Nüzul Sıralamasını Esas Alan Türkçe Kur’ân Tercümesi: Feminist Bir Yaklaşım

Bu makalenin konusunu Ayşa Zeynep Abdullah ve nüzul sırasına göre tercüme ettiği Kur’ân tercümesi oluşturmaktadır. Makalede temel olarak üç sorunun izi sürülmektedir; birincisi Ayşa Zeynep Abdullah bir kadın olarak feminist tercüme tekniklerini kullanmış mıdır? İkincisi eğer kullandıysa tercümesine nasıl yansıtmıştır? Diğeri ise özellikle tertîbi’n nüzûle göre yapılan bu tercümedeki sure tertibinin kaynaklarıyla ilgilidir. Bu çalışma, söz konusu soruları beş ayrı bölümde ele almaya çalışmaktadır. Birinci bölümde veri toplama ve analizi yöntemleri kullanılarak Ayşa Zeynep Abdullah’ın hayatı hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde, metin analizi yöntemiyle tercümenin önsözü incelenmektedir. Üçüncü bölümde tercümenin biçimsel özellikleri ve yöntemi, içerik/metin analizi ve mukayese yöntemleriyle ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde ise mütercimin özellikle kadınları konu alan bazı ayetleri nasıl tercüme ettiğine dair örneklere yer verilmektedir. Son aşama ise mütercimin kullandığı çeviri tekniği feminist tercüme paradigmalarına özgü stratejilerle karşılaştırmalı bir değerlendirmesiyle sonuçlanmaktadır. Bu araştırmalar sonucunda mütercimin kaynak metne aktif müdahalede bulunarak metne kadın elinin değmesi (womanhandling) olarak isimlendirilen feminist tercüme stratejilerini kullandığı tespit edilmiştir. Ayşa Zeynep Abdullah’ın tercümesi büyük oranda literal çeviridir. Herhangi bir açıklama ya da ana metne yaptığı müdahalelerde tercümenin hiçbir yerinde kaynak belirtmemektedir. Yapılan araştırmada aynı zamanda tercümede takip edilen nüzul tertibinin Hz. Osman’a isnad edilen sıralama olduğu tespit edilmiştir. Fakat Ayşa Zeynep Abdullah’ın bu nüzul tertibinin kaynağı hususunda okuyucuyu bilgilendirmediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’an Tercümesi, Kadın, Feminizm, Kadın Eli Değmesi

A Turkish Qur’ān Translation According to the Tartı̄b Al-Nuzūl: A Feminist Perspective

The subject of this article is Ayşa Zeynep Abdullah and her translation of the Holy Qur'ān, which is translated according to tartı̄b al-nuzūl. Three questions were traced in the article. First, Did Ayşa Zaynap Abdullah as a women use feminist translation techniques? Second, if she used, then how did she reflect feminist translation techniques as a woman in her translation? The other one pertains to the sources that informed the arrangement of sūrahs in the translation, specifically within the context of tartı̄b al-nuzūl. The present study endeavours to address these inquiries through five distinct sections. In the first part, information about Abdullah's life is given by using data collection and analysis methods. In the second part, the translation's preface was examined using the text analysis method. In the third part, the formal features and methodology of translation are discussed with content/text analysis and comparison methods. The fourth chapter provides illustrative instances wherein the translator's rendition of select verses concerning women is expounded. The final phase culminates in a comparative assessment of the translator's employed translation technique vis-à-vis the strategies inherent to feminist translation paradigms. Conclusively, the findings of this investigation elucidate that the translator, through active intervention in the source text, employs a translation approach aligned with feminist principles, herein referred to as "womanhandling." Ayşa Zeynep Abdullah's translation is largely a literal translation. She does not provide any sources for the translation in any explanations or interventions made in the main text. Through research, it has been determined that the tartı̄b al-nuzūl followed in the translation corresponds to the order attributed to Caliph Uthman. Nevertheless, it is concluded that Ayşa Zeynep Abdullah does not inform the reader about the source of this tartı̄b al-nuzūl.

Keywords:

