hizmetlerdir. 1 Bu makalenin ön çalışması daha önce 15-17 Nisan 2011 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen 7. Ulusal Sosyal Hizmetler Kongresi: “21. Yüzyılda Sosyal Hizmetler Nereye?”de sözel olarak sunulmuş fakat yayınlanmamıştır. Günümüzün zorlu yaşam koşulları düşünüldüğünde koruyucu ruh sağlığı hizmetleri, ruhsal hastalıkların önlenmesi ve toplumun ruh sağlığı konusunda bilinçlendirilmesi açısından önemini koruyacak ve bu hizmetlerin geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına duyulan gereksinim artacaktır. Bu bağlamda, koruyucu ruh sağlığı alanında sosyal hizmet mesleğinin etkin bir rol üstlenmesi gerekmektedir. Sosyal hizmet uzmanları koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin uygulanmasında birincil, ikincil ve üçüncül koruma düzeylerinde disiplinler arası ekibin bir üyesi olarak çalışmalar yürütmede önemli görevler üstlenmelidir. Bu çalışmada, sosyal hizmetin koruyucu-önleyici rolleri ile birebir örtüşen koruyucu ruh sağlığı hizmetleri ele alınarak, koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinde sosyal hizmet mesleğinin rollerinin neler olduğu açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Koruyucu ruh sağlığı, sosyal hizmet.

The Role of Social Work in Preventive Mental Health Services

Preventive mental health, as an important branch of the public health field, has an important place in the prevention of mental illness and the preservation of community mental health. Preventive mental health services cover following activities; mental illness prevention, determination of risk factors, early diagnosis and treatment of mental disorders, giving social supports to people who affected by mental disorders, offering primary, secondary, tertiary levels of protection at the community level. At today’s challenging living conditions, preventive mental health services maintain its importance in mental illness prevention and community awareness. Moreover, need for development and extend of preventive mental health services will increase. In this context, as a profession of social work needs to play active role in preventive mental health services. Social workers should undertake important tasks for execution of the interdisciplinary team work in primary, secondary and tertiary levels of protection in the implementation of preventive mental health services. This study tries to explain roles of social work profession in preventive mental health services that has the same characteristics of social works roles of being protective and preventive.

Keywords:

Preventive mental health, social work.,

PDF

___

Aksaray, G., Kaptanoğlu, C. ve Oflu, S. (1999). Koruyucu ruh sağlığı. Yeni Symposium, 37 (3), 55-59.
Alataş, G., Karaoğlan, A., Arslan, M., Yanık, M. (2009). Toplum temelli ruh sağlığı modeli ve Türkiye'de toplum ruh sağlığı merkezleri projesi, Nöropsikiyatri Arşivi, 46 özel sayı, 25-29.
Arıkan, Ç. (1996). Çağdaş Psikiyatrik Tedavide Psikiyatrik Sosyal hizmetin Yeri. Ç. Arıkan ve L. Dilek (Ed), Ruh Hastalıklarının Tedavisinde Psiko-Sosyal Bir Boyut (63¬80). Ankara: Şafak Matbaacılık.
Başer, D., Kırlıoğlu, M., Mavili Aktaş, A. (2013). Sosyal hizmet mesleğinin bir uygulama alanı olarak toplum temelli ruh sağlığı sistemi ve güncel değişimler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24 (2), 179 - 192.
Bulut, I. (1998). Psikiyatri Alanı ve Sosyal Hizmet Mesleği. C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed), Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 2 (1329¬1332). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Bulut, I. (2001). Psikiyatrik Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları. V. Duyan ve A. Mavili Aktaş (Ed), Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan (130-134). Ankara: Hacettepe Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayınları.
Doğan, O. (2002). Anksiyete bozukluklarında koruma ve önleme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3, 174-182.
Ensari, H., Gültekin, B. K., Karaman, D., Koç, A., Beşkardeş, A. F. (2013). Bolu toplum ruh sağlığı merkezi hizmetlerinin şizofreni hastalarındaki yaşam kalitesi, yeti yitimi, genel ve sosyal işlevsellik üzerine etkisi: Bir yıllık izlem sonuçları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14 (2), 108-114.
Güleç, C. (2010). Pozitif Ruh Sağlığı (2.Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Gültekin, B. K. (2010). Ruhsal bozuklukların önlenmesi: kavramsal çerçeve ve sınıflandırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2 (4), 583-594.
İlbey, C. (2008). Kurum-temelli hizmetlerin bir eleştirisi ve toplum-temelli hizmetler. Ş. Layıkel, N. Kacar, F. Zengin Dağıdır, (Ed.), Akıl ve ruh sağlığı alanında insan hakları 2008 Türkiye raporu sorunlar ve çözüm önerileri içinde (179-183). İstanbul: Karika Matbaacılık.
Karasu, U. (2008). Psikiyatri Uzmanlarının Sorunları. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 11 (3), 54-56.
Mrazek, P.J., Haggerty R.J. (1994). Reducing risks for mental disorders: Frontiers for preventive intervention research. Washington: National Academy Press.
Sayıl, I. (Ed.). (2004). Bireyden Topluma Ruh Sağlığı. İstanbul: Erler Matbaacılık.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2012). Hemşirelik ruh sağlığı ve hastalıklarına giriş. Ankara.
T.C. Sağlık Bakanlığı. (t.y.). Erişim: 06 Eylül 2014, http://thsk.saglik.gov.tr/truh-sagligi- program.html
T.C. Sağlık Bakanlığı (2011). Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023). Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
World Health Organization. (2001) The world health report 2001: Mental health: new understanding, new hope. Geneva: World Health Organization.
World Health Organization. (2002). Prevention and promotion in mental health. Geneva: World Health Organization.
World Health Organization. (2004). Preven- tion of mental disorders effective interven-tions and policy options (Summary report). Geneva: World Health Organization.
World Health Organization. (2011). Mental health atlas 2011. Italy: World Health Organization.
Yanık, M. (2007). Türkiye ruh sağlığı sistemi üzerine değerlendirme ve öneriler ruh sağlığı eylem planı önerisi. Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar, Özel Sayı.
Yılmaz, V. (2012). İnsan hakları ve karşılaştırmalı sosyal politika yaklaşımı ışığında Türkiye'de ruh sağlığı politikaları: tespitler ve öneriler. İstanbul: Karika Matbaacılık.