Burak TELLİ

HATAY AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR

Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesinin ağızlarından kelimelerin derlenmesiyle meydana getirilmiş bir ağız sözlüğüdür. Önceki adı Türk Dili Tetkik Cemiyeti olan Türk Dil Kurumu tarafından Anadolu coğrafyasından derlenmiş kelimelerin bir araya getirilmesi ile sözlük bugünkü hâlini almıştır. Derleme Sözlüğü, mevcut söz varlığı bakımından oldukça zengin olmakla birlikte ağızlardan esere girmemiş pek çok kelime bulunabilmektedir. Bu sebeple ağızlardaki zengin söz varlığının yok olmadan tespit edilerek Derleme Sözlüğü’ne aktarılması önem taşımaktadır. Derleme Sözlüğü’ne katkı çalışmalarında temel amaç, ağızlarda var olan ancak Derleme Sözlüğü’nde yer almayan kelimeleri tespit etmektir. Bununla birlikte Derleme Sözlüğü’ndeki herhangi bir kelimenin tespit edilen farklı anlamdaki kullanımları da bu çalışmalarda gösterilebilmektedir. Bu çalışmada ise Hatay ağzından derlenmiş fakat Derleme Sözlüğü’nde olmayan, Derleme Sözlüğü’nde olup Hatay ağzında farklı anlamda yaşayan ve Derleme Sözlüğü’nde bulunup Hatay olarak gösterilmemiş kelime ve kelime grubu tespit edilmiştir. Söz konusu ağız malzemeleri, yöre insanından tarafımızca yapılan derlemeler ve yöre üzerine yapılmış ağız çalışmalarının taranması neticesinde elde edilmiştir. Bu çalışma ile Hatay ili ve yöresinden Derleme Sözlüğü’ne katkı yapmak amaçlanmıştır.

Contribution From Hatay Dialect To The Dictionary Of Compilation

Compilation Dictionary of colloquial speech is a dialect dictionary made up of collected words of Turkey Turkish dialects. The dictionary has taken its present form with the collection of words gathered from the Anatolian geography by Turkish Language Association whose former name is Turkish Language Observation Association. Compilation Dictionary is quite rich in terms of the existing vocabulary but there are many words that have not been recorded. For this reason, it is important to identify the rich vocabulary in the dialects without being destroyed and transfer them to the Dictionary of Compilation. The main purpose of the contribution to the Dictionary of Compilation is to identify the words that exist in the dialects but not included in the Compilation Dictionary. However, the different uses of any word in the compilation dictionary can be shown in these studies. In this study, the word and word groups were collected from the dialects of Hatay but not in the Compilation Dictionary. The dialect materials were obtained from the local people and the results of the surveys on the area. The aim of this study is to contribute to the compilation dictionary from Hatay province.

PDF

___

Akar, A. (2009). Ağız Sözlükleri: Yöntem ve Sorunlar -I-, Turkish Studies, 4/4 Summer 2009, 1-11.
Bulut, S. (2013). Türkiye Türkçesi Ağızları Üzerine Çalışma Yapılmayan İl ve İlçeler, Turkish Studies, Volume 8/1 Winter 2013, 1129-1149.
Buran, A. (1996). Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dili, 535, 38-43
Gül, M. (2016). Hatay Arsuz Ağzı İnceleme-Metin-Sözlük, İstanbul: Kesit Yayınları. (ARA)
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts
Karahan, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (1976). Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Türk Dili Araştırmaları YıllığıBelleten, C. 22, S. 1975-1976, 143-172.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Nakib, B. (2004). Antakya Ağzı Dilbilgisi Sözlük, Yayın No: 31, Hatay: Hatay Folklor Araştırmaları Derneği Yayınları. (AA)
Öztürk, J. (2009). Hatay Ağzı İnceleme-Metin-Sözlük, Adana: Karahan Kitabevi. (HA)
Sis, N. (2010). Hatay Belen Ağzı İnceleme-Metin-Sözlük, Malatya: Serhat Kırtasiye-Matbaacılık. (BA)
Türk Dil Kurumu (1993). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (12 Cilt), 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (DS)
Ali Karakurum / Yaş: 65 / Meslek: Çiftçi / Erzin
Burak Çiftçi / Yaş: 49 / Meslek: Çiftçi /Antakya
Cuma Ali Kara / Yaş: 49 / Meslek: Çiftçi / Antakya
Mesut Yakut / Yaş: 70 / Meslek: Emekli / Dörtyol
Pakize Yakut / Yaş: 69 / Meslek: Ev Hanımı / Dörtyol
Suna Karakurum / Yaş: 48 / Meslek: Ev Hanımı /Erzin
Turgut Deliveli / Yaş: 64 / Meslek: Öğretmen / İskenderun
Yaşar Ergüden / Yaş: 52 / Meslek: Öğretmen / Kırıkhan