Tafsīr, Qur’ān Translation, Woman, Feminism, Womanhandling,

PDF

___

Abdullah, Ayşa Zeynep. İndirilme Sırasına Göre Yüce Kur-an’ı Kerim ve Meali. Istanbul: Hermes Yayınları, 1. Edition, 2019.
Abdul-Raof, H. Qur’an Translation: Discourse, Texture and Exegesis. Curzon, 2001. https://books.google.com.tr/books?id=uwzfxM7y-3oC
Aldeeb, Najlaa R. “Feminist Strategies in Qur’ān Translations: A Comparative Study of the Sublime Quran and Saheeh International”. International Journal of Linguistics, Literature and Translation 6/1 (January 2023), 10-19. https://doi.org/10.32996/ijllt.2023.6.1.2
Arpaguş, Hatice. “The Position of Woman in the Creation: A Qur’anic Perspective”. Muslima Theology: The Voices of Muslim Women Theologians. ed. Ednan Aslan etc. 115-133. Peter Lang, 2013.
Baghawı̄, Abū Muḥammad al-Ḥusayn b. Mas̒ūd b. Muḥammad al-Farrā al-Shafi̒ı̄. Ma̒ālim al-tanzı̄l fı̄ tafsı̄r al-qur’ān. ed. Al-Mahdı̄ Abd al-Razzāq. Beirut: Dār al-Ihyā’ al-Turāth al-̒Arabī. 1420.
Bayḍāwı̄, Abū Sa̒ı̄d Nāṣir al-Dı̄n Abd-Allāh b.̒Umar b.Muḥammad. Anwār al-tanzı̄l wa asrār al-ta’wı̄l. ed. Muḥammad ̒Abd al-Raḥmān al-Mara̒shalı̄. Beirut: Dār al-Iḥyā’ al-Turāth al-̒Arabī. 1418.
Campanini, Massimo. The Qur’an Modern Muslim Interpretations. trans. Caroline Higgit. Routledge, 2011.
Cebeci, Büşra. “Türkiye’de Kur’an Meali Hazırlayan İlk Kadın, Ayşa Zeynep Abdullah Anlatıyor”. Medyascope. Accessed March 23, 2023. https://medyascope.tv/2019/10/11/medyascope-ozel-haber-turkiyede-kuran-meali-hazirlayan-ilk-kadin-aysa-zeynep-abdullah-anlatiyor/
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. 1971
Demirci, Muhsin. Kur’ân Tarihi. İstanbul: İFAV, 8. Edition, 2015.
Godard, Barbara and others. Translation, Semiotics, and Feminism : Selected Writings of Barbara Godard. Abingdon, Oxon: Routledge, Taylor & Francis Group Abingdon, Oxon, 2022.
G. L. Barnwell, Katharine. Bible Translation : An Introductory Course in Translation Principles. Dallas, Tex.: Summer Institute of Linguistics, 1986.
Hassen, Rim. “English Translation of the Quran by Women: The Challenges of ‘Gender Balance’ in and through Language”. Monografías de Traducción e Interpretación 3 (2011), 211-230.
Hassen, Rim. “Feminist strategies in women’s translations of the Qur’an”. The Routledge Handbook of Translation, Feminism and Gender. ed. L. von Flotow - H. Kamal. 496-508. Routledge handbooks in translation and interpreting studies. Routledge, 2020. https://books.google.com.tr/books?id=Ri07zQEACAAJ
Ibn ̒Āshūr, Muḥammad al-Ṭāhir. al-taḥrı̄r wa al-tanwı̄r. Beirut: Muassatu al-Tārı̄kh.
Ibn Kathı̄r, Abū al-Fidā’ Ismā̒ı̄l b. ̒Umar al-Qurashı̄ al-Baṣrı̄. Tafsı̄r al-qur’ān al-̒aẓı̄m. ed. Muhammad Husayn Shams al-dîn. Beirut: Dār al-Kutub al-̒Ilmiyya, 1998.
Iṣfahānı̄, Rāghib. al-Mufradāt fı̄ gharı̄b al-qur’ān. ed. Safwān ̒Adnān al-Dāwudı̄. Damascus: Dār al-Qalam, 2009.
Kahraman, Muhammed Şerif. “Hz. Osman’a (35/656) Nüzûl Sırasına Göre Mushaf Nispet Edilmesi Üzerine Bir İnceleme”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (2017), 171-180.
Muqātil b. Sulaymān, Abū al-Ḥasan b. Bashı̄r al-Azdı̄ al-Balkhı̄. Tafsı̄ru Muqātil b. Sulaymān. ed. Abdullah Mahmud Şehhate. Beirut: Dār al- Iḥyā al-Turāth, 2002.
Nasafı̄, Abū al-Barakāt Abd al-Allāh b. Aḥmad b.Maḥmud Ḥāfiẓ al-Dı̄n. Madārik al-tanzı̄l wa ḥaqāiq al-ta’wı̄l. ed. Yūsuf ̒Alı̄ Badı̄wı̄. Beirut: Dār al-Kalimi al-Ṭayyib. 1998.
Rāzı̄, Abū Abd Allāh Muḥammad b. ̒Umar b. al-Ḥasan al-Ḥusayn al-Taymı̄. Mafātiḥ al-ghayb. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-̒Arabı̄, 1420.
Rashid Riḍā, Muḥammad. Tafsı̄r al-Manār. al-Hay’at al-Miṣriyya al-̒Āmma li’l Kitāb. 1990.
Suyūṭı̄, Jalāl al-dı̄n. al-Itqān fī ulūm al-qur’ān. ed. Muḥammad Abu al-Faḍl Ibrāhı̄m. Al-Hay’at al-Misriyya, 1974.
Şerban, Adriana - Hassen, Rim. “Introduction: Women Translators of Religious Texts”. Parallèles 34/1 (2022), 3-10. https://doi.org/10.17462/para.2022.01.01
Tạbarı̄, Abū Ja̒far Muḥammad Ibn Jarı̄r. Jāmi̒ al-bayān ̒an ta’wı̄li āyi al-qur’ān. Cairo: Dār al-Hijr. 2001.
Üstün Külünk, Sema. “The uncharted experience of women translators of the Qur’an in Turkey”. Parallèles 34/1 (2022), 141-152.
Zamakhsharı̄, Abū al-Qāsim Maḥmūd b.̒Umar Muḥammad al-Khārizmı̄. al-Kashshāf ̒an ḥaqāiq al-tanzı̄l wa ̒uyūn al-ta’wı̄l wujūh al-ta’wı̄l. Cairo: Dār al-Kitab al-Arabi, 1986.
Wallace, Melissa .“Writing the Wrongs of Literature: The Figure of the Feminist and Post-Colonialist Translator”, The Journal of the Midwest Modern Language Association 35/2 (2002).