Mehmed Muizzuddin celvetî ve menâzilü’s-sâlikîn tercümesi

Mehmed Muizzuddin Celvetî, XVII. yüzyıl başında yaşamış ve Aziz Mahmud Hüdâyî’nin (v. 1038/1628) meclislerine katılmış bir sûfîdir. Hayatı hakkında detaylı bilgi yoktur. Günümüze ulaşan on kadar tercümesi ile tanınmakta ve bu tercümelerin muhtevası üzerinden kendisine âit bilgilere ulaşılmaktadır. Bu makalede, onun Menâzilü’s-sâlikîn tercümesi üzerinde durulmuştur. Tespitlerimize göre adı geçen risâle, Kâşânî’nin (v. 736/1335) Şerhu Menâzili’ssâirîn isimli eserinden seçilmiş bölümlerin çevirisinden oluşmaktadır. Risâlede yer alan bir kayıt bu seçme işlemini Aziz Mahmud Hüdâyî’nin yaptığını göstermektedir. Bu da risâleye ayrı bir değer katmaktadır. Risâle bu haliyle Menâzilü’s-sâirîn’in Osmanlı döneminde kimler tarafından nasıl okunduğuna ilişkin bir belge niteliğindedir. Ayrıca bu makaleyle Mehmed Muizzuddin Celvetî’nin hakkında çalışma yapılmamış diğer tercümelerine dikkat çekmek amaçlanmıştır.

Mehmed Muiz al-Dīn jalwatī and his translation of manāzil al-sālikīn

Mehmed Muiz al-Dīn Jalwatī was a sufi who lived at the beginning of the XVIIth century and attended to the famous sufi master Aziz Mahmoud Hudāyī’s (d. 1038/1628) circles. there is not much information about his life. He is known by about ten of his surviving translations and information on his life is deduced from the contents of these translations. In this article the focus will be upon his translation of Manāzil as-Sālikīn. According to our findings, this translation is the combination of the translations of selected parts from Kāshānī’s (d. 736/1335) work Sharh Manāzil al-Sāirīn. A statement in the treatise indicates that the selection was made by Aziz Mahmoud Hudāyī personally. This also increases the value of the treatise. Therefore, it is also considered as a document about how and by whom Manāzil as-Sāirīn was read in the Ottoman era. Additionally, our aim is to draw attention to other translations of the author on which no studies have been carried on.

PDF

___

Aclûnî, İsmâil b. Muhammed, Keşfü’l-Hafâ I-II, tahk. Ahmed el-Kallâş, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.

Alkış, Abdürrahim, Abdürrezzak Kâşânî ve Şerhu Fusûsi’l-Hikem Adlı Eserinin Tahkîk ve Tahlîli, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2008.

Âsım Efendi, Kāmûs Tercümesi I-III, İstanbul: Matbaatü’l-Osmâniyye, 1305/1887.

Aşkar, Mustafa, Tasavvuf Tarihi Literatürü, İstanbul: İz Yay., 2006.

Bahadıroğlu, Mustafa, Vâkıât-ı Hüdâyî’nin Tahlîl ve Tahkîki, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2003.

Baklî, Ruzbihân, Meşrebü’l-Ervâh, tahk. Nazif Hoca, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1973.

Beyhakî, Ebûbekir Ahmed bin Hüseyin, Şuabu’l-Îmân I-XIV, tahk. Muhtâr Ahmed en-Nedvî, Abdülalî Abdülhamîd Hâmid, Riyâd: Mektebetü Rüşd, 2003.

Bursalı Mehmed Tâhir Bey, Osmanlı Müellifleri, I-III, İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333/1915.

Bursevî, İsmâil Hakkı, Varlığın Dili –İbn Meşîş Salâvatı ve Şerhi–, haz. M. Nedim Tan, İstanbul: İz Yay., 2010.

Ceyhan, Semih, “Semâ’ın Mahiyetine Dair Bir Karşılaştırma: Aziz Mahmûd Hüdayî ve İsmail Ankaravî”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl: 9, sayı: 22, 2008, s.201-217.

Damar, Abdullah, Menâzilü’s-sâirîn Şerhleri ve Âb-ı Hayât, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2002.

Ebu’l-Bekā el-Akberî, Dîvânu Ebî Tayyibi’l-Mütenebbî bi-şerhi Ebi’l-Bekā el-Akberî el-müsemmâ et-tibyân fî şerhi’d-dîvân I-IV, tahk. Mustafâ es-Sakkā, İbrâhîm el-Ebyârî, Abdülhâfız Şelebî, Kāhire: Matbaatu Mustafa Bâbî el-Halebî, 1936.

