MİSYONER ÖRGÜTLERİN REKABET SAHNESİ FİLİSTİN

Batılı devletler tarafından “Kutsal Topraklar” diye adlandırılan Filistin bölgesinde Protestan İngiliz misyonerlik faaliyetlerinin başlaması, bölgede yüzyıl öncesinden misyonerlik faaliyeti sürdüren Katolik Fransız ve Ortodoks Rus misyoner örgütlerin bölgedeki varlıklarını oluşturmalarından sonraki döneme rastlar. On dokuzuncu yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Filistin bölgesinde ki özellikle Kudüs’te Fransız kökenli Katolik misyonlar ve Rusya kökenli Ortodoks misyonların kendi dini öğretilerini yaymak, bölgedeki halkların dini kurtuluşa erdirilmesini sağlamak ve kendi ülkeleri için Filistin bölgesinde politik çıkar alanları meydana getirmek için başta kilise, manastır, okul, hastane olmak üzere birçok yetimhane meydana getirmeleri üzerinden yüzyıl geçmişti Filistin bölgesinde İngiliz misyonerlik faaliyetleri, bölgede daha önceden misyonerlik faaliyeti gösteren diğer Avrupalı devletler ile karşılaştırıldığında, 19. yüzyılın ortalarında başladığını görürüz. Bu tarihten önce bölgede İngiliz varlığından özellikle İngiliz misyonerlik faaliyetlerinden söz etmek mümkün değildi. Filistin bölgesine gönderilen ilk İngiliz Protestan misyonerler, Clapham Sect olarak bilinen İngiltere Kilisesine (Church of England) bağlı olan bir gurup evangelik üye tarafından 1799 yılında kurulmuş olan Church Missionary Society (CMS) Protestan misyoner örgütünün temsilcileriydi.

Anahtar Kelimeler:

Filistin, Kudüs, Protestan, Misyoner Örgütler, Ortadoğu

Palestine The Rivalry Scene of Missionary Organizations

British missions to the “Holy Land” trailed French and Russian mission activity by many decades. By the mid-nineteenth century, French and Russian Catholic and Orthodox monasteries, convents, schools and hospices had been prominent in Palestine for nearly a hundred years. France had acquired a “protector” status over the Catholics of the Ottoman empire in the “capitulations” of 1740, after which French Catholic missionary activity expanded. In 1744, Russia received a similar protectorate over the empire’s Orthodox Christian subjects, and began to promote Russian Orthodox activity in Palestine. British missions in Palestine, by contrast, did not begin to appear until the mid-nineteenth century, and were comprised mainly of evangelical Protestants who stood some way outside the structures of church and state power in the metropolis.The first British missionary group to send representatives to Palestine was the Church Missionary Society, (CMS) founded in 1799 by a group of evangelical members of the Church of England known as the Clapham Sect.

Keywords:

