TIMAR SİSTEMİ ÜZERİNE SİSTEM ANALİZİ ÇERÇEVESİNDE BİR YAKLAŞIM: ORDU YÖRESİ

Bir hedefi veya amacı gerçekleştirmek üzere bir arada çalışan ve birbiriyle ilişkili parçalardan oluşan sistem, girdi ve çıktıları olan sınırları belirlenmiş bir bütün olarak farklı görüş açılarına da disiplinler arası bir ilişki ağı sunmaktadır. Bu bağlamda sistem, problemin tek bir bakış açısından çıkarılarak değişik bakış açıları çerçevesinde incelendiği bir yaklaşım modeli oluşmaktadır. Sistemin çalışma mekanizmasını ise, karşılıklı olarak birbirlerini etkileyen parçaların bir arada çalıştığı bir birleşim oluşturmaktadır. Bundan dolayı sistem yaklaşımı ve analizi, Osmanlı Devleti'nde tımar sistemi ve sistemin değişim/dönüşüm emareleri üzerine metodolojik bir perspektife dayalı bir modelleme çalışmasını mümkün kılmaktadır. Sistem analizi çerçevesinde bir yaklaşım belirlemek üzere kurulu bu çalışmada, Ordu yöresi örnekleminde, tımar sisteminin işleyişi, sistemde yaşanan değişimin ve dönüşümün emareleri hakkında bir analiz yapılmaya çalışılacaktır. Bunun için tımar sistemine kaynaklık eden -yöreye ait- Tahrir Defterleri, Tımar ve Zeamet Ruznamçe Defterleri ve Cebe-yoklama Defterleri'nin verileri kullanılacaktır. Bu defterlerinin verilerinden hareketle tımar sisteminin girdiçıktıları ve dönüşümün temel dinamikleri, sistem analizine dair modelleme çalışmaları ekseninde ele alınacaktır.

An Approach on the Tımar System in the Framework of System Analyses: Ordu Region

A system is composed of interrelated component pieces which work together in order to accomplish goals and purposes and, as a confined whole with inputs and outputs, presents a network of interdisciplinary relations even against different viewpoints. In this regard, system provides an approach model in which problems are analyzed within the context of various viewpoints by removing them from sole point of view. The operating mechanism of system is made up of a composition in which interacting component parts are working together. Thus system approach and analyses makes a modeling study based on methodological perspective of timar system and its alteration/transformation indications in the Ottoman State possible. This study is based upon determining an approach within the frame of system analyses. In this study, modus operandi of timar system, indications of alteration and transformation in the system in Ordu region will be analyzed. In order to this analyses, local Tahrir Registers, Timar and Zeamet Ruznamçe Registers and Cebe-yoklama Registers as sources for timar system will be used. With reference to data from these registers, inputs and outputs of timar system, fundamental dynamics of transformation will be examined within the frame of modeling studies concerning system analyses.

