TÜRKİYE'DE BIR KÜLTÜREL KRİZ VE KRİTİK KONUSU OLARAK DİNİ BİREYCİLİK

Dini bireycilik modernitenin kültürel krizlerinin içinden doğmuş bir olgudur. Bu anlamda aydınlanma söylemine içkin olan modern bireycilikten farklı olarak dini bireycilik modernliğin beklenmeyen sonucu ve bir yan ürünüdür. Zira bu bireysellik türü seküler ve aydınlanmacı birey ideolojisine olduğu kadar; inanç işinde aracılığı ve vesayeti ifade eden kurumsal dine de muhaliftir. Özellikle P. L. Berger ve T. Luckmann'ın Batı toplumlarındaki dinsel arayışları araştırırken üzerinde durdukları dini bireycilik, Müslüman toplumların yaşadıkları kültürel değişimde de rastlanan bir unsur olmakla birlikte pek araştırılmamış bir konudur. Türkiye'nin hızlı ve dramatik şekilde yaşadığı modernleşme süreci ve bunun doruk noktası olan Avrupa Birliği'ne girme amaçlı sürecin yarattığı kültürel değişim dinamiği; devletin kamusal yaşamdaki baskın konumunun aşınması yanı sıra, dinsel kurumun sosyal yaşama olan tesirinde de önemli krizlere neden olmaktadır. Türkiye'de modernleşmenin geldiği aşamada bir yandan İslamcı bir yönetimin devlet merkezli kültür politikalarının meşruiyeti sorunlu hale gelirken, diğer yandan İslamın toplumsal yaşamda kurumsal ve bağlayıcı karakterinin birey üzerindeki total etkisi bir krizle karşı karşıyadır. Bunun sonucu olarak son on yıllık süreçte Türk toplumunda artan kültürel çoğulculuk söyleminin bir parçası olarak görülebilecek olan dini bireycilik, özellikle gençlik arasında varlığı dikkat çeken bir noktaya gelmiştir. Bu çalışma Türkiye'de dini bireyciliğin artışında, bir yandan yaşanan hızlı sosyo-kültürel değişimin, diğer yandan değer ve norm sistemini hedefleyen muhafazakar yönetim anlayışına karşı tepkilerin önemli etkisi olduğunu göstermektedir

Religious Individualism as a Cultural Crisis and Critical Issue in Turkey

Religious individualism is a phenomenon that arose from the cultural crisis of modernity. In this sense, while modern individualism, immanent in enlightenment discourse, is a deliberate outcome of modernity, religious individualism is an unexpected result. Likewise, this kind of individualism is as opposed to the ideology of the secular and enlightened individual as it is to institutional religion that reflects mediation and guardianship of faith. Religious individualism, emphasized by P. L. Berger and N. Luckmann while researching religious pursuits in Western societies, is an element seen in the cultural change Muslim societies experienced during the modernization process; however there is not a great amount of research on this subject. The dynamic of cultural change created by Turkey's rapid and dramatic modernization process, peaking in the European Union accession period, leads to a significant crisis in both the erosion of the dominant status of the state in public life and the effect of religious association in social life. In the current phase of modernization in Turkey, while the legitimacy of the state-centric cultural policies of an Islamist government is becoming problematic; the total effect of the institutional and binding character of Islam on individuals in social life has been facing a crisis. As a result, religious individualism, which can be regarded as a part of the cultural pluralism discourse that increased in Turkish society during the last decade, has reached a significant point especially among youth. This study shows that both rapid socio-cultural change and reaction against the sense of conservative government that aims for a value and norm system have an effect on the increase of religious individualism in Turkey

