HAYDAR RİFAT BEY DAVASI

Haydar Rifat Bey, 01.01.1877 tarihinde İstanbul’un Fatih semtinde dünyaya gelmiştir. Dönemin önemli gazetelerinde yazarlık yapan Haydar Rifat Bey çok yönlü kişiliği ile çeviriler yapmış ve aynı zamanda avukatlık mesleğini de icra etmiştir. Yaşadığı dönemde önemli davaların avukatlığını üstlenen Haydar Rifat Bey’in adının geçtiği en önemli dava, Adalet Bakanı Mahmut Esat Bey ile yaşamış olduğudur. Haydar Rifat Bey, Mustafa Kemal Atatürk’e yazmış olduğu mektuplarla Mahmut Esat Bey’in haksız uygulamalarından bahsetmiş ve bu sebeple hakkında dava açılmıştır. Mahmut Esat Bey’in kendisine hakaret edildiği gerekçesi ile açmış olduğu bu dava sonunda Haydar Rifat Bey’e hakaretten iki yıl hapis cezası verilmiştir. Haydar Rifat Bey ile Mahmut Esat Bey arasında yaşanan bu dava başından sonuna kadar tüm çevrelerin ilgi odağında bulunmuştur. Dönemin gazeteleri tüm gelişmeleri okuyucusuna aktarırken konu, TBMM’de de gündeme taşınmıştır. Dönem basınınında yer alan haberlerden yola çıkarak hazırlanan bu çalışma kısıtlı basılı eserlerden yararlanarak ele alınmaya çalışılmıştır.

The Case of Haydar Rifat Bey

Haydar Rifat Bey was born on 01.01.1877 in the Fatih district of Istanbul. Haydar Rifat Bey, who was an author in important newspapers of the period, made translations with his versatile personality and also practiced the profession of a lawyer. The most important case mentioned by Haydar Rifat Bey, who was the lawyer of important cases during his lifetime, is that he lived with Justice Minister Mahmut Esat Bey. Haydar Rifat Bey mentioned Mahmut Esat Bey's unfair practices in his letters to Mustafa Kemal Atatürk and a lawsuit was filed against him for this reason. At the end of this lawsuit, which was filed by Mahmut Esat Bey on the grounds that he was insulted, Haydar Rifat Bey was given a two-year prison sentence for insulting him. This case between Haydar Rifat Bey and Mahmut Esat Bey has been in the center of attention of all circles from beginning to end. While the newspapers of the period conveyed all the developments to their readers, the issue was also raised in the Parliament. This study, which was prepared based on the news in the periodical press, was tried to be covered by using limited printed works.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi 30-10-0-0/36-210-3 05.11.1929.
Araştırma ve İnceleme Eserleri
Aydoğan, P. (2015). Yunus Nadi Mahmut Esat Bozkurt’a Karşı: Basın özgürlüğünden öteye... Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 2-20.
Babacan, Ş. (2014). Sosyalist Eserler Mütercimi Haydar Rifat Yorulmaz. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi anabilim dali.
Balcı, S. & Eraslan, S.A. (2021). Mütareke İstanbulunda bir siyasi cinayet: Karabağlı Behbud Han Cevanşir’in şehit edilmesi ve Torlakyan davasi. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 18-33.
Çelik, B. (2014). Haydar Rifat Yorulmaz’ın Çevirileri (1908-1940): Bir Sol Düşünce Repertuvarı”nın Kuruluşu. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Emecen, F.M. (1997). Unutulmuş Bir Cemaat Manisa Yahudileri. Eren yayincilik.
Erdemir, H. (2011). Türk siyasetinde bir Yahudi: Nesim Masliah. Türk Dünyası Araştırmaları, 98(195), 93-108.
Halıcı, Ş. (2015). Bir rüşvet davasi: “Barut İrtişası” olayi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (56), 33-60.
Şenel, N. U. (2004). Mahmut Esat Bozkurt. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Süreli Yayınlar
Cumhuriyet gazetesi
Milliyet gazetesi
Son Posta gazetesi
Vakit gazetesi
Yarın gazetesi
Resmi Yayınlar
TBMM Zabıt Ceridesi, C.20, D.3, 5 Haziran 1930.