BORSA-İSTANBUL’DA GERÇEKLEŞEN NET YABANCI ALIMLARININ BIST100 VE DÖVİZ KURU ÜZERİNE SİMETRİK VE ASİMETRİK ETKİLER

Çalışmada genelde net yabancı sermaye yatırımlarının ve özelde de borsaya gelen net yatırımların etkileri inceleme konusu yapılmıştır. Yabancı yatırımın tasarruf düzeyi düşük olan Türkiye gibi ekonomilerde yatırımları ve dolayısıyla istihdam ve gelir artışlarını olumlulaştırdığı bilinmektedir. Bu durumun borsa özelinde etkileri de net yatırımların pozitif bakiye vermesi halinde borsayı yükseltici etkiler yaratarak yerli yatırımcı için de özendirici fonksiyon gösterebilmekte ve dolayısıyla özelde borsa ve genelde ise ülke ekonomisinde olumlu sinyaller yakalatarak göstergelerde iyimserliği beslemektedir. Bu bağlamda çalışmada yapısal kırılmalı testler yardımıyla net yabancı sermaye yatırımları ve borsa ilişkileri ele alınmış ve kontrol değişken olarak da kur sepeti eklenmiştir. Ekonometrik tahminlerde son dönemde yaygın olarak yöntemler kullanılmış ve elde edilen sonuçlarda borsaya yönelik yabancı sermaye hareketlerinin borsa ve döviz kurları üzerinde kısa dönemli etkilerinin daha fazla olduğu, borsanın yükseldiği dönemlerde daha fazla yabancı yatırımcı geldiği (yani yabancı yatırımcıların Getiri Peşinde Koşma stratejisi izledikleri) belirlenmiştir. Bu çalışmada net yabancı sermaye alımlarının (NYSA) BIST100 ve döviz kurlarına (DKUR) etkileri yapısal kırılmalı testler ve FMOL, DOLS ve CCR yöntemleriyle incelenmiştir. Bulgulara göre; NYSA BIST100’ü kısa dönemde artırmaktadır. DKUR ve BIST100 uzun dönemde karşılıklı pozitif etkileşim içindedir. BIST100 DKUR’u kısa dönemde negatif etkilemektedir. Seriler arasındaki saklı ilişkileri Bootstrap Nedensellik Testiyle araştırılmış, NYSA ve BIST100’den DKUR’a doğru tek yönlü nedensellik bulunmuştur. Simetrik nedensellik testinde; NYSA+ile BIST100 + arasında ve DKUR+ ile BIST100 + arasında karşılıklı nedensellik ilişkileri belirlenmiştir. Asimetrik nedensellik testinde; NYSA − ile BIST100 + arasında karşılıklı, BIST100 − den NYSA+ ya doğru, DKUR+ dan NYSA − ye doğru tek yönlü nedensellik ilişkileri bulunmuştur.

Symmetric and Asymmetric Effects of Net Foreign Purchases in Borsa-Istanbul on BIST100 and Exchange Rate

In the study, the effects of net foreign capital investments in general and net investments in the stock market in particular have been examined. It is known that foreign investment improves investments and thus employment and income increases in economies such as Turkey, where the savings level is low. The specific effects of this situation on the stock market can also act as an incentive for domestic investors by creating positive effects on the stock market if net investments give a positive balance. In this context, net foreign capital investments and stock market relations were discussed with the help of structural break tests and a currency basket was added as a control variable. Methods have been widely used in econometric estimations recently, and it has been determined that foreign capital movements towards the stock market have more short-term effects on the stock market and exchange rates, more foreign investors come during the periods when the stock market rises (that is, foreign investors follow the Return Pursuit strategy). In this study, effects of net foreign capital flows (NFCF) on BIST100 and exchange rates (EXR) were examined by unit root and cointegration tests with structural break and FMOLS, DOLS and CCR methods. According to findings; NFCF increases BIST100 in short-run. EXR and BIST100 interact positively in long-run. BIST100 negatively impacts EXR in short-run. The hidden relationships among series were investigated by Bootstrap Symmetric and Asymmetric Causality Test. One-way causality relationships from NFCF and BIST100 to EXR were determined. In symmetric causality test; mutual causality relationship was found between NFCF+ and BIST100+ and between EXR+ and BIST100+. In asymmetric causality test; mutual causality relationships between NYSA− and BIST100+, one-way causality from BIST100− to NYSA+ and from EXR+ to NYSA− were determined.

