ESKİ MEZOPOTAMYA'DAN KEHANET ÖRNEKLERİ

Eski Mezopotamya inanç ve düşünce sisteminde kehanet, insanla Tanrı arasında iletişim kurmaya ve Tanrılar’dan gelen mesajları insanoğluna iletmeye yarayan gizemli bir yol olarak karşımıza çıkmaktadır. Mezopotamya insanı nazarında, Tanrılar, insanoğluna mesajlar iletmek istediklerinde, gerek gökyüzünde gerekse yeryüzünde meydana getirdikleri bazı işaretlerle şifreler göndermişlerdir. İşte, bu işaretlerin anlaşılması ve şifrelerinin çözülmesi kâhinlerin görevi olmuştur. Söz konusu şifrelerin ise, hastalıklar, rüyalar, doğal afetler veya göksel işaretler (ay, güneş, gezegen ve yıldızların hareketleri) vasıtasıyla insanoğluna iletilmek istendiğine inanılmıştır. Bu nedenle meydana gelen her anormal durumda bir mesaj aranmış ve gökyüzündeki cisimlerin hareketleri de incelenerek, bunlara belirli manalar yüklenmiştir. Bu bağlamda, Mezopotamya kültüründe kehanet ve kâhinliğin önemli bir yere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Kâhinlerin kullandığı kehanet yöntemlerine baktığımızda ise, özellikle karaciğer okuma tekniğinin yaygın olarak kullanıldığını görürüz. Kilden yapılmış ciğer modellerine Mezopotamya dışında rastlanması, toplumlararası iletişimin hızını gösterdiği gibi, söz konusu tekniğin yaygın kullanım alanına da işaret etmektedir. Kâhinin tespit ettiği, kötü sonuçları olan kehanetler ise, farklı uygulanış şekilleri olmakla birlikte, Namburbi adı verilen bir ritüel ile bertaraf edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Eski Mezopotamya, Kehanet, Karaciğer Okuma, Ritüel, Namburbi.

Omen Samples from Ancient Mesopotamia

Omens were the most important and mystic way which had communication between gods who showed their will, intentions or fateful decisions to human being. According to the Mesopotamian thought, when the gods want to sent to messages to people, they gave to them signals from sky and earth. That signals could be sent to people via illness, dream, earthquake or astral signs (lunar/moon, sun, planet and star movements). We have records about the oracle was called as Ašipu who could understand and comment that signals from sky or earth. Ašipu was an omen interpreter and administered the special rituals. When we look at the methods of omen interpreter, the oracle used to the “liver read” as a common method in Ancient Babylonia. It also used in Ancient Anatolia and Mediterranean. We have clay liver models from Babylonian and Hittite periods. It shows that there was an effective communication system between different cultures and regions at that time. Apart from, there was a special and apotropaic ritual which was called as “Namburbi” for bad omens. The purpose of a Namburbi was to dissipate or avert the evil which had been protended by an omen. Namburbi ritual could be exercised differently by the oracles.

Keywords:

