SULTAN II. ABDÜLHAMİD'İN KÜRT POLİTİKASI

Osmanlı İmparatorluğu dağılma sürecini yaşarken devlet yönetiminde en çok etkili olan ve üzerinde en çok tartışılan padişah Sultan II. Abdülhamit olmuştur. Padişahın en belirgin devlet politikası ise İslamcılık'tı. Bu makalede İslamcılık politikası çerçevesinde sultanın Kürtlere yönelik politikaları ele alınacak ve şu soruların cevabı aranacaktır: Sultan, Kürt coğrafyasını ve Kürtleri ne kadar tanıyabilmiştir? Doğu Anadolu Bölgesi sultan için neden çok önemlidir? Sultanın İslamcılık politikası içinde Kürtlerin yeri nedir? Sultan, Kürtleri İslam birliği içinde tutmak ve ülke bütünlüğünü korumak için neler yapmıştır? Padişahın Kürtler için geliştirdiği ve uyguladığı özel politikaları nelerdir? Ayrıca sultanın Kürt aşiretleri korumak için uyguladığı politika, Dersim için hazırlattığı ıslahat layihaları, Hamidiye Alayları ve Aşiret mekteplerini kurması Osmanlı Devleti'ne ne tür katkı sağlamıştır? II. Abdülhamid'in Kürt politikası, günümüz sorunlarının çözülmesine bir katkı sağlayabilir mi? gibi sorular cevaplanmaya çalışılmıştır

Kurdish Policy of Sultan Abdulhamid II

When Ottoman Empire was going thorugh the disintegration course, Sultan Abdulhamid II was the one to be the most effective on governmental administration and to be mostly discussed. His most distinguished policy was Islamism. In this article Sultan's policy towards Kurds in the frame of Islamism is to be dealt with and answers to the following questions are to be sought. How well did the Sultan get to know Kurdish geography and the Kurds? Why did East Anatolian Area mean a lot to him? What is Kurd's place in Islamism policy. What did the Sultan do in order to keep Kurds in Islamic unity and maintain state wholeness? What are special policies that were developed and performed by the Sultan? Beside these, what kind of contribution did the policy carried out to protect Kurdish tribes, the reform reports for Dersim, Hamidiye Regiments (Alays), and Tribal Schools make to Ottoman Empire? Can Abdulhamid's Kurdish policy help solve today's problems?

PDF

___

Ahmet Cevdet Paşa, Mâruzat, (Haz. Y. Halaçoğlu), İstanbul 2010.
Algar, Hamid, Nakşibendilik, (Çev. Komisyon), İstanbul 2012.
Ateş, Sabri, Şeyh Ubeydullah İsyanı, Kürt Tarihi, S. 7, Yıl, 2013, s. 36.
Averyanov ,P. İ. Osmanlı İran - Rus Savaşlarında Kürtler (19. yüzyıl) Avesta Yayınları İstanbul 2010.
Bozdağ, İsmet, Sultan Abdülhamid'in Hatıra Defteri, İstanbul 1986. Bruinessen, Martin van, Ağa, Şeyh ve Devlet, (Çev. B. Yalkut), İstanbul 2003.
Gencer, Fatih, Merkeziyetçi İdari Düzenlemeler Bağlamında Bedirhan Bey Olayı, Ankara Ün. Sosyal Bilimler Ens. Doktora Tezi, Ankara 2010. Gündoğdu, Cihangir - Genç, Vural, Dersim'de Osmanlı Siyaseti, İstanbul 2013.
Hazerfen, Ahmet - Şenel, Cemal, Osmanlı Belgelerinde Dersim Tarihi, İstanbul 2003.
İlhan, M. Mehdi, Amid (Diyarbakır), TTK Yayınları, Ankara 2000.
Jwaideh, Wadie, Kürt Milliyetçiliğini Tarihi, (İ. Çeken- A. Duman), İstanbul 2012.
Karpat, Kemal H. 1. Meşrutiyet Dönemi ve II. Abdülhamid'in Saltanatı ( 1876 - 1909), Türkler, Ankara 2002.
Karademir, Nihat, Sultan Abdülhamid ve Kürtler, Nubihar Yayınları, İstanbul 2014.
Kodaman, Bayram, Sultan II. Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası, Ankara 1987.
............... Sultan II. Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, TTK Ankara 1991,
...............II. Abdülhamit ve Kürtler Ermeniler, SDÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2010, s. 21, s. 136.
................II. Abdülhamit Hakkında Bazı Düşünceler, Osmanlı, c. II, Ankara 1999.
...............Aşiret Mektebi Hümayunu, DİA. c. 4, İstanbul 1991, s. 9- 11.
Landau, Jacop M. İslami Birliğin Sağlanmasına Yönelik Çabalar, (Çev. P. Fidanoğlu), Türkler, c. 13, s. 133.
Lazarev, M. S. - Mıhoyan, Ş. X. Kürdistan Tarihi, (Çev. İ. Kale), Avesta, İstanbul 2010.
Marufoğlu, Sinan, Osmanlı Döneminde Kuzey Irak, İstanbul 1998. Minorsky, V. Kürtler ve Kürdistan, (Çev. Kamuran Fıratlı), Doz Yayınları, İstanbul 1996.
Moltke, Helmuth, Türkiye Mektupları, (Çev. H. Örs), İstanbul 1969. Moreau, Odile, Reformlar Çağında Osmanlı İmparatorluğu, (Çev. Işık Ergüden), İstanbul 2010.
Ortaylı, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul 2006.
Öğün, Tuncay, Cizreli İzzeddin Şir Bey ve İsyanı, İstanbul 2010.
Özcan, Azmi, Sultan II. Abdülhamid, Türkler, c. 12, Ankara 2002.
Rumlu Hasan, Ahsenü't- Tevârih, (Ç Cevan), Ankara 2004.
Sultan Abdülhamid, Siyasi Hatıralarım, Dergâh Yayınları, İstanbul 2010.
Uşak, Hasan, Kürdistan'da Aşiretçilik ve Milliyetçilik, İstanbul 2010.
Yılmazçelik, İbrahim, Diyarbakır Eyaletinin Yeniden Teşkilatlandırılması (1847- 1864), Osmanlı, c. 6, Ankara 1999.
Yüksel, Müfid, Seyyid Şeyh Ubeydullah En- Nehri ile İlgili Bazı Belgeler, "Müfid Yüksel kişisel sayfası."