Groningen Üniversitesi Kur’an’ı “uklu HANDS 468”

Bu makalede, Avrupa’da “erken dönem Kur’an elyazması” olarak tanımlanan Groningen Üni-versitesi kütüphanesi “uklu HANDS 468” kayıtlı Kur’an ele alınmaktadır. Kur’an tam bir Kur’an değildir ve “karma Kur’an” özelliğine sahiptir. Bu Kur’an’ın 31 sayfası Kûfî hat ile 120 sayfası ise Mağribî hat ile yazılmıştır ve ayetlerin tamamı tek ciltte toplanmıştır. Kûfî hat ile yazılan kı-sım hicrî üçüncü döneme ait özellikler göstermektedir. Mağribî hat ile yazılan kısım ise geç dö-neme aittir. Dahası, bu Kur’an’ın kûfî hat ile yazılan kısmının hem transkripsiyonu yapılmış hem de Johann Heinrich Hottinger tarafından Latince’ye tercüme edilmiştir. Kur’an’ın tercüme faali-yetleri aslında Kettonlu Robert ile 1143 yılında başlamıştır. Hottinger Kur’an’ı ise 1650 tarihlidir. Bu süre içerisinde tercüme faaliyetlerinde erken dönem Kur’an elyazmaları yerine yazıları daha okunaklı olan hareke ve noktalamaları tamamlanmış geç dönem Kur’anlarının tercih edildiği bilinmektedir. Bu yönüyle “uklu HANDS 468” kayıtlı Kur’an önemlidir. Makalenin temel ama-cı, bu Kur’an’ın “Mushaf ilmî” açısından incelenmesidir. Özellikle erken döneme ait olduğu düşünülen Kur’anların Mushaf tarihini ortaya çıkarması sebebiyle önem arz etmektedir. Makale-nin amacı doğrultusunda Kur’an; kodikolojik, paleografik ve ortografik özellikleri ile muhtevası açısından incelenmektedir. Sonuç olarak, Kûfî hat ile yazılan kısım hicrî üçüncü yüzyılın sonuna ait karakteristik özelliklere sahiptir. Mağribî hat ile yazılan kısım ise hicrî beş veya altıncı yüzyıla ait gibi görünmektedir. Farklı bölgelere ve dönemlere ait Kur’anlar satın alınan kişi tarafından bir araya getirilip ciltlenebilmektedir. Bu Kur’an da bir araya getirilmiş “karma Kur’an” kategorisine girmektedir. Bu Kur’an, erken dönem Kur’an elyazması kullanılarak yapılan ilk tercümelerden gibi görünmektedir. Tezyinatından hareketle, Kur’anlara yazıldıkları dönemden sonra farklı kişi-ler tarafından hem tezyinat açısından hem de i’cam ve rakş açısından müdahale edilmiştir. Kur’an’ın yazı özellikleri dikkate alındığında, özellikle Kûfî hat ile yazılan kısımda kâtibin eli titremiştir ve bu da yazıda belli olmaktadır. Yani, erken dönem Kur’an elyazması örnek alınarak daha sonraki yıllarda kopyalanmış bir Kur’an olabilir. Bu konuda net bir bilgi bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Erken Dönem Kur'an'ı, Kur'an Tarihi, Mağribî Yazı, Kûfî Yazı

Qurʾān of Groningen University "uklu Hands 468"

This article focuses on the Qurʾān, identified as an "early Qurʾānic manuscript" in Europe, cata-loged as "uklu HANDS 468" in the library of the University of Groningen. The Qurʾān is not a complete Qurʾān and is a "mixed Qurʾān". 1/4 of this Qurʾān is written in Kufic script and the rest is written in Maghribi script. All the verses are collected in a single volume. The section writ-ten in Kūfic calligraphy shows the characteristics of the 3rd Hijri period. On the other hand, the section written in Maghribī script belongs to the later period. Moreover, this Qurʾān was both transliterated and translated into Latin by Johann Heinrich Hottinger. The Qurʾān of "uklu HANDS 468" uses an ancient Qurʾān unlike previous studies. In this respect, the Qurʾān catalo-ged in "uklu HANDS 468" is significant. This article's main purpose is analyzing this Qurʾān from the point of view of "Mushaf science". It is especially important because it reveals the "Muṣḥaf history" of the Qurʾāns thought to belong to the early period. For the purpose of the article, the Qurʾān is analyzed in terms of its codicological, paleographic, orthographic and con-tent features. In conclusion, the section written in Kūfic script has has features from the last part of the third century Hijri. The section written in Maghribi script seems to be from the fifth or sixth century. Qurʾāns from different locations and time periods could be assembled and bound together by the purchaser. This Qurʾān belongs to the category of "mixed Qurʾāns". It seems to be one of the first translations using an early Qurʾānic manuscript. Based on its ornamentation, it can be said that the Qurʾān has been interfered with in some places. Considering the script featu-res of the Qurʾān, the scribe's hand was shaking, especially in the section written in Kūfic script, and this is evident in the writing. In other words, it may be a Qurʾān copied in later years based on an early Qurʾān manuscript. There is no clear information on this subject.