PDF

___

Abiad, A. & Mody, A. (2005). Financial reform: What shakes it? What shapes it?. American Economic Review, 95(1), 66-88.
Agbloyor, E. K., Abor, J. Y., Adjasi, C. K. D.& Yawson, A. (2014). Private capital flows and economic growth in Africa: The role of domestic financial markets. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 30, 137-152.
Albulescu, C. T. (2015). Do foreign direct and portfolio ınvestments affect longterm economic growth in central and eastern europe? Procedia Economics and Finance, 3, 507-512.
Andriansyah, A.,& Messinis, G. (2019). Stock prices, exchange rates and portfolio equity flows: A Toda Yamamoto panel causality test. MPRA Paper, No. 97992, University Library of Munich.
Bakardzhieva, D., Naceur, S.B.,& Kamar, B. (2010). The ımpact of capital and foreign exchange flows on the competitiveness of developing countries. IMF Working Paper, No. WP/10/154.
Baltagi, B. H., Demetriades, P. O.,& Law, S. H. (2007). Financial development, openness and institutions: Evidence from panel data. World Economy and Finance, Economic and Social Research Council, Working Paper, No. 0022.
Baydaş, Y. & Polat, M. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının borsa İstanbul’a etkisinin belirlenmesi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 37-46.
Borsa Gündem (2021). Yabancı İşlemleri Sektör Bazında. https://www.borsagundem.com/yazarlar/yabancilarin-son-gozdesektorleri-ve-hisseleri-neler-yazisi/1442424, Erişim tarihi: 10.04.2021
Caporale, G. M., Ali, M. F., Spagnolo, F. Spagnolo, N. (2017). International portfolio flows and exchange rate volatility in emerging Asian Markets. Journal of International Money and Finance, 76, 1-15.
Carrion-i-Silvestre, J. L., Kim, D.& Perron, P. (2009). GLS-based unit root tests with multiple structural breaks under both the null and the alternative hypotheses. Econometric Theory, 25, 1754–1792.
Combes, J. L., Kinda, P., & Plane, T. (2011). Capital flows, exchange rate flexibility, and the real exchange rate. IMF Working Paper, 11(9).
Curcuru, S. E., Thomas, C. P., Warnock, F. E., & Wonsgwan, J. (2014). Uncovered equity parity and rebalancing in ınternational portfolios. Board of Governors of the Federal Reserve System, International Finance Discussion Papers, No. 1103.
Çiçek, M. & Öztürk, F. (2007). Yabancı hisse senedi yatırımcıları Türkiye’de döviz kuru volatilitesini şiddetlendiriyor mu? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(4), 83-107.
Dahlquist, M., & Robertsson, G. (2004). A note on foreigners’ trading and price effects across firms. Journal of Banking and Finance, 8, 615-632.
Emir, M., & Kutlu, M. (2015). Doğrudan yabancı yatırımlar ve portföy yatırımları volatilitesi arasında nedensellik ilişkisi. International Journal of Economic & Administrative Studies, 8(15), 269-277.
Erkan, N. (2005). Finansal Bütünleşme. Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu, No. 936.
Erlat, H. (1983). On causality tests. METU Studies in Development, 10(1), 65-96.
Evans, K. (2002). Foreign portfolio and direct ınvestment. OECD Global Forum on International Investment Attracting Foreign Direct Investment for Development, Shanghai, 5-6 December.
EVDS (2021a). Piyasa Verileri; BIST Endeksi ve Günlük İşlem Hacmi (iş günü). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, Erişim: 10.04. 2021
EVDS (2021b). Kurlar; Kurlar - Döviz Kurları (Günlük). https://evds2.tcmb. gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, Erişim: 10.04. 2021
Finnet (2021a). Aylar İtibari ile Yabancı Yatırımcıların İşlemleri (Tüm Hisseler) https://www.finnet.com.tr/f2000/yabanci/AylikIslemSeyri.aspx, Erişim: 10.04.2021
Finnet (2021b). Yıllar İtibari ile Yabancı Yatırımcıların İşlemleri (Tüm Hisseler), https://www.finnet.com.tr/f2000/yabanci/YillikIslemSeyri.aspx, Erişim tarihi: 10.04.2021.
French, J. J. (2011). The dynamic ınteraction between foreign equity flows and returns: Evidence from the Johannesburg stock exchange. The International Journal of Business and Finance Research, 5(4), 45-56.
Gelman, M., Jochem, A., Reitz, S. & Taylor, M. P. (2014). Real financial market exchange rates and capital flows. Kiel Institute for the World Economