GÜMÜLCİNE'NİN İDARİ YAPISI VE NÜFUSU

Bu çalışmada Batı Trakya'nın önemli bir merkezi olan Gümülcine'nin 18311900 yılları arasındaki idari yapısı ve nüfusu incelenmiştir. 19. yüzyılda önce Selanik vilayeti bünyesinde bir kaza olan Gümülcine, 1864 vilayet düzenlemesinden sonra Edirne vilayetine bağlanırken bir süre sonra da sancak merkezi yapılmıştır. Müslüman, Rum, Bulgar, Yahudi ve Kıbtî nüfusu ile Osmanlı çoğulculuğunun güzel bir örneğini teşkil eden Gümülcine, çevresinde öne çıkan bir merkez olmuştur. 1877-1878 OsmanlıRus Savaşı sonrası yaşanan mecburi göçler sırasında geçici iskân bölgesi haline gelmiş, 20. yüzyıla girilirken hâkim unsur olan Müslüman nüfus daha da artmıştır. Arşiv belgeleri ve salnamelerden bu değişim ve süreci takip etmek mümkündür.

Administrative and Demographic Structure of Gümülcine (Komotini), 1831-1900

This study examines the administrative and demographic structure of Gümülcine, an important centre of Western Thrace between 1831 and 1900. A small district of Selanik (Salonica) in the early 19th century and a town of the city of Edirne (Adrianople) after the administrative reform of 1864, it later became the centre of "kaza" district. It bears the characteristics of a plural society with its multinational and multi religious structure comprising Muslims, Greeks, Bulgarians, Jews and Gypsies. Gümülcine became a temporary concentration point for immigrants after the compulsory moves of migration following the Russo-Ottoman war of 1877- 1878. On the eve of the 20th century, its Muslim population as the dominant element increased further. This process of transformation and development can be traced by Ottoman documents and annals.

PDF

___

ALİ CEVAD; Memâlik-i Osmaniyenin Tarih ve Coğrafya Lugatı, İstanbul, 1313.
ARSLAN, İsmail; Selanik'in Gölgesinde Bir Sancak:Drama, İstanbul, 2010.
ARSLAN, İsmail; "19. Yüzyılda Balkanlarda bir Liman Şehri:Kavala", Hıstory Studies, 2/3, 2010, s.25-37.
BARKAN, Ömer Lütfü; "Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi", Türkiyat Mecmuası, C.X, İstanbul, 1953, 1-26.
BOZKURT, Rıza; Osmanlı İmparatorluğu'nda Kollar, Ulak ve İaşe Menzilleri, Ankara, 1996.
ERTAŞ, Mehmed Yaşar; Sultanın Ordusu, İstanbul, 2007.
EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİ, (Yay.Haz. Seyit Ali KahramanYücel Dağlı- Robert Dankoff), 8.kitap, YKY, İstanbul, 2003.
GÖKÇE, Turan; "Gümülcine Nüfusu Üzerine Bazı Tespitler (XV-XVIII. Yüzyıllar), Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XX, S.2, Aralık 2005, s.79-112.
GÜMÜŞSOY, Emine; "Doksanüç Muhaceretinde Gümülcine", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25/2011, s.317-327.
KARAL, Enver Ziya; Osmanlı İmparatorluğu'nda İlk Nüfus Sayımı 1831, T.C.Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü Yay., Ankara, 1943.
KARPAT, Kemal; Osmanlı Nüfusu 1830-1914, İstanbul, 21010.
KİEL, Machiel; "Gümülcine", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.14, s.268-270.
Marushiakova Elena-Popov Vesselin; Osmanlı İmparatorluğu'nda Çingeneler, çev.Bahar Tırnakçı, İstanbul, 2006.
ÖZEY, Ramazan; "19. Asırda Edirne Vilayeti Coğrafyası", Marmara Coğrafya Dergisi, S.6, Temmuz 2002, 1-36.
ŞEMSEDDİN SAMİ; Kâmusû'l-A'lâm, C.V, Ankara, 1996.