Demokritos'un Euthumiê Anlayışı

Her ne kadar çağdaş antik etik literatüründe çok fazla üzerinde durulmamış olsa da, Demokritos’un ahlakla ilgili görüşleri, kendisinden sonraki bazı filozofları etkilemiş görünmektedir. Onun ahlak görüşleri bağlamında süregiden temel bir tartışma, ahlak anlayışının atomculuğu ile bağlantılı olup olmadığıdır. Az sayıda akademisyen atomcu sistemiyle uyumlu bir ahlak teorisi ortaya koyduğunu iddia ederken çoğu akademisyen, onun etiği ile atomculuğunun birbiriyle ilişkilendirilemeyeceğini, onun ahlakla ilgili görüşlerinin atomcu sistemiyle tutarlı bir teori olarak görülemeyeceğini düşünür. Konuyla ilgili diğer bir tartışma, onun ahlakla ilgili görüşlerinin kendi içinde sistematik olup olmadığıdır. Bazı akademisyenler onun görüşlerinin bütünlükten yoksun, o döneme ait yaygın ve sıradan deyişlerden oluştuğunu ve bir ahlak teorisi sayılamayacağını ileri sürerken; diğer bazıları da onun ahlak teorisinin felsefi ve sistematik olduğunu ileri sürer. Biz bu çalışmamızda Demokritos’un atomculuğuyla etik görüşleri arasındaki bağlantı konusunda yeterli kanıt olmasa da, onun etik görüşlerinin euthumiê kavramı merkezinde kendi içinde tutarlı bir yapı oluşturduğunu; bunun ondan kalan fragmanlardan çıkartılabileceğini iddia edecek ve göstermeye çalışacağız. İncelememiz sonucunda Demokritos’a göre euthumiênin temel olarak iyi bir insan olmaya ve ruhun hazlarına, ve para ile bedensel hazlar konusunda ölçülü olmaya dayandığını ileri süreceğiz.

Anahtar Kelimeler:

Demokritos, Euthumiê, Mutluluk, İyi Oluş, Uyum, Denge, Dinginlik.

Democritus’ View of Euthumiê

Although not extensively discussed in contemporary ancient ethical literature, Democritus' views on morality seem to have influenced some philosophers after him. A fundamental debate going on the context of his moral views is whether his understanding of ethics is related to his atomism. While some academics claim that he proposed an ethical theory that is compatible with his atomic system, on the other hand, most academics believe that his ethics cannot be related to his atomism and that his views on ethics cannot be seen as a consistent theory with his atomic system. Another debate regarding the topic is whether his views on ethics are systematic within themselves. While some academics argue that his views are lack of coherence and consist of common and ordinary expressions of his time, and cannot be considered as an ethical theory, others claim that his ethical theory is philosophical and systematic. We will argue and attempt to demonstrate in this study that while there is insufficient evidence for the connection between Democritus' atomism and ethical views, his ethical views form a consistent structure within themselves based on the concept of euthumiê, which can be inferred from the fragments that have been preserved. As a result of our analysis, we will argue that according to Democritus, euthumiê is primarily based on being a good person and pleasures of soul, and enjoying measured pleasures related to money and bodily desires.

Keywords:

Democritus, Euthumiê, Happiness, Well-Being, Harmony, Equilibrium, Imperturbability,

