İhvân-ı Safâ felsefesinin İbnü'l-Arabî düşüncesindeki izdüşümleri

İhvân-ı Safâ, tasavvuf literatürünün teşekkül döneminde kayda değer bir kaynaklık örneği sergileyerek, mutasavvıflara ve sufî düşüncesine önemli tesirlerde bulunmuş bir “okul” mertebesindedir. Onun takipçisi durumundaki İbn Arabî'de de bu tesirin bir benzeri görülmektedir. Tasavvuf felsefesinde önemli bir milat olan İbn Arabî, ortaya koyduğu evrensel düşünceyle hem Batı felsefesini hem de Doğu felsefesini etkilemiştir. İhvân-ı Safâ felsefesinin İbn Arabî düşüncesine etkileri varlık meselesinde daha çok öne çıkmaktadır. Bu çerçevede İbn Arabî, metafizik ve tabiat felsefesi açısından İhvân-ı Safâ düşüncesinden fikirler devşirmiş ve bu fikirlerin bir kısmında değişikler yapmıştır. Bununla birlikte İbn Arabî, nefis, marifet, insan ve alem konularında İhvân-ı Safâ müktesebatından kapsamlı bir şekilde yararlanmıştır.

The projections of the philosophy of İkhwan al-Safa in the thought of Ibn al-Arabi

Ihwan al-Safa, being an important source and school during the period of the formation the literature of Sufism, has made significant effects on many sufis and the thought of Sufism. Some of these effects also appear in the thought of Ibn Arabi. Ibn Arabi, who was a turning point in the philosophy of Sufism, affected both the Western philosophy and the Eastern philosophy with the universal thought put forward by him. The effects of Ihwan al-Safa on the thought of Ibn Arabi become more apparent in the matter of existence. In this frame, Ibn Arabi picked some ideas from the thought of Ihwan al-Safa from the angles of metaphysics and naturist philosophy and made some changes in some of these ideas. However, he comprehen-sively benefited from acquisitions of Ihwan al-Safa in the matters of nafs (soul), knowledge (marifah), human and universe.

PDF

___

Afîfî, Ebu’l-Alâ, İslâm Düşüncesi Üzerine Makaleler, çev: Ekrem Demirli, İstanbul 2000.
Afifî, Ebu’l-Alâ, Muhyiddin İbn-i Arabî’de Tasavvuf Felsefesi, çev: Mehmet Dağ, II. baskı, İstanbul 1998.
Afifî, Fusûsu’l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, çev: Ekrem Demirli, İstanbul 2000.
Ahmet Zeki Paşa, ‚Fasl fî Resâili İhvâni’s-Safâ‛, Resâilu İhvâni’s-Safâ ve Hıllâni’l-Vefâ (tashih: Hayruddin ez-Zirikli) içinde, Mısır 1347/1928.
Bayrakdar, Mehmet, Tasavvuf ve Modern Bilim, İstanbul 1989.
Cebecioğlu, Ethem, ‚İhvân-ı Bâ Safâ‛ mad., Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara 1997.
Cemâluddîn, Nâdiye, Felsefetü’t-Terbiyye ınde İhvâni’s-Safâ, Kahire 1983.
Chittick, William C.. Tasavvuf-Kısa Bir Giriş, çev: Turan Koç, İstanbul 2003ç
Çakmaklıoğlu, M. Mustafa, İbn Arabî’de Ma’rifetin İfadesi, İstanbul 2007.
Çetinkaya, B.A, ‚İhvân-ı Safâ Felsefesinde Sayıların Gizemi Üzerine Bir Çözüm Denemesi‛, Felsefe Dünyası, sayı: 37, Ankara 2003.
Çetinkaya, Bayram Ali, İhvân-ı Safâ’nın Dinî ve İdeolojik Söylemi, Ankara 2003.
Çetinkaya, Sayıların Gizemi ve Tasavvufun Dinamikleri, İstanbul 2008.
Demirli, Ekrem. Sadreddin Konevî’de Bilgi ve Varlık, İstanbul 2005.
Fâhûrî, Hannâ - Cerr, Halil, Târîhu’l-Felsefeti’l-Arabiyye, III. baskı, Beyrut 1993.
Faruqî, Isma’il Râgî, ‚On the Ethics of the Brethren of Purity (Ikhwân Al-Safâ wa Khıllan A-Wafâ) I‛, Muslim World, c: 50, sayı: 2, 1960.
Ferruh, Ömer, İhvânu’s- Safâ, III. baskı, Beyrut 1981.
Filiz, Şahin, İlk İslâm Hümanistleri –İhvân-ı Safâ Topluluğu ve İnsan Felsefesi, Konya 2002.
Hamdânî, Huseyin F., ‚Resâil Ikhwân as-Safâ in the Literature of the Ismâ’îlî Taiyibi Da’wat‛, Der Islam, XXV, Berlin 1939.
Hicâb, Muhammed Ferîd, el-Felsefetü’s-Siyasiyye ınde İhvâni’s-Safâ, Mısır 1982.
Huveydî, Yahya, Tarihu Felsefeti’l-İslâm, Kahire 1965.
Hüseyin, Taha, ‚Mukaddime‛, Resâilu İhvâni’s-Safâ ve Hıllâni’l-Vefa, (tashih: Hayruddin ez’Ziriklî) içinde, Mısır 1347/1928.
İbnü’l-Arabî, Şerhu Fusûsu’l-Hikem, tah: Mahmud Mahmudu’l-Gurab, Şam 1985.
İbnü’l-Arabî, Fusûsu’l-Hikem, çev. ve şerh: Ekrem Demirli, İstanbul 2006.
İbnü’l-Arabî, Fütühâtü’l-Mekkiyye, tah: Osman Yahya, Kahire 1985.
İhvânu’s-Safâ, Resâilu İhvâni’s-Safâ ve Hullâni’l-Vefâ, neş: Butros el-Bustânî, Beyrut, trz.
İhvân-ı Safâ, er-Risâletü’l-Câmia, (Resâilu İhvâni’s-Safâ ve Hullâni’l-Vefâ içinde), haz. ve tah: Ârif Tâmir, Beyrut-Paris, 1995, V.
İhvân-ı Safâ, Risâletü Câmiati’l-Câmia, (Resâilu İhvâni’s-Safâ ve Hullâni’l-Vefâ içinde), haz. ve tah: Ârif Tâmir, Beyrut-Paris 1995.
İzutsu, Toshihiko, İbn Arabî’nin Fusûs’taki Anahtar-Kavramlar, çev: Ahmet Yüksel Özemre, İstan-bul 1998.
Kartal, Abdullah, Abdülkerim Cîlî-Hayatı, Eserleri, Tasavvuf Felsefesi, İstanbul 2003.
Kılıç, Mahmut Erol, Muhyiddin İbnü’l-Arabî’de Varlık ve Mertebeleri, (Basılmamış Doktora tezi-M.Ü.S.B.E.), İstanbul 1995.
Konevî, Sadreddin, Fatiha Suresi Tefsiri, çev: E. Demirli, İstanbul 2002.
Marquet, Yves, ‚ Ikhwân al-Safâ‛, The Encyclopedia Of Islam, London 1979.
Marquet, ‚Ikhwân al-Safâ‛, DSB, New York 1981.
Merruh, Hüseyin, en-Nezeâtu’l-Mâddiyye fi’l-felsefeti’l-Arabiyyeti’l-İslâmiyye, VIII. baskı, Beyrut 1985.
Nasr, Seyyed Hossein– Aminrazavi, Mehdi, An Anthology of Philosophy İn Persia, Oxford 2001.
Nasr, Seyyid Hüseyin, İslâm Kozmoloji Öğretilerine Giriş, çev: Nazife Şişman, İstanbul 1985.
Nasr, Seyyid Hüseyin, Makaleler II, çev: Şehabeddin Yalçın, İstanbul 1997.
Netton, Ian Richard, Muslim Neoplatonists, London 1982.
O’leary, De Lacy, İslâm Düşüncesi ve Tarihteki Yeri, çev.: H. Yurdaydın, Y. Kutluay, II. baskı, Ankara 1971.
Özköse, Kadir, ‚İbn Rüşd İle İbnü’l-Arabî Arasındaki Sessiz Diyalog‛, Doğu Batı İlişkisinin Ente-lektüel Boyutu Uluslar arası İbn Rüşd Sempozyumunda sunulmuş (yayımlanmamış) tebliğ, Sivas 2008.
Rahman, Fazlur, ‚İslâm Felsefesi‛, İslâm’da Bilgi ve Felsefe, haz. Mustafa Armağan, İstanbul 1997.
Schuon, Frithjof, Tasavvuf Kabuk ve Öz, çev.: Veysel Sezigen, İstanbul 2006.
Serrac, el-Lüma’ (İslâm Tasavvufu), çev.: Kamil Yılmaz, İstanbul 1996.
Sharif, M. M., Muslim Thought: Its Origin and Achievements, Lahor 1980.
Sheikh, M. Saeed, Islamic Philosophy, London 1982.
Stern, M. S., ‚New Information About The Authors of The ‘Epistles of The Sincere Brethren’‛, Islamic Studies, c. 3, Karachı 1964.
Stern, M., ‚The Authorship of The Epistles of The Ikhwân-as-Safâ‛, Islamic Culture, c. 20, 1946.
Sunar, Cavit, İbn Miskeveyh ve Yunan’da ve İslâm’da Ahlâk Görüşleri, Ankara 1980.
Şehrezûrî, Şemsuddin Muhammed b. Mahmud, Nüzhetu’l-Ervâh ve Ravdatu’l-Efrâh fi Tarîhi’l-Hukemâ ve’l-Felâsife, (basım yeri yok), 1976.
Tevhidî, Ebû Hayan, Kitâbu’l-İmtâ ve’l-Muânese, Ahmet Tuveylî, Tunus 1982.
Tevhidî, Ebû Hayyân, el-Mukâbesât, Mısır 1929/1347.
Tibavi, A. L., ‚Ikhwân As-Safâ and Their Rasâ’il‛, The Islamic Quarterly, c. II, 1955.
Tûsî, Ebu Nasr Serrâc, el-Lüma, tah: Abdulhalim Mahmud, Abdülbaki Surûz, Bağdat 1960.
Uluç, Tahir, İbn Arabi’de Sembolizm, İstanbul 2007.
Uludağ, Süleyman, ‚Siyasî, Kültürel ve Dînî Bakımdan Hucvirî’nin Yaşadığı Çağ‛, Keşfu’l-Mahcûb (Hakikat Bilgisi) içinde, İstanbul 1996.
Ülken, Hilmi Ziya, İslâm Düşüncesi, II. baskı, İstanbul 1995.
Widengren, Geo, ‚The Gnostic Tecnical Language in The Rasâ’il Ihkwân Al-Safâ‛, Actas, Leiden 1971.
Yakıt, İsmail, İhvan-ı Safâ Felsefesinde Bilgi Problemi, İstanbul 1985.
Yılmaz, H. Kâmil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1994.