Ancient Mesopotamia, Omen, Liver Read, Ritual, Namburbi,

PDF

___

Aksoy, Şahin; Tıp Tarihi Ders Notları, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa 20 Annus, Amar; “On the Beginnings and Continuities of Omen Sciences in the Ancient World”, Divination and Interpretation of Signs in the Ancient World, Ed. A.Annus, The Oriental Institute, Number 6, Chicaqo 2010, pp.1-18. Assyrian English-Assyrian Dictionary, Ed.S.Parpola, The Neo-Assyrian Text Corpus Project, Helsinki 2007. Beckman, Gary; “Mesopotamian Forerunners to the “Babilili Ritual” from Boğazköy? “, VII.Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (Çorum 2531 Ağustos 2008), Haz. Aygül Süel, Cilt 1, Ankara 2010, pp.109-120. Bottero, Jean; Mezopotamya Yazı, Akıl ve Tanrılar, Çev.M.E.ÖzcanA.Er, Dost Kitabevi Yay., Ankara 2003. Bottero, Jean; “Babil’de Sihir ve Tıp”, Eski Yakındoğu, Der. J.Bottero, Çev. A.Kahiloğulları-P.Güzelyürek-L.A.Özcan, Yay.Haz. M.E.Özcan, Dost Kitabevi Yay., Ankara 2005, s.168-185. Bottero, Jean; “Astroloji Mezopotamya’da Doğdu”, Eski Yakındoğu, Der. J.Bottero, Çev. A.Kahiloğulları-P.Güzelyürek-L.A.Özcan, Yay.Haz. M.E.Özcan, Dost Kitabevi Yay., Ankara 2005, s.186-199. Bottero, Jean; Kültürümüzün Şafağı Babil, Çev.Ali Berktay, Yapı Kredi Yay., İstanbul 2006. Böck, Barbara; “Physiognomy in Ancient Mesopotamia and Beyond from Practice to Handbook”, Divination and Interpretation of Signs in the Ancient World, Ed. Amar Annus, The Oriental Institute of the University of Chicaqo, Number 6, Chicaqo 2010, s.199-224. Campbell, Leanne M.; “Anthropomorphic and Zoomorphic Figurines of the Eastern Mediterranean”,The prize-winning essay in the Australasian Society for Classical Studies Essay Competition for the year 2004, pp.65-72. Collon, Dominique; “Eski Yakındoğu’da Rahip ve Rahibe Tasvirleri”, Çev.Fatma Sevinç, A.Ü.D.T.C.F.Dergisi, 44/2, 2004, s.79-110. Dick, Michael B.; “The Neo-Assyrian Royal Lion Hunt and Yahweh’s Answer to Job”, JBL, No.2, 2006, pp. 243-270. Duymuş Florioti,H.Hande - Eser, Elvan; “Kutsal Kitaplar ve Mitolojik Kaynaklar Işığında Eski Yakındoğu'da Rüya Olgusu ve Algısı Üzerine”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8/2,Winter 2013, s.73-87. Farber, Walter; “Witchcraft, Magic and Divination in Ancient Mesopotamia”, Civilizations of the Ancient Near East, Ed. J.M.Sasson, Vol.III, New York 1995, pp.1895-1909. Fincke, Jeanette C.; “The Babylonian Texts of Niniveh”, Report on the British Museum’s Ashurbanipal Library Project, Archiv für Orientforschung 50(2003/2004), s.111-149. Freedman, S.M.; “If a City is Set on a Height.The Akkadian Omen Series šumma alu ina mēlê šakin, Vol.I: Tablets 1-21, Occasional Publications of the Samuel Noah Kramer Fund 17, Philadelphia 1998. Geller, M.J.; “Akkadian Healing Therapies in the Babylonian Talmud”, Magic and the Classical Tradition, Ed. W.Ryan-C.Burnett, Warburg Institute, London 2004, pp.1-60. Glassner, J.Jacqoues; “Eski Mezopotamya’da İlerleme, Bilim ve Bilginin Kullanımı”, Çev. Gökhan Kağnıcı, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XXIV,S.2, Aralık, İzmir 2009, s.157-170. Gurney, O.R.-Finkelstein, J.; The Sultantepe Tablets I, (BIAA), London 19 Gurney, O.R.-Hulin P.; The Sultantepe Tablets II, (BIAA), London 1964. Hall, Judy; “Is the Chain of Being Rooted in the Gods of Night? Correspondence and Sympathy in the Art, Literature and Omens of Mesopotamia”, downloaded from www.astrozero.co.uk, pp.1-33. Jean, Cynthia; “Divination and Oracles at the Neo-Assyrian Palace: The Importance of Signs in Royal Ideology”, Divination and Interpretation of Signs in the Ancient World, Ed. A.Annus, The Oriental Institute, Number 6, Chicaqo 2010, s.267-275. Karaman, Kasım; “Ritüellerin Toplumsal Etkileri”, SDÜ Fen-Ed.Fak., Sosyal Bilimler Dergisi, S.21, Mayıs 2010, s.227-236. Lanfranchi, G.B.; “Scholars and Scholarly Tradition in Neo-Assyrian Times: A Case Study”, SAAB III/2, Padova 1989, pp.99-114. Maul, M. Stefan; Zukunftsbewältigung. Eine Untersuchung altorientalischen Denkens anhand der babylonisch-assyrischen Löserituale (Namburbi), Baghdader Forschungen 18, Philipp von Zabern, Mainz 1994.
Maul, Stefan M.; “Divination Culture and the Handling of the Future”, Originalveröffentlichung in: G.Leick (Hrsg), The Babylonian World, New York/London 2007, s.361-372. Neujahr, Matthew, Predicting the Past in the Ancient Near East, Brown University, Providence 2012. Orhun, Murat; “Hititler’de Karaciğer Falı, Kuş Uçuşu Falı ve Bunların Etrüskler’deki Uzantısı”, Akademik Bakış, C.3, S.5, Kış 2009, s.231-250. Parpola, S.; “Mesopotamian Astrology and Astronomy as Domains of the Mesoptamian “Wisdom””, Die Rolle der Astronomie in den Kulturen Mesopotamiens (23-27 September 1991), Graz 1993, pp.47-59. Rochberg, Francesca; “A Consideration of Babylonian Astronomy within the Historiography of Science”, Studies in History and Philosophy of Science, Vol.33, Issue 4, December 2002, pp.661-684. Ronan, Colin A.; Bilim Tarihi Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi, Çev. E.İhsanoğlu-F.Günergun, Tübitak Yay., Ankara 2003. SAA 08: Hunger, Hermann; Astrological Reports to Assyrian Kings, State Archives of Assyria, Vol.VIII, Helsinki 1992. Schwemer, Daniel; “Entrusting the Witches to Humut-Tabal: The Ušburruda Ritual BM 47806+”, In Honour of the Seventieth Birthday of Professor David Hawkins”, Iraq, Vol. LXXII, 2010, pp.63-78. Tansuğ K. - İnanlı, Ö.; “Sumerli’nin Dünya Görüşü ve Babil Edebiyatına Toplu Bir Bakış”, AÜDTCF Dergisi,C.7, S.4, Aralık, Ankara 1949, s.551-581. Veldhuis, Niek; “On Interpreting Mesopotamian Namburbi Rituals”, Afo 42-43, 1995/1996, pp.145-154. Veldhuis, Niek; “Reading Signs”, All those Nations…Cultural Encounters within and with the Near East, Studies Presented to Han Drijvers at the Occasion of his Sixty-fifth Birthday, Ed. H.L.J.Vanstiphout, Comers/Icog Communications 2, Groningen 1999, pp.161-174. Wilson, James K.; “Notes on the Assyrian Pharmaceutical Series URU.AN.NA: Maštakal”, In Memoriam Franz Köcher 2002, JNES 64, No.1, 2005, pp.45-51. Yıldırım, Nurgül; “Anadolu’da Bulunan Yeni Asur Devri Tabletleri”, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Danışman: Prof.Dr. Salih Çeçen), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009.