PDF

___

Annas, Julia. “Democritus and Eudaimonism” in Presocratic Philosophy: Essays in Honour of Alexander Mourelatos, Editörler: Victor Caston ve Daniel W. Graham, 169-181. Oxon: Routledge, 2016.
Aristotle. “Eudemian Ethics” in The Complete Works of Aristotle, Vol. II, Editör: J. Barnes, 1922-1981. Princeton: Princeton University Press, 1995.
Aristotle. “Nicomachean Ethics” in The Complete Works of Aristotle, Vol II, Editör: J. Barnes, 3718-4010. Princeton: Princeton University Press, 1995.
Bailey, Cyril. The Greek Atomists and Epicurus. New York: Russell & Russell, 1964.
Barnes, Jonathan. The Presocratic Philosophers. Oxon: Routledge, 2004.
Berryman, Sylvia. “Democritus” in The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2023 Edition), Editörler: Edward N. Zalta ve Uri Nodelman. https://plato.stanford.edu/archives/spr2023/entries/democritus/
Cantor, Lea. “Thales – the ‘first philosopher’? A troubled chapter in the historiography of philosophy,” British Journal for the History of Philosophy 30, sayı: 5 (2022): 727-750.
Cooper, John M. “Classical Greek Ethics” in A History of Western Ethics, Editörler: Lawrence C. Becker ve Charlotte B. Becker, 8-17. New Work: Routledge, 2003.
Copleston, Frederick. Ön Sokratikler ve Sokrates. Çeviren: Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları, 1997.
Çevik, C. Cengiz. Leukippos-Demokritos: Atomcu Felsefe Fragmanları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
Diels, Hermann ve Walter Kranz. Die Fragmente Der Vorsokratiker II. Berlin: Weidmannsche Buchhandlung, 1959.
Gosling, J. C. B. and C. C. W. Taylor. The Greeks on Pleasure. Oxford: Oxford University Press, 1982.
Guseinov, A. A. “The Ethics of Democritus,” Soviet Studies in Philosophy 26, sayı: 1 (1987): 53-65.
Guthrie, W. K. C. Yunan Felsefe Tarihi II. Çeviren: Faruk Gültekin, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2019.
Herakleitos. Fragmanlar. Çeviren: Cengiz Çakmak, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
Kahn, Charles H. “Democritus and the Origins of Moral Psychology,” American Journal of Philology 106, sayı: 1 (1985): 1-31.
Kranz, Walther. Antik Felsefe. Çeviren: Suad Y. Baydur, İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1994.
Laertios, Diogenes. Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Çeviren: Candan Şentuna, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
Laks, André and Glenn W. Most. Early Greek Philosophy, Volume VII: Later lonian and Athenian Thinkers, Part 2. Loeb Classical Library 530. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2016.
McGibbon, Donal. “Pleasure as the “Criterion” in Democritus,” Phronesis 5, sayı: 1 (1960): 75-77.
Murteza, Gökhan, “Demokritos’ta Atomculuk ve Siyaset İlişkisi,” Felsefi Düşün 13, (2019): 296-316.
Nill, Micheal. Morality and Self-interest in Protagoras, Antiphon, and Democritus. Leiden: E. J. Brill, 1985.
Özdemir, Fatma Ayperi Tuğçe ve Ekin Kaynak Iltar. “Demokritos’un Ahlaka İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Değerlendirme: Evlat Edinme Örneği,” Felsefi Düşün 13, (2019): 317-328.
Peters, Francis E. Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. Çeviren: Hakkı Hünler, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2004.
Plato. “Protagoras” in Plato in Twelve Volumes, Vol. 2, Çeviren: W. R. M. Lamb, 85-258. Cambridge: Harvard University Press, 1977.
Preus, Anthony. Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy. Maryland: The Scarecrow Press, 2007.
Rowett, Catherine. “Ethics before Socrates” in The Cambridge History of Moral Philosophy, Editörler: Sacha Golob and Jens Timmermann, 5-14. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
Stewart, Zeph. “Democritus and the Cynics,” Harvard Studies in Classical Philology 63, (1958): 179-191.
Taylor, C. C. W. “Pleasure, Knowledge and Sensation in Democritus,” Phronesis 12, sayı: 1 (1967): 6-27.
Taylor, C. C. W. “The Atomists” in Cambridge Companion to Early Greek Philosophy, Editör: A. A. Long, 181-204. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
Taylor, C. C. W. The Atomists: Leucippus and Democritus Fragments. Toronto: University of Toronto Press, 1999.
Urmson, J. O. The Greek Philosophical Vocabulary. London: Gerald Duckworth & Co. Ltd., 2001.
Vlastos, Gregory. “Ethics and Physics in Democritus (Part One),” The Philosophical Review 54, sayı: 6 (1945): 578-592.
Vlastos, Gregory. “Ethics and Physics in Democritus (Part Two),” The Philosophical Review 55, sayı: 1 (1946): 53-64.
Warren, James. Epicurus and Democritean Ethics: An Archaeology of Ataraxia. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
Zeller, Eduard. Grek Felsefesi Tarihi. Çeviren: Ahmet Aydoğan, İstanbul: İz Yayıncılık, 2001.