ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ PERSPEKTİFİNDEN SIĞINMACI ÖĞRENCİLERİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE YAŞADIKLARI SORUNLAR

Sığınmacı öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde yaşadıkları sorunları hem sosyal bilgiler öğretmenleri hem de sığınmacı öğrenciler perspektifinden ortaya koymayı hedefleyen bu çalışma nitel araştırma modellerinden fenomenoloji (olgubilim) deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Sivas il merkezinde bulunan bir devlet ortaokulunda görev yapan 11 sosyal bilgiler öğretmeni ve bu okulda öğrenimlerine devam eden ve farklı ülkelerden gelen 44 sığınmacı öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada sığınmacı öğrencilerin ve onlara eğitim veren sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini ortaya koymak için görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılanmış görüşme formları kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerine göre sığınmacı öğrencilerin, özellikle Türkçeyi yetersiz düzeyde bilmeleri nedeniyle sosyal bilgiler dersinde genellikle ilgisiz ve başarısız oldukları; sosyal bilgiler öğretmenlerinin genel olarak ölçme değerlendirme açısından sığınmacı öğrencilere yönelik farklı bir sınav ya da ölçek hazırlamadığı fakat büyük çoğunluğunun sığınmacı öğrencilere dil bilmediklerinden dolayı farklı yaklaştıkları; toplumsal kaynaşma sağlamada destek oldukları; derste anlamadıkları konuda sürekli tekrar yaptıkları, onlara daha çok anlayışlı ve toleranslı davrandıkları, sığınmacı öğrencilerin derse katılımını sağlamak için onları daha çok tahtaya kaldırdıkları; tarih ve coğrafyaya ait konuların öğretiminde, milli ve manevi konuların vurgulanmasında, savaş ve göç gibi konuları anlatırken daha hassas davrandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Sığınmacı öğrencilerin verdikleri ifadelerden ise genel olarak onların Türk tarihi ve coğrafyasına ilişkin konuları sevmedikleri; sosyal bilgiler dersini anlamakta güçlük çektikleri ve çoğunlukla sınavlarda başarısız oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır.

Problems of Refugee Students in Social Studies Coursefrom the Perspective of Teachers and Students

This study, which used the phenomenological design, one of the qualitative research models, aimed to reveal the problems of refugee students that they face in social studies course from the perspective of both social studies teachers and refugee students. The study group consisted of 11 social studies teachers working in a public secondary school in Sivas city center in the 2017-2018 academic year and 44refugee students from different countries studying in this school. The study employed the interview technique to reveal the views of refugee students and social studies teachers. Semi-structured interview forms developed by the researchers were used as data collection tools. The descriptive analysis technique was employed in the analysis of the data obtained in the study. The study concluded that according to the teachers, refugee students were generally uninterested and unsuccessful in social studies course and their academic achievement was low due to their inadequate level of Turkish; social studies teachers did not usually prepare a different test or exam for refugee students in terms of measurement and evaluation,instead, the majority of social studies teachers approached these students in a different way as the students did not have a good command of Turkish; the teachers supported the students in terms of social integration; the teachers always revised the topics that refugee students could not understand; the teachers were more understanding and tolerant towards the students; they frequently called these students to the blackboard during in-class activities to ensure their participation; and that the teachers were more sensitive in emphasizing national and spiritual subjects and giving topics such as war and immigration while teaching areas related to history and geography. On the other hand, the statements of the refugee students revealed that they did not generally like the subjects related to Turkish history and geography, they had difficulty understanding the social studies courses, and that they mostly failed the exams.

