Ercüment O. SARIHAN, Neşet ARSLAN, Arif İPEK

Farklı soğan kesme yöntemlerinin Fritillaria persica L.'nın bazı özellikleri üzerine etkisi

Fritillaria persica L. Türkiye’den üretimi yapılarak ihraç edilen türlerden birisi olup, vejetatif veya generatif yolla çoğaltılabilmektedir. Generatif çoğaltmada soğanların ihraç edilebilir boya gelmesi için 4-6 yıl gerekirken; vejetatif çoğaltmada ise çoğalma süresi daha kısa olmaktadır. Bu araştırma 2003-2005 yıllarında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Deneme Tarlasında yürütülmüştür. Denemede, bir bıçak yardımıyla, soğanın tamamı kesilmeksizin farklı kesme şekilleri ile hazırlanan, a) kontrol (kesilmemiş), b) alt kısmından ortasına kadar dikey olarak kesilmiş, c) üst kısmından orta kısmına kadar dikey kesilmiş, d) taban kısmı daire şeklinde derince çizilmiş ve e) alt taban kısmı oyularak çıkartılmış Fritillaria persica L. soğanları kullanılmıştır. Soğanlar 30x30 cm sıra arası ve sıra üzeri mesafe olacak şekilde 3 sıra halinde ve her sırada 7’şer soğan olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak dikilmişlerdir. Denemede bitki boyu, çiçeklenme oranı, çiçek salkım uzunluğu, meyve bağlama oranı, meyve sayısı, bitki başına soğan sayısı ve soğan verimi gibi karakterler ölçülmüştür. Soğan kesme yöntemlerinin bitki başına soğan sayısına ve soğan verimine etkili olduğu bulunmuştur.

Effects of different bulb cutting methods on some characteristics of Fritillaria persica L.

Fritillaria persica L., which is a species produced and exported from Turkey, can be propagated both vegetative and generatively. Using generative production, it needs four to six years to reach for the required bulb size for export. Vegetative production period is shorter than the generative one. This study was carried out in the experimental fields of the University of Ankara, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops, during 2003-2005. Bulbs of Fritillaria persica L. were used as plant materials in this study. The cutting methods used in this study was as follows: a) bulbs were not cut as control, b) basal cuttage carried out by cutting vertically from the base to center of the bulbs, c) bulbs were cut vertically from the top part to the center d) The basal cuttage was carried out by deep incision around the base, and e) the basal parts of bulbs were carved by knife conically. The experiment was established as a randomized complete block design with three replications. Bulbs were planted with 30 cm row spacing and 30 cm intra-row spacing. Plots were constituted as 3 rows with 7 bulbs each. Plant height (cm), flowering percentage (%), flower cluster length, fruit rate, number of fruits, number of harvested bulbs per planted bulb and bulb yield per decare were determined in this study. Our results suggested that different cutting methods significantly affected numbers of harvested bulbs per plant and bulb yield per decare.

