AÇIKTA SATILAN GIDALARA İLİŞKİN TÜKETİCİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Günümüzde gıda güvenliğini sağlamak açısından ambalajlama çok gelişmiş olmakla birlikte hala açıkta satılan (ambalajsız) gıdalar bulunmaktadır. Tüketiciler, ihtiyaç duydukları gıda maddelerinin bir bölümünü paketlenmemiş açıkta satılan gıdalardan temin etmektedirler. Bu gıdaların birçoğu günlük tüketimde kullanım alanı bulan temel gıda (çeşitli baharatlar, çerez türleri, hayvansal gıda maddeleri, çeşitli tahıllar vb.) maddeleridir. Bu çalışmanın amacı, tüketiciler tarafından açıkta (ambalajsız) satılan gıdalara ilişkin tüketici görüşlerinin belirlenmesidir. Tüketici görüşlerinin ortaya konması amacıyla, 462 katılımcıdan ve yapılandırılmış 35 sorudan oluşan bir anket formu kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; demografik faktörlerin açıkta satılan gıdalara yönelik tüketici görüşleri üzerinde farklı seviyelerde etkili olduğu, tüketici algı ve motivasyonlarının açıkta satılan gıdaları farklı özelliklerine göre tercih etmelerinde ve gıdanın cinsine göre farklı tercihlerde bulunmaları üzerinde önemli belirleyiciler olduğu bulgulanmıştır.

___

Aertsens, J., Verbeke, W., Mondelaers, K. & Huylenbroeck, G. V. (2009). Personal determinants of organic food consumption: A review. British food journal, 111(10), 1140-1167. http://dx.doi.org/10.1108/000707009 10992961

Akbay, C. & Tiryaki, G. Y. (2007). Tüketicilerin ambalajlı ve açık süt tüketim alışkanlıklarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi: Kahramanmaraş Örneği. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(1), 89-96.

Akçi, Y. (2014). Tüketici Davranışları (içinde) Satın Alma Karar Süreci Modeli (Edit. M. Paksoy ve M. Kara), 1. Baskı. Lisans Yayıncılık.

Aksulu, İ. (2001). Tüketicide sağlığını koruma bilinci ve satın alma noktasında tüketici tutumları (Ambalajlı gıda ürünleri üzerine bir araştırma), D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 115-127.

Arslan, İ. K. (2003), Otomobil alımında tüketici davranışlarını etkileyen faktörler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 6, 83-103.

Aschemann‐Witzel, J. & Zielke, S. (2017). Can't buy me green? A review of consumer perceptions of and behavior toward the price of organic food. Journal of Consumer Affairs, 51(1), 211-251. http://dx.doi.org/ 10.1111/joca.12092

Chen, M. F. (2007). Consumer attitudes and purchase intentions in relation to organic foods in Taiwan: Moderating effects of food-related personality traits. Food Quality and preference, 18(7), 1008-1021. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.foodqual.2007.04.004

Deniz, M. H. (2011). Markalı Ürün Tercihlerinin Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi. İktisat ve İctimaiyat Enstitüsü, Sosyal Siyaset Konferansları, (61), 244-267.

Denver, S. & Jensen, J. D. (2014), Consumer preferences for organically and locally produced apples. Food Quality and Preference, 31, 129-134. http://dx.doi.org/10.1016/j.foodqual.2013.08.014

Ditlevsen, K., Sandøe, P. & Lassen, J. (2019). Healthy food is nutritious, but organic food is healthy because it is pure: The negotiation of healthy food choices by Danish consumers of organic food. Food Quality and Preference, 71, 46-53. https://doi.org/10.1016/j.appet.2019.104544

Fettahlıoğlu, H. S., Yıldız, A. & Birin, C. (2014). Hedonik tüketim davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniversitesi öğrencilerinin hedonik alışveriş davranışlarında demografik faktörlerin etkisinin karşılaştırmalı olarak analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 307-331

Finch, J. E. (2006). The impact of personal consumption values and beliefs on organic food purchase behavior. Journal of Food Products Marketing, 11(4), 63-76. https://doi.org/10.1300/J038v11n04_05

Hempel, C. & Hamm, U. (2016). How important is local food to organic-minded consumers? Appetite, 96, 309-318. http://dx.doi.org/10.1016/j.appet. 2015.09.036

Hjelmar, U. (2011). Consumers’ purchase of organic food products. A matter of convenience and reflexive practices. Appetite, 56(2), 336-344. http://dx.doi.org/10.1016/j.appet.2010.12.019 https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=hane%20halk%C4%B1%20t%C3% BCketim%20harcamalar%C4%B1 &dil=1, Erişim tarihi: 10.06.2020.