PDF

___

Akbaş, O. (2014). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. Bayram Tay (Editör), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (s. 343-370). Pegem.
Batchelor, C. (2013). Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Türkiye temsilcisi ile söyleşi notu. https://www.unhcr.org/tr/.
Bilim Eğitim Kültür Araştırmaları Merkezi (BEKAM). (2015). Suriyeli Misafirlere Yönelik Sosyal Uyum ve Eğitim Müfredatları Çalışması Raporu.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) (2019). 30 Nisan 2019 itibariyle Türkiye’de bulunan sığınmacı sayıları.
https://www.unhcr.org/tr/unhcr-turkiyeistatistikleri, Erişim Tarihi: 30.06.2019.
Buz, S. (2003). Aile politikalarına mülteciler boyutunda bir bakış. Aile ve Toplum Dergisi, 5(2), 3-7.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Pegem.
Candappa, M. (2000). Building a new life: The role of theschool in supporting refugee children. Multicultural Teaching,19(1), 28-32.
Cassity, E. A. & Gow, G. (2005). Making up for lost time: Southern Sudanese young refugees in highschools. Youth Studies Australia, 24(3), 51-55.
Christensen, L.B., Johnson, R.B. & Turner, L.A. (2015). Research methods design and analysis. Cambridge: Pearson [Çeviri: Sever, M. (2015). Nitel ve karma yöntem araştırmaları. (Çev. Ed. A. Aypay) Araştırma yöntemleri desen ve analiz. Anı Yayıncılık.].
Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri, Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, (Çev. Ed. Bütün M. ve Demir). Siyasal Kitabevi.
Çetin, A. & Uzman, N. (2012). Sığınmacılar çerçevesinde Suriye-Türkiye ilişkilerine bir bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi, 1(1), 3-18.
Davies, A. (2008). Characteristics of adolescent Sierra Leoneanrefugees in public schools in New York City. Educationand Urban Society, 40(3), 361-376. https://doi.org/10.1177/0013124507304453
Deniz, A. Ç., Hülür, A. B. & Ekinci, Y. (2016). Göç, strateji ve taktik: Suriyeli sığınmacıların gündelik hayat deneyimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1077-1087. https://doi.org/10.17719/ jisr.20164216217
Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
Fraenkel, J. R.,Wallen, N. E., &Hyun, H. H. (2012). How to Design and Evaluate Research in Education (Eight Edition). McGraw-Hill.
Kardeş, S. & Akman, B. (2018). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 17(3). https://doi.org/10.17051/ilkonline. 2018.466333
Kızıl, Ö. & Dönmez, C. (2017). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara sağlanan eğitim hizmetleri ve sosyal bilgiler eğitimi bağlamında bazı sorunların değerlendirilmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4, 207-239.
Mercan Uzun, E. & Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1 (1). 72-83.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü (2019a). Ülkelere göre Türkiye’de Eğitim Çağına Bulunan Yabancı Öğrenci Sayıları. https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_04/08133210 _01Nisa 97 n2019internetSunusuGeciciKorumaAlOgr.pdf.
Oikonomidoy, E. (2010). Zooming in to the school narratives of refugee students. Multicultural Perspective, 12(2),74-80. https://doi.org/10.1080/15210960. 2010.481186
Özer, Y. Y., Ateşok, Z. Ö. & Komşuoğlu, A. (2016). Türkiye’nin Göçmen ve Mültecilere Yönelik Eğitim Politikalarının Dönüşümü. A. Esen, M. Duman ve H. Alper (Editör), Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeli Mülteciler: Tespitler ve Öneriler içinde (s. 147-171). Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Vakfı Yayınları.
Palabıyık, A. & Yunus, K. (2011). Zorunlu Göç ve Fakirliğin Diğer Adı: Mülteciliğin Dünya’da ve Türkiye’deki Gelişimi (2004-2007), Session 5B: Büyüme ve Gelişme I, International Conference On Eurasian Economies 2011, 325-334.
Pinson, H. & Arnot, M. (2007). Sociology of education and the wasteland of refugee education research. British Journal of theSociology of Education, 28(3), 399- 407. https://doi.org/10.1080/01425690701253612
Polat, F. (2012). Türkiye’de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu İlköğretim Öğrencilerinin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Saklan, E. (2018). Türkiye’deki Suriyeli Eğitim Çağı Çocuklarının Eğitim Süreçleri Üzerine bir Çözümleme. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Sarıtaş, E., Şahin, Ü. & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda Yabancı Uyruklu Öğrencilerle Karşılaşılan Sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 208-229.
Şeker, B. D. & Aslan, Z. (2015). Eğitim sürecinde mülteci çocuklar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. AKU Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(1), 86-105. https://doi.org/10.5578/keg.8234
Topkaya, Y & Akdağ, H (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Suriyeli sığınmacılar hakkındaki görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 767-786.
Ulum, Ö. G. & Kara, Ö. T. (2016). Savaşın Suriyeli sığınmacıların akademik başarısına etkileri. International Journal of Social Science, 48(2), 413-423. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3584.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
Zayimoğlu Öztürk F. (2018). Mültecilere sunulan eğitim-öğretim hizmetlerinin sosyal bilgiler öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences Internotionnal, 8, 52-79. Doi.10.18039/ajesi.393879