MA'LÛMÂT-İ İBTİDÂİYYE VE NESÂYİH-İ NÂFİA KİTABININ ÇEŞİTLİ AÇILARDAN İNCELENMESİ

Bu çalışmada, 1313 (1883/1884) yılında yayımlanan ve dört ciltten oluşan Ta'lîm-i Kırâat adlı eserin ilk cildi olan Ma'lûmât-i İbtidâiyye ve Nesâyih-i Nâfia; bugünkü alfabeye çevrilerek çeşitli açılardan incelenmiştir. Çalışma, nitel araştırma tekniklerinden doküman analizi ile gerçekleştirilmiştir. Kitapçı Arakel Efendi tarafından yazılan eserin amacı; çocukları, alfabeyi öğrendikten sonra, manasını kolayca anlayabilecekleri terkiplerle okumaya alıştırmak, kendilerine en çok lazım olan bilgilerle birlikte onları güzel bir şekilde terbiye edecek fikirleri vermektir. Yapılan incelemede, eserde 29'u bilgilendirici, 6'sı öyküleyici olmak üzere 35 metnin kullanıldığı; öyküleyici metinlerin öğüt verici nitelikte olduğu, bilgilendirici metinlerin "nasihat, görgü kuralları, bilimsel, dini bilgi, atasözü" içerikli olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada, metin işleme sürecinin "metin, bilinmeyen kelimeler ve metin altı soruları (ta'lîmler)" sırasıyla gerçekleştirildiği, metinlerin ortalama 282 kelime uzunluğa sahip olduğu, her metnin ortalama 6 bilinmeyen kelime ve 7 metin altı sorusundan oluştuğu tespit edilmiştir.

Evaluation of the Book of Ma'lûmât-i İbtidâiyye ve Nesâyih-i Nâfia According to Various Aspects

In this study, Ma'lûmât-i İbtidâiyye ve Nesâyih-i Nâfia, published in 1313 (1883/1884) and the first volume of Ta'lîm-i Kırâat that consisted of four volumes, was investigated by transcribing into current alphabet. Study was carried out by document analysis of the qualitative research techniques. The aim of the book written by Kitapçı Arakel Efendi, was to accustom students to read, by using compound words that their meaning can be smoothly understood after they learned the alphabet; to give students the most necessary information and training ideas in an appropriate way. Following the analysis, it was found that the book had 35 text, including 29 informative and 6 narrative text. And it was determined that all of narrative texts had advisory nature; and informative texts had contented "advice, etiquette, scientific knowledge, religious knowledge and proverbs" Nevertheless in the study it was determined that text processing was realized "text, unknown words and under-text questions (practices)" respectively and that texts were consisted of averagely 282 words, 6 unknown words and 7 under-text questions.

PDF

___

Akyürek, S. (1998). Tanzimat Dönemi İlköğretim Okullarında Usul-i Cedid Hareketi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
Akyüz, Y. (2000). Resimli İlk Türkçe Alfabe ve Okuma Kitabımız ve Türk Eğitim Tarihindeki Önemi. Millî Eğitim, 147, 3-8.
Alkan, M. Ö.(2000). Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri 1839-1924. Ankara: T.C.Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
Kitabcı Arakel (1313-1897/1898). Ta'lîm-i Kırâat (Birinci Kısım): Ma'lûmât-ı İbtidâiyye ve Nesâyih-i Nâfia. İstanbul: Nişan Berberyan - Mikâil Kalpakçıyan Matba'ası.
Binbaşıoğlu, C. (2009). Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Gökçe, B. (2012). 1925 Yılında Yayımlanan "Küçük Mektebliye: Yeni Millî Kıraat" Kitabının incelenmesi ve Değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2 (1), 1-39.
İşli, N. (2006). Babıali'de Yayınevleri, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi 42.Kütüphane Haftası Etkinlikleri. www.obarsiv.com/nedret_isli.html
Mahmud Cevad İbnü'ş-Şeyh Nâfi (2002). Maârif-i Umûmiye Nezâreti Tarihçe-i Teşkilât ve İcrââtı (Yayına Hazırlayanlar: M. Ergün, T. Duman, S. Arıbaş ve H. H. Dilaver). Ankara: Millî Eğitim Basımevi
Ökten, C. (2013). Yazma Dersinin Serüveni: İnşadan Kompozisyona. Türkiyat Mecmuası, 23, 91-108.
Prior, L. F. (2008). Document Analysis. The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods (Ed. L.M.Given).California: Sage Publications. pp. 230-231.
Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı'dan Günümüze Eğitim Tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Şahbaz, N. K. (2005). Tanzimat'tan Cumhuriyet'in İlk Yıllarına Kadar (1839-1928) Türkiye'de İlkokuma Yazma Öğretimi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Temizyürek, F. (1999). Selim Sabit Efendi ve Usûl-i Cedit Hareketi İçerisindeki Yeri. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Temizyürek, F. (2000). İlk Okuma Yazma Öğretiminde Selim Sabit'in Yeri ve Önemi. Bilge, (23), 110-112.
Topçuoğlu, H. (2000). İbtidaiye Düzeyi Kıraat Kitapları. Güneyde Kültür, 11(124), 7-18.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.