Karabaş, S. & Gürler, A. Z. (2012). Organik ürün tercihinde tüketici davranişlari üzerine etkili faktörlerin logit regresyon analizi ile tahminlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 129-156.

Kızılaslan, N. & Kızılaslan, H. (2008). Tüketicilerin satın aldıkları gıda maddeleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları (Tokat İli Örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 67-74.

Lazaroiu, G., Andronie, M., Uţă, C. & Hurloiu, I. (2019). Trust management in organic agriculture: Sustainable consumption behavior, environmentally conscious purchase intention, and healthy food choices. Frontiers in Public Health, 7(340), 1-7. http://dx.doi.org/10.3389/fpubh.2019.00340

Lee, H. J. & Yun, Z. S. (2015). Consumers’ perceptions of organic food attributes and cognitive and affective attitudes as determinants of their purchase intentions toward organic food. Food Quality and Preference, 39, 259- 267. http://dx.doi.org/10.1016/j.foodqual.2014.06.002

Lin, P. C. & Huang, Y. H. (2012). The influence factors on choice behavior regarding green products based on the theory of consumption values. Journal of Cleaner Production, 22(1), 11-18. http://dx.doi.org/ 10.1016/j.jclepro.2011.10.002

Lodorfos, G. N. & Dennis, J. (2008). Consumers’ intent: in the organic food market. Journal of Food Products Marketing, 14(2), 17-38. http://dx.doi.org/ 10.1080/10454440801918218

Massey, M. O'Cass, A. & Otahal, P. (2018). A meta-analytic study of the factors driving the purchase of organic food. Appetite, 125, 418-427. https://doi.org/10.1016/j.appet.2018.02.029

Meneely, L. Burns, A. & Strugnell, C. (2009). Age associated changes in older consumers retail behaviour. International Journal of Retail & Distribution Management. 37(12), 1041-1056. https://doi.org/10.1108/0959055091 1005010

Mirosa, M. & Lawson, R. (2012). Revealing the lifestyles of local food consumers. British Food Journal. 114(6), 816-825. https://doi.org/10.1108 /00070 701211234345

Molinillo, S., Vidal-Branco, M. & Japutra, A. (2020). Understanding the drivers of organic foods purchasing of millennials: Evidence from Brazil and Spain. Journal of Retailing and Consumer Services, 52, 101926, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2019.101926

Moslehpour, M., Van Kien, P. & Danyfisla, I. (2014). Differences of customer purchase behavior toward organic rice in Indonesia and Taiwan. International Journal of Quality and Service Sciences, 6(4), 348- 368. https://doi.org/10.1108/IJQSS-04-2013-0024

Nystrand, B. T. & Olsen, S. O. (2020). Consumers’ attitudes and intentions toward consuming functional foods in Norway. Food Quality and Preference, 80, 103827, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2019.10 3827

Onurlubaş, E., Yıldız, E., Yıldız, S. & Dinçer, D. (2017, March). Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Bursa İli Örneği. III. In IBANESS Congress Series, Türkiye, 282-290.

Pallegedara, A. (2019). Food consumption choice and demand by the Sri Lankan households. Journal of Agribusiness in Developing and Emerging Economies, 9(5), 520-535. https://doi.org/10.1108/JADEE-01-2019-0014

Paul, J. & Rana, J. (2012). Consumer behavior and purchase intention for organic food, Journal of consumer Marketing, 29(6). 412–422. https://doi.org/10.1108/07363761211259223

Pham, T. H., Nguyen, T. N., Phan, T. T. H. & Nguyen, N. T. (2019). Evaluating the purchase behaviour of organic food by young consumers in an emerging market economy. Journal of Strategic Marketing, 27(6), 540- 556. https://doi.org/10.1080/0965254X.2018.1447984

Prasad, R. & Umesh, S. (2016). Factors affecting the consumer preference of non-packaged non-branded rice in South India. In 2016 International Conference on Advances in Computing. Communications and Informatics (ICACCI) (pp. 2253-2257). IEEE.