PDF

___

Unat, N. A. (1963), Social Change and Turkish Women. Ankara, Turkey: Ankara Universitesi Basimevi
Berger, P. L. (2005), Kutsal Semsiye, Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları, Çeviren: Ali Coşkun, Rağbet Yayınlar, İstanbul.
Berger, L. (2009), "Din ve Toplumsal Kurumların Dönüşümü", Din ve Modernlik- Toplumbilim Yazıları 1, Derleyen ve Çeviren: Adil Çiftçi, Ankara Okulu Yayınları.
Lewis,B.(2003), The Crisis of İslam, Holly War and Unholly Terror, Phoenix, London.
Brown, L. S. (1993), The Politics of Individualism: Liberalism, Liberal Feminism, and Anarchism, Black Rose Books
Bulaç, A. (2009), "Birey Üzerine", http://www.fikribeyan.net/ yazdir.php?haber_id=1070
Cahen, C. (1955), "The Body Politic", Unity and Variety in Muslim Civilization, Chicago University Press
Claeys, G. (1986), "Individualism," "Socialism," and "Social Science": Further Notes on a Process of Conceptual Formation, 1800-1850", Journal of the History of Ideas (University of Pennsylvania Press) 47 (1).
Cohen, A. P. (1999), Topluluğun Simgesel Kuruluşu, Çev. Mehmet Küçük, Dost Kitabevi, Ankara
Çiğdem, A. (1997), "Gelecek Bir Geçmiş Tasarısı Olarak İslam Düşüncesi", Birikim, sayı: 95
Çukur, C., Safak-De Guzman, M. R. T. ve Carlo, G. (2004).
"Religiosity, Values, and Horizontal and Vertical Individualism-Collectivism: A Study of Turkey, the United States, and the Philippines", The Joumal of Social Psychology, 144 (6).
Dellaloğlu, B. F. (2013), "Dünyalı Bir Kültür-Sanatın İmkânları", Gelenekten Geleceğe, Say. 1
Fıcther, J. (1994), Sosyoloji Nedir?,Çev., Nilgün ÇELEBI, Atilla Kitapevi, Ankara.
Foucault, M. (2003), Cinselliğin Tarihi, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
Foucault, M. (2005), Özne ve İktidar, Çev., Işık Ergüden ve Osman Akınhay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
Gellner, E. (1983), Muslim Society, Cambridge University Press
Genel, S. ve Karaosmanoğlu, K. (2006), "A New Islamic Individualism in Turkey: Headscarved Women in the City", Turkish Studies, Vol. 7, No. 3, September.
Giddens, A. (1996), The Consequences of Modernity, Polıty Press
Giddens, A. (1999), Toplumun Kuruluşu, Bilim ve Sanat yayınları, Ankara
Göle, N. (1991), Modern Mahrem, Metis Yayınları, İstanbul.
Göle, N. (2004), Mühendisler ve İdeoloji: Öncü Devrimcilerden Yenilikçi Seçkinlere, Metis Yayınları, İstanbul
Hastings, J.(1927), Encyclopedia of Religion and Ethics, T&T Clark, Ediburg.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1970). "Social Norms and Authoritarianism: A Turkish-American Comparison", Journal of Personality and Social Psychology, Nov;16(3).
Mardin, Ş. (1995), Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları, İstanbul.
Mc Clay, W. M. (2001), "Individualism and Its Discontents", The Virginia Quarterly, Review, 77(3).
Mutlu, K. (1996), "Examining Religious Beliefs Among University Students in Ankara", The British Journal of Sociology, Vol. 47, No. 2 Jun., Blackwell Publishing
Olson, E. A. (1985), "Muslim Identity and Secularism in Contemporary Turkey: "The Headscarf Dispute", Anthropological Quarterly, Vol. 58, No. 4, Özdalga, E. (2006), İslamcılığın Türkiye Seyri, sosyolojik Bir Perspektif, Çev., Gamze Türkoğlu , İletişim Yayınları, İstanbul
Poggi, G. ( 2002), Modern Devletin Gelişimi, Çev. Şule Kut, Binnaz Toprak, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Schweitzer, F. (2007), Dini Bireyleşme: Hoşgörü Eğitimine Karşı Yeni Meydan Okumalar Çev. Recep K. ve- Tuncay A., Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16
Smidt, C. vePenning, J. (2006), "Religious Individualism, Religious Relativism, and Reformed Identity among Christian Reformed Church Members at the Turn of the Millennium", International Society for the Study of Reformed Communities, Princeton, New Jersey, July.
Thompson, M. J. (2010), "Islam, Rights, and Ethical Life: The Problem of Political Modernity in the Islamic World", Theoria, June. Toprak, B. (1981), "Religion and Turkish women. In Women in Turkish Society". Nermin Abadan-Unat, ed. Leiden: E.J. Brill.
Touraine, A. (2004), Modernliğin Eleştirisi, Çev. Hülya Tufan, Yapı Kredi Yay.
Ünal, M. S. (2011), Dinsel Bireycilik, Açılım Kitap, İstanbul.
White, J. B. (2002 ), "İslamcılığın Açmazları", Kültür Fragmanları, Türkiye'de Gündelik Hayat, Hazırlayanlar: Deniz Kandiyoci & Ayşe Saktanber, İngilizce'den Çeviren: Zeynep Yelçe, Metis, İstanbul
Windelband, W. (2010), A History of Philosophy, General Books. Wood, E. M. (1979), Mind and Politics: An Approach to the Meaning of Liberal and Socialist Individualism, University of California Press.
Wuthnow, R.J., (2009), "Din Sosyolojisi", Din ve ModernlikToplumbilim Yazıları 1, Derleyen ve Çeviren: Adil Çiftçi, Ankara Okulu Yayınları.
Yıldırım, Y. (2014), "Göz, Kelam, Vehim: Türkiye'de Kamusal Alanın Triyalektik Gelişimi", Teorik Bakış, Say. 5, Sel Yayınları.