Keywords:

Tafsir, Early Qur'an Manuscripts, History of the Qur'an, Maghribi Script, Kufic Script,

PDF

___

Adıbelli, Ramazan. “İlk Fransızca Kur’an Tercümesi: Andre Du Ryer ve L’alcoran de Mahomet Adlı Eseri”. Bilimname Düşünce Platformu. 43/3 2020, 213-245.
Al-Dānī, Abū ʻAmr. al-Muqniʻ fī rasm maṣāḥif al-amṣār. Ed.: Muḥammad al-Ṣādiq Qamḥāwī. al-Qāhirah: Maktabat al-Kullīyāt al-Azharīyah, n.d.
Bobzin, Hartmurt. “Kur’an’ın Latince Tercümeleri: Kısa Bir Bakış”. trans. Yusuf Öztel. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 18/1 (2009), 609-622.
Bobzin, Hartmurt. “Translations of the Qurʾān” Encyclopaedia of the Qurʾān. ed. by McAuliffe. Leiden: E.J. Brill, 2004, 5/344-345. Corpus Coranicum ( https://corpuscoranicum.de/en, 09.04.2023).
Déroche, François, Sergio Noja Noseda. Sources Del La Trasmission Manuscrite Du Texte Coranique I, Le Manuscrit Arabe 328 (a) De La Biblioetheque Nationale De France. Paris: 1998.
Gözeler, Esra. “ŞE 4141 Rulo: Türk ve İslam Eserleri Müzesinde Kufi Bir Kur’an Elyazması” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 63/1, 2022, 1-32.
Ibn Najāḥ, Abū Dāwūd Sulaymān. Mukhtaṣar al-Tabyīn li-hijāʼ al-tanzīl. al-Madīnah: Majmaʻ al-Malik Fahd, 2002/1423.
Jeffery, Arthur. Materials for the History of the Text of the Qurʾān: the Old Codices. Leiden: Brill, 1937.
Leemhuis, Fred. “A Peculiar Manuscript of the Qurʾān in Groningen” The Transmission and Dynamics of the Textual Sources of Islam. Leiden, Brill. 2011, 89/91-105.
Mingana, Alphonse- Lewis, Agnes Smith. Leaves From Three Ancient Qurans: Possibly pre-Othmanic with a list of their variants. England: Cambridge University, 1914.
Powers, David. “Muhammad is not the Father of Any of Your Men : The Making of the Last Prophet”. International Journal of Middle East Studies. 44/1, (Philadelphia: University of Pennsylvania, 2009), 179-181.
Roth, Ulli, “Juan of Segovia’s Translation of the Qurʾān”. al-Qantara. 35/2 (2015), 555-578.
Starczewska, Katarzyna K. “’The Law of Abraham the Catholic’ Juan Gabriel as Quran Translator for Martin de Figuerola and Egidio da Viterbo” al-Qantara, 35/2, (2014), 409-459.
The Holy Qur’ ān. trans. Abdullah Yusuf Ali. İstanbul: Asır Media, 2013. University of Groningen. “Quran uklu HANDS 468” Erişim 16 Haziran 2023 https://rug.on.worldcat.org/search/detail/860901023?queryString=quran%20manuscript&clusterResults=true&groupVariantRecords=false&page=2
Vollandt, Ronny. “Jakob Georg Christian Adler (1756-1834) and His Books”. Jewish Manuscript Cultures: New Perspectives, ed. Irina Wandrey, (Boston: De Gruyter, 2017), 275-306.