Rahnama, H. (2017). Effect of consumption values on women’s choice behavior toward organic foods: The case of organic yogurt in Iran. Journal of Food Products Marketing, 23(2), 144-166. http://dx.doi.org/10.1080/10454446. 2017.1244790

Sert, S. & Kapusuz, F. (2010). Açıkta satılan gıdalar: öğrencilerin görüşleri ve tercih etme nedenleri üzerine bir araştırma. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(3), 25-35.

Schiffman, L. G., Kanuk, L. L. & Hansen, H., (2008). Consumer Behaviour A European Outlook. Pearson Education Prentice Hall.

Shepherd, R. (1999). Social determinants of food choice. Proceedings of the Nutrition Society, 58(4), 807-812. https://doi.org/10.1017/S0029665199 001093

Sobal, J., Bisogni, C. A. & Jastran, M. (2014). Food choice is multifaceted, contextual, dynamic, multilevel, integrated, and diverse. Mind, Brain and Education, 8(1), 6-12.

Solomon, M. (2004). Consumer Behavior: Buying, Having. Being, 6th ed., Pearson Prentice-Hall, Englewood Cliffs.

Solomon, M. (2011). Consumer Behavior: Buying, Having, and Being. Prentice Hall.

Spinelli, S., Masi, C., Dinnella, C., Zoboli, G. P. & Monteleone, E. (2014). How does it make you feel? A new approach to measuring emotions in food product experience. Food Quality and Preference, 37, 109-122. http://dx.doi.org/10.1016/j.foodqual.2013.11.009

Steptoe, A., Pollard, T. M. & Wardle, J. (1995). Development of a measure of the motives underlying the selection of food: the food choice questionnaire. Appetite, 25(3), 267-284.

Şahin, A. & Özer, B. Ş. (2006). Beslenme kültüründeki farklılıkların bayan tüketicilerin gıda ürünleri satın alma davranışları üzerindeki etkileri, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 21(1), 127-145.

Tarakçı, İ. E. (2019). Perakendecilikte rekabet silahı olarak perakendeci markası ve ankara ilinde bir uygulama. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (2). 574-592. http://dx.doi.org/10.17218/hititsos bil.636143

Tleis, M., Callieris, R., Al Bitar, L., Roma, R. & Thøgersen, J. (2019). What drives organic food consumption in Lebanon? International Journal of Nonprofit and Voluntary Sector Marketing, 24(4), e1664. http://dx.doi.org/ 10.1002/nvsm.1664

Topuzoğlu, A., Hıdıroğlu, S., Ay, P., Önsüz, F. & İkiışık, H. (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 253-258.

Troudi, H. & Bouyoucef, D. (2020). Predicting purchasing behavior of green food in Algerian context. EuroMed Journal of Business, 1-21. http://dx.doi.org/ 10.1108/EMJB-03-2019-0046

Vietoris, V., Kozelová, D., Mellen, M., Chreneková, M., Potclan, J. E., Fikselová, M. & Horská, E. (2016). Analysis of consumer preferences at organic food purchase in Romania. Polish Journal of Food and Nutrition Sciences, 66(2), 139-146. http://dx.doi.org/10.1515/pjfns-2015-0028

Wekeza, S. V. & Sibanda, M. (2019). Factors influencing consumer purchase intentions of organically grown products in Shelly Centre, Port Shepstone, South Africa. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(6), 956, 1-26. http://dx.doi.org/10.3390/ijerph16060956

Yıldırım, F. & Boztepe, A. (2019). Bireylerin moda satın alma davranışı ve sosyal medya kullanımı ilişkisi üzerine bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(35), 325-349.