TURHAL'DA JEOLOJİK YAPININ ŞEHRE ETKİSİ

Turhal, Karadeniz Bölgesi'nde, Kuzey Anadolu Fayı'nın içinden geçtiği, genç tektonik hareketler ve jeomorfolojik ilişkiler açısından ilginç özellikler gösteren Orta Karadeniz Bölümü'nde yer alır. Araştırma alanını oluşturan Turhal şehri, tektonik kökenli, alüvyal dolgulu bir çöküntü ova üzerinde kurulup gelişmiştir. Şehirlerin kuruluş yeri belirlenirken ya da kentsel planlamalar yapılırken fiziki coğrafya özellikleri dikkate alınmak zorundadır. Çünkü şehirlerin devamını, fonksiyonel sürekliliğini ya da sürdürülebilirliğini sağlayan en önemli faktör coğrafi çevre faktörleridir. Fiziki coğrafya şartları imkân tanımazsa şehrin güç kazanması ve devamlığının sağlanması mümkün olmayacaktır. Araştırma alanının kurulduğu ve gelişimini sürdürdüğü yer, jeolojik ve jeomorfolojik özelliklerin kontrolü altında olup, üzerinde yaşayan nüfusu bir taraftan önemli jeolojik-jeomorfolojik risklerle yaşamak zorunda bırakırken bir taraftan da şehir nüfusuna ekonomik fonksiyonlar açısından çeşitli avantajlar sunmaktadır. Yapılan incelemelerde araştırma alanının jeolojik özelliklerin ihmaliyle büyüdüğü ve günümüze ulaştığı tespit edilmiştir. Turhal'da jeolojik yapı şehri iki yönde etkilemiştir. Birincisi şehrin depremsellik açısından önemli bir riske sahip olmasıdır. İkincisi ise ekonomik açıdan taşa toprağa dayalı sanayi ile şehrin ekonomik yapısına katkı sağlamasıdır. Depremsellik şehrin önemli doğal problemlerinden olup TUİK'in 2015 yılı verilerine göre 61.726 kişiden oluşan şehir nüfusunun geleceğini önemli ölçüde tehdit etmektedir. Turhal'da güncel deprem yönetmeliğine dayalı kentsel dönüşümün gerçekleştirilmesi olabilecek bir depremin hasar derecesini en aza indirmek açısından gereklidir. Bu durum Turhal'da yaşayan nüfusun devamlılığı açısından önemlidir.

The Effect of Geological Structure on the City in Turhal

Turhal is located in the Central Black Sea Region through which the North Anatolian Fault passes and that shows interesting features in terms of young tectonic movements and geomorphological relations in the Black Sea Region. Turhal city, which constitutes the research area, was established and developed on a tectonicorigin, alluvial-filled depression plain. Physical geographical features should be taken into account while determining the location of the cities or doing urban planning. Because the most important factor that ensures the continuity, functional continuity or sustainability of cities is geographical environmental factors. If physical geographical conditions do not allow, it will not be possible for the city to gain power and maintain its continuity. The place where the research area was established and where it continues to develop is under the control of geological and geomorphological features, and it obliges the population that lives on it to live with significant geologicalgeomorphological risks and also offers various advantages for the city population in terms of economic functions. It has been determined in the investigations that the research area has developed by the neglect of geological features and has reached the present day. In Turhal, the geological structure has affected the city from two aspects. The first one is that the city has an important risk in terms of seismicity. The second one is that it contributes to the economic structure of the city and the industry which is economically based on stone-land. Seismicity is one of the important natural problems of the city and significantly threatens the future of the city population consisting of 61,726 people according to the data of TUIK (Turkish Statistical Institute) for 2015. The realization of urban transformation based on the latest earthquake regulations in Turhal is necessary to minimize the damage level of a possible earthquake. This is important for the continuity of the population living in Turhal.