Erünsal, İsmail E.-M. Birol Ülker-Fatih Çardaklı (haz.), İlâhiyat Fakültesi Tezler Katalogu I-II, İstanbul: İSAM Yay., 2008.

de Groot, A. H. “Halil Paşa, Kayserili”, DİA, XV, 324-326.

el-Herevî, Hâce Abdullah el-Ensârî, Menâzilü’s-sâirîn –Tasavvufta Yüz Basamak–, haz. Abdürrezzak Tek, Bursa: Emin Yay., 2008.

Hüdâyî, Azîz Mahmûd, İlim-Amel Seyr ü Sülûk, trc. H. Kâmil Yılmaz, İstanbul: Erkam Yay., 2006.

Hüdâyî, Azîz Mahmûd, Dîvân-ı İlâhiyât, haz. M. Tatçı, M. Yıldız, İstanbul: H Yayınları, 2008.

İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye I-IX, haz. Ahmet Şemsettin, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’lİlmiyye, 1999.

Kâşânî, Abdürrezzak, Şerhu Menâzili’s-sâirîn, tahk. Muhsin Bîdârfer, Tahran: İntişârât-ı Bîdâr, 1994.

Kâşânî, Abdürrezzak, Tasavvuf Sözlüğü –Letâifu’l-a’lâm fî işârâti ehli’l-ilhâm–, trc. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yay., 2004.

Kelâbâzî, Ebûbekr, Bahru’l-fevâid I-II, tahk. Vecîh Kemâlüddîn, Kāhire: Dârü’s-Selâm, 2008.

Kuşeyrî, Abdülkerîm, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, tahk. Abdülkerîm Atâ, Şam: Mektebetü Ebî Hanîfe, 2000 [Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, trc. Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yay., 2004].

Kütüb-i Sitte: Buharî, Müslim, Tirmizî, Ebû Dâvud, Nesâî, İbn Mâce ve Muvatta’. Stuttgart: Cem’iyyetü’l-Meknezi’l-İslâmî, 2001.

Münâvî, Abdurraûf, Feyzü’l-kadîr Şerhu Câmii’s-sagîr I-VI, Kāhire, 1937.

Okudan, Rifat, “Ebû Bekr Şiblî: Hayatı ve Tasavvuf Tarihindeki Yeri”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl: 8, sayı: 19, 2007, s. 211-234.

Öngören, Reşat, Osmanlılar’da Tasavvuf –Anadolu’da Sûfîler, Devlet ve Ulemâ XVI. Yüzyıl–, İstanbul: İz Yay., 2000.

es-Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tabakātu’s-sûfiyye, tahk. Nûrettin Şerîbe, Kāhire: Mektebetü’l-Hancî, 1986.

Tarama Sözlüğü: http://www.tdkterim.gov.tr/tarama [Erişim: 11.03.2011]

Tek, Abdürrezzak, Tasavvufî Mertebeler –Hâce Abdullah el-Ensârî el-Herevî Örneği–, Bursa: Emin Yay., 2008.

Tek, Abdürrezzak, “Azîz Mahmûd Hüdâyî’nin Seyr u Sülûk Anlayışı”, Aziz Mahmud Hüdayî Uluslararası Sempozyumu, I, 179-191.

Tirmizî, Hakîm, Nevâdiru’l-usûl fî ma’rifeti ehâdîsi’r-resûl I-II, tahk. İ. İ. Mütevellî Avaz, Kāhire: Mektebetü’l-İmâm el-Buhârî, 2008.

Tosun, Necdet, “Azîz Mahmûd Hüdâyî’nin Tecelliyât İsimli Eseri ve Tasavvufta Rûhî Tecrübelerin Aktarılması Geleneği”, Aziz Mahmud Hüdayî Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: Üsküdar Belediye Başkanlığı Yay., 2006, I, 223-230.

Vassâf, Osmanzâde Hüseyin, Sefîne-i Evliyâ I-V, haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz, İstanbul: Kitabevi Yay., 2006.

Yılmaz, H. Kâmil, Azîz Mahmûd Hüdâyî –Hayatı-Eserleri-Tarîkatı–, İstanbul: Erkam Yay., 2004.

Yılmaz, H, “Hüdâyî Kütüphânesi”, İLAM Araştırma Dergisi, c. I, sayı: 1, 1996.

Yılmaz, H, “Azîz Mahmûd Hüdâyî’nin Semâ Risâlesi”, MÜİF Dergisi, sayı: 4, 1986, s. 273-284.