CMS Palestine, Jerusalem, Protestantism, Missionary Organizations, Middle East,

PDF

___

Badr, Habib. 2000. “The Protestant Evangelical Community in the Middle East: Impact on Cultural and Societal Developments.” International Revie of Mission 89 (352): 60–69. Boztemur, Recep. 2005. “Religion and Politics in the Making of American Near East Policy, 1918-1922.” Journal for the Study of Religions & Ideologies 11: 45–59. Buzpınar, Ş. Tufan. 2003. “Suriye Ve Filistin’de Avrupa Nufuz Mücadelesinde Yeni Bir Unsur: İngiliz Misyonerleri (19. Yüzyıl.” İslâm Araştırmaları Dergisi 10: 107–120. Cooper, Anthony Ashley. 1839. “State Prospects of the Jews.” The Quarterly Review 63: 166–192. Erdoğan, Dilşen İnce. 2012. “Amerikalı Protestan Misyonerlerinin Raporlarında İzmir İstasyonu’nun Kuruluşu Ve Faaliyetleri (1820‐1900).” Karadeniz AraştırmalarıAraştırmaları 33: 97–108. Eroğlu, Ahmet Hikmet. 2000. “Hıristiyanlığın Bölünme Sürecine Bir Bakış.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (1): 309– 3 Gülnihal Bozkurt. 1996. Alman-İngiliz Belgelerinin Ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayri Müslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839-1914). 2. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Haydaroğlu, İlknur Polat. 2002. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar.” Edited by Salim Koca Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek. Türkler Ansiklopedisi, Cilt:14. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Işık, Ramazan. 2010. “1820-1950 Yılları Arasında Suriye Ve Lübnan’da Protestan Misyonerlerin Kadınlara Yönelik Faaliyetleri.” Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (2): 167–187. Kark, Ruth. 1993. “The Contribution of Nineteenth Century Protestant Missionary Societies to Historical Cartography.” Imago Mundi 45: 112–119. http://www.jstor.org/stable/1151166.
____, Ruth Dietrich Denecke, Haim Goren. 2006. “The Impact of Early German Missionary Enterprise in Palestine on Modernization and Environmental and Technological Change.” Studien Zur Orientalischen Kirchengeschichte 39: 146–176. Küçük, Cevdet. 1979. “Şark Meselesi Hakkında Önemli Bir Vesika.” İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi (32): 607–638. Leest, Charlotte van der. 2006. “The Protestant Bishopric of Jerusalem and the Missionary Activities in Nazareth: The Gobat Years, 1846-1879.” In Christian Witness Between Continuity and New Beginnings. Münster: LIT Verlag. ———. 2008. “Conversion and Conflict in Palestine: The Missions of the Church Missionary Society and the Protestant Bishop Samuel Gobat”. Leiden Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Lipman, V.D. 1989. Americans and the Holy Land through British Eyes, 1820-1917: A Documentary History. London: V.D. Lipman in association with the Self Publishing Association. Mutlu, Şamil. 2009. “Beyrut Vilayeti’nde Amerikan Misyoner Okulları Ve Suriye Protestan Koleji.” Tarih Dergisi 46: 107–128. Nassar, Issam. 2006. European Portrayals of Jerusalem: Religious Fascinations and Colonialist Imaginations. New York: Edwin Mellen Press. Pittman, Lester. 1998. “Missionaries and Emissaries: The Anglican Church in Palestine”. PhD diss, University of Virginia. Porter, Andrew. 2004. Religious Versus Empire? British Protestant Missionaries and Overseas Expansion, 1700-1914. Manchester: Manchester University Press. Richter, Julius. 1910. A History of Protestant Missions in the Near East. New York: Fleming H. Revell Company. Robson, Laura. 2009. “The Making of Sectarianism: Arab Christians in Mandate Palestine”. PhD diss, Yale University.
Robson, Laura C. 2000. “Archeology and Mission: The British Presence in Nineteenth-Century Jerusalem.” Jerusalem Quarterly 40: 5– Schellner, Ludwig. 1910. Reisebriefe Aus Heiligen Landan. Köln. Silberman, Neil Asher. 1982. Digging for God and Country: Exploration, Archeology, and the Secret Struggle for the Holy Land, 1799-1917. New York: Knopf. Sonyel, Salahi R. 1993. Minorities and The Destruction of the Ottoman Empire. Ankara: Turkish Historical Society Printing House. Stransky, Thomas. 1997. “Origins of Western Christian Missions in Jerusalem and the Holy Land.” In Jerusalem in the Mind of the Western World, 1800-1948, edited by Yehoshua Ben-Arieh and and Moshe Davis. Westport: Conn. Tamcke, Martin. 2006. “Johann Worrlein’s Travels in Palestine.” In Modern Historical Missions in the Middle East. Münster: Transaction Publishers. Tibawi, A. L. 1961. British Interests in Palestine 1800-1901: A Study of Religious and Educati-onal Enterprise. Oxford: Oxford University Press. Uygur Kocabaşoğlu. 1991. Kendi Belgeleriyle Anadolu’daki Amerika: 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları. İstanbul: Arba. Yetkiner, Cemal. 2010. “American Missionaries Armenian Community and the Making of Protestantism in the Ottoman Empire 1820-1860”. The City University Of New York. Yosef, Eitan Bar-. 2005. The Holy Land in English Culture 17991917: Palestine and the Question of Orientalism. Oxford: Clarendon Press. Yücel, İdris. 2005. “Kendi Belgeleri Işığında Amerikan Board’un Osmanlı Ülkesindeki Teşkilatlanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)”. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.