PDF

___

Alp, Ş. 2006. Doğal Çiçek Soğanları, Ters Lale Koruma Önlemleri ve Yetiştiriciliği, Fritillaria imperialis L. Doğal Çiçek Soğancıları Derneği, Altınova, Yalova.
Anonim 2005. Doğal çiçek soğanlarının 2006 yılı ihracat listesi hakkında tebliğinde değişiklik yapılmasına dair tebliğ.www.tarim.gov.tr/mevzuat/teblig/dogal_ciceksoganlarinin_2006yiliihracat_listesihakkında_teblig.doc, Ankara.
Anonymous 2004. Sustaining herbal supplies: China. Sharing Experiencens V.10:157-163.
Arslan, N. 1999. Güneydoğu tarımına kazandırılabilecek iki Bitki Fritillaria persica (Adıyaman lalesi) ve F. imperialis (ağlayangelin), GAP 1. Tarım Kongresi: 629-634. 26-28 Mayıs 1999, Şanlıurfa.
Arslan, N. ve E. O. Sarıhan. 2002. Türkiye’nin Fritillaria türleri ve bunların tarımı konusunda yapılan çalışmalar. II. Ulusal Süs Bitkileri Kongresi: 303-309. 22-24 Ekim 2002, Antalya.
Arslan, N. 2007. Soğanlı bitkilerin genel kültürü. Doğal süs bitkilerinin kültüre alınması ve herbaryum teknikleri kurs notları. 5 s.
Ding, K., G. Lin, Y.P. Ho and T.Y. P. Li. Cheng. 1996. Prederivation and high-performance liquid chromatographic analysis of alkaloids of bulbs of Fritillaria. J. Pharma. Sci. 85: 1174-1179.
Güner, A., N. Özhatay, T. Ekim and K.H.C. Başer. 2000. Flora of Turkey and East Aegean Islands (supplement 2) vol 11. Edinburgh.
Hartmann H.T., D.E. Kester, F.T. Jr. Davles and R.L. Geneve. 2001. Propagation by specialized stems and roots. p: 560-591. In Plant Propagation Principles and Paractises. Prentice Hall. New Jersey.
Koyuncu, M. 2007. Türkiye geofitleri. Doğal süs bitkilerinin kültüre alınması ve herbaryum teknikleri kurs notları 3 s.
Li, S. L., S. W. Chan, P. Li, G. Lin, G.H. Zhou, Y.J. Ren and F.C.K. Chiu. 1999. Pre-column derivatization and gas choromatographic determination of alkaloids in bulbs of Fritillaria. Journal of Chromatography A 859: 183-192.
Li, S.L., P. Li, G. Lin, S.W. Chan, and Y.P. Ho. 2000. Simultaneous determination of seven major isosteroidal alkaloids in bulb of Fritillaria by gas chromatography. Journal of Chromatography A 873: 221-228.
Li, S.L., G. Lin, S.W. Chan and P. Li. 2001. Determination of the major isosteroidal in bulbs of Fritillaria by high-performance liquid chromatography coupled with evaporative light scattering detection, Journal of Chromatography A 909: 207-214.
Lin, G., P.Li., S.L. Li and S.W. Chan. 2001. Chromatographic Analysis of Fritillaria İsosterodial Alkaloids, The Active İngredients of Beimu, The Antitussive, Traditional Chinese Medicinal Herb. Journal of Chromatography A 935: 321-338.
Moshrefi M.M., A. Khalighi and A. Talaie. 2002. The effect of plant growth regulators on the vegetative and reproductive growth of bedding F. imperialis. XXVIth İnternational Horticultural Congress S11 -p58, 11-17 Agust. Toronto, Canada.
Özel, A. ve K. Erden. 2005. Harran ovası koşullarında ters lale (Fritillaria imperialis L.) ve Adıyaman lalesi (Fritillaria persica L.)’nin bazı bitkisel özelliklerinin belirlenmesi. GAP IV. Tarım Kongresi: 1562-1567, 21-23 Eylül 2005, Şanlıurfa.
Özhatay N. 2002. Diversity of bulbous monocots in Turkey with special reference. Chromosome numbers. Pure&Appl. Chem. 74 (4): 547-555.
Paek K.Y. and H.N. Murthy. 2002. High frequency of bulblet regenaration from bulb scale section of Fritillaria thunbergii. Plant Cell, Tissue and Organ Culture 68: 247-252.
Pala, F. 2006. Ekonomik öneme sahip bazı soğanlı bitkilerin Diyarbakır ekolojik koşullarında kültür olanakları. Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü.Yüksek Lisans Tezi. 76 s. Adana.
Rahman A. and M.I. Chouldhary. 1994. Recent discoveries in the chemistry of natural products. Pure&Appl. Chem 66(10/11):1967-1974.
Sun C.S. and D.Y. Wang. 1991. Fritillaria spp. (Fritillary): In vitro culture and the regeneration of plants. In: Bajaj YPS (ed) Biotechnology in Agriculture and Forestry 15, Medicinal and Aromatic Plants III (pp,258-269), Springer, Heidelberg.
Şener, B., M. Koyuncu ve F. Bingöl. 1994. Türkiye’de yetişen bazı Fritillaria L. türlerinin steroidal ilaç hammaddesi yönünden değerlendirilmesi. TÜBİTAK-TBAG Proje No: 1124.
Wang, S., W. Gao, H. Chen and P. Xiao. 2005. New starches from Fritillaria species medicinal plants. Carbohydrate Polymers 61: 111-114.