PDF

___

AKYAZI M, TUNÇ M., 1992; "Zile (Tokat) Yöresinin Stratigrafisi" Türkiye Jeoloji Bülteni, C. 35, 35 - 46, Ağustos 1992
ARDOS M., 1979; Türkiye Jeomorfolojisinde Neotektonik. İstanbul
AVCI S., 2013; Türkiye'de Deprem Riski Yüksek Alanlarda Nüfusun Dağılışı ve Gelişimi. Ege Üniv. Yay. No: 180 Bornova-İzmir.
BAYKAL, F., 1945; Zile - Turhal Bölgesi'ne ait Muvakkat Rapor. MTA. Enst. Rap., No. : 1709, Ankara.
BLUMENTHAL, M.M., 1950; Beitröge zur Geologie des landschaften am Mittleren undunteren Yeşilırmak (Tokat, Amasya, Havza, Erbaa, Niksar). Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Special Publication D 4, 153 p.
BULUT A., 2001; Turhal (Tokat) Zeminlerinin Depremsellik Açısından Değerlendirilmesi. Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Ankara( Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)
ERİNÇ S., 1970; 28 Mart 1970 Gediz Depremi Tatbiki Jeomorfolojik Etüd. İ. Ü. Ed. Fak. Yay. No. 1520, İ. Ü. Coğ. Enst. Yay. No: 60. İstanbul.
GÖKÇE A., 1983; Turhal Antimon Maden Yataklarının Jeolojisi. Hacettepe Üniv. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara.
GÖKÇEN A., 1990; Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Uygulanan Gelişme Politikaları. İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası. Süleyman Barda'ya Armağan. İstanbul,1990.S.364-390.
KOÇMAN, A., 1991. İzmir'in Kentsel Gelişimini Etkileyen Doğal Çevre Faktörleri ve Bunlara İlişkin Sorunlar. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Araştırmaları Dergisi 3, 101-122, Ankara.
LAHN E., 1955; "Yeşilırmak- Kelkit Amenajman Projesi Sahasının Tektonik ve Sismik Durumu" Türk Coğ. Dergisi. S:13-14
LAHN E., PINAR N., 1952; Türkiye Depremleri İzahlı Kataloğu. Akın Matbaacılık. Ankara.
OKAY, A. C., 1955, Sivas İle Tokat Arasındaki Bölgenin (Reşadiye 44/3 Paftası) Jeolojisi Hakkında Rapor: MTA Enst., Der., Rap. No:2242, Ankara.
ÖZCAN A., AKSAY A., 1996; Tokat-Turhal-Çamlıbel Dolayının Jeolojisi. MTA Genel Müd. Jeoloji Etüdleri Dairesi Yay. Derleme No: 9972. Ankara
ÖZCAN, A., ERKAN, A., KESKİN, A., KESKİN, E., ORAL, A.,
ÖZER, S., SÜMENGEN, M. ve TEKELİ, O., 1980; Kuzey Anadolu Fayı - Kırşehir Masifi Arasının Temel Jeolojisi Maden Tetkik ve Arama Enst. (MTA) Rapor No. 6722
PACİONE, M., 2001. Urban Geography (a global perspective), Routledge Publ., London, Newyork.
SEYMEN, İ., 1975, Kelkit Vadisi Kesiminde Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun Tektonik Özelliği. İTÜ Yayını, İstanbul.
ŞAHİN S., 2001; "Türkiye'de Tuğla Kiremit Sanayiinin Genel Görünümü ve Çorum Örneği" G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 2 (2001) 19-41
TUİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Verileri 2015. Ankara
TUNCEL M., 1977; "Şehir Yerleşmelerinde Kuruluş Yerinin Fonksiyonel Sürekliliğe Etkisi Üzerine Bir Deneme: İzmit" İst. Üniv. Coğ. Enst. Derg. Sayı: 22
YILMAZ A., YILMAZ H., 2004; "Geology and Structural Evolution of the Tokat Massif (Eastern Pontides, Turkey)" Turkish Journal of Earth Sciences (Turkish J. Earth Sci.), Vol. 13, 2004, pp. 231-246.
ZEYBEK H İ., 2010; Turhal Ovası Doğal Ortam Özellikleri. Çantay Yayıncılık. İstanbul