PDF

___

ACUN, Fatma; "Osmanlı Taşra İdaresine Sistem Yaklaşımı: Karahisar-ı Şarki Örneği" Osmanlı, Cilt: 6, 2000, s. 152-161.
AFYONCU, Erhan; "Osmanlı Devlet Teşkilâtında Defterhâne-i Âmire (XV-XVIII. Yüzyıllar)", (Doktora Tezi) Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 1997.
AFYONCU, Erhan; "XVII. Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde İki Yeni Defter: Cebe ve Derdest Defterleri", Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt XV, 2000, s.221-229.
AKDAĞ, Mustafa; Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası "Celâlî İsyanları, YKY, İstanbul, 2009.
AKDAĞ, Mustafa; "Celâlî Fetreti", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: XVI, Sayı: 1-2, Ankara, 1958, s.58-107.
AKDAĞ, Mustafa; "Celâlî İsyanlarından Büyük Kaçgunluk (1603- 1606)", Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, İstanbul, 1966, s.1-49. AKDAĞ, Mustafa; "Tımar Rejimin Bozuluşu", Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sayı: 4, 1945, s. 419-431.
AKSU, Leyla; Ordu'ya Ait İki Mufassal Tahrir Defteri Üzerine Metodolojik Bir Tahlil Denemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
AKSU, Leyla; "Müsvedde Bir Tahrir Defterinin Tarihî Kaynaklık Değeri Üzerine", Uluslar arası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu, (9-11 Ekim 2008), Giresun.
AKSU KILIÇ, Leyla; Tarihi Süreç İçinde Tımar Sistemi: Ordu Yöresi (1455-1839), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı Ankara, 2012.
BARKAN, Ömer Lütfi - MERİÇLİ, Enver; Hüdavendigâr Livası Tahrir Defterleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1988.
BARKAN, Ömer Lütfi; "Timar", İslam Ansiklopedisi, C. XII/I, MEB, İstanbul, 1993, s. 286-333.
CARR, Edward Hallet; Tarih Nedir?, Çev.: Misket Gizem Gürtürk, İstanbul, 1996.
CEVİZCİ, Ahmet; Felsefe Sözlüğü, İstanbul, 2002.
ERDOĞAN ÖZÜNLÜ, Emine; Ayntâb Sipahileri Bir Osmanlı Sancağında Timarlı Sipahi Olmak (1530-1647), Ankara, 2011.
ERDOĞAN ÖZÜNLÜ, Emine; "Timar Tevcih Sebepleri Üzerine Bir Kaynak Değerlendirmesi", OTAM, Sayı:19, 2008, s.175-187
ERDOĞAN ÖZÜNLÜ, Emine; "Timar Tevcihâtı ile ilgili Kaynaklarda Yer Alan Kayıtların Karşılaştırılmasına Dair Bir Deneme", OTAM, Sayı:21, 2009, s.81-93.
ERKUT, Haluk; Analiz, Tasarım ve Uygulamalı Sistem Yöntemi, İstanbul, 2000.
EROĞUL, Fulya; Ordu Yöresi'nin Bütün Tarihi Çerçevesinde 1642 Tarihli Mufassal Avarız Defterinin Tahlili - Tüsoktar Veri Tabanına Dayalı Bir Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
FAROQHİ, Suraiya; Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, Çev.: Gül Ç. Güven-Özgür Türesay, YKY, İstanbul, 2003.
FAROQHİ, Suraiya; Osmanlı İmparatorluğu ve Etrafındaki Dünya, Çev.: Ayşe Berktay, İstanbul, 2007.
GENÇ, Mehmet "Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi", V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi Tebliğler, TTK, Ankara, 1990 s.13-27.
GRİSWOLD, William J.; Anadolu'da Büyük İsyan 1591-1611, İstanbul, 2000.
GÖYÜNÇ, Nejat; "Timar Ruznamçe Defterleri'nin Biyografik Kaynak Olarak Önemi", Belleten, Cilt LX, Sayı 227 (Nisan 1996), s. 127- 138.
İNALCIK, Halil; "Mehmed II", İslam Ansiklopedisi (MEB), C: VII, s.506-535.
İNALCIK, Halil; Devlet-i 'Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I, İstanbul, 2009.
İNALCIK, Halil; Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adâlet, İstanbul, 2000.
KALIPSIZ, Oya- Buharalı, Ayşe- Biricik, Göksel; Bilgisayar Bilimlerinde Sistem Analizi ve Tasarımı Nesneye Yönelik Modelleme, İstanbul, 2011; Yavuz Ercil, Sistem Yaklaşımı, Ankara, 2008.
KASABA, Reşat; Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi, Çev.: Kudret Emiroğlu, İstanbul, 1993.
KUNT, İ. Metin; Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul, 1978.
KÜÇÜKKALAY, A. Mesud; Coğrafî Keşifler ve EkonomilerAvrupa ve Osmanlı Devleti, Konya, 2001.
MAHLUT, Mustafa; "Sistem ve Tarih", History Studies International Journal of History, Volume 3/1, 2011, S.203-216.
OUTHWAITE William (ed.); Modern Toplumsal Düşünce Sözlüğü, Çev.: Melih Pekdemir, İstanbul, 2008.
ÖZ, Mehmet; Orta Karadeniz Tarihinin Kaynakları VIII (Canik Sancağı Avârız Defteri 1642), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1998.
ÖZ, Mehmet - ACUN, Fatma; Orta Karadeniz Tarihinin Kaynakları VII- Karahisar-ı Şarkî Sancağı Mufassal Avârız Defteri (1642-43 Tarihli), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2008.
PAMUK, Şevket; 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914, İstanbul, 1997.
PAMUK, Şevket; Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları, İstanbul, 2007.
PAMUK, Şevket; "Bağımlılık ve Büyüme; Küreselleşme Çağında Osmanlı Ekonomisi, 1820-1914", Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme, Seçme Eserleri-II, İstanbul, 2008.
REYHAN, Cenk; Osmanlı'da Kapitalizmin Kökenleri, KentKapitalizm İlişkisi Üzerine Tarihsel-Sosyolojik Bir Çözümleme, İstanbul, 2008.
ÜLGENER, Sabri, İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası, İstanbul, 1991.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin; Ordu Kazası Sosyal Tarihi, Ankara, Kültür Bakanlığı, 1985.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin - Üstün, Ünal; Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları I-1455 Tarihli Tahrir Defteri, Ankara, 1992.
YEDİYILDIZ Bahaeddin - ÜSTÜN, Ünal; Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları II, 1485 Tarihli Tahrir Defteri, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2002.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin - ÖZ, Mehmet - ÜSTÜN, Ünal; Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları III- 387 Numaralı Defter-i Karaman ve Rum'un Canik Livasına Ait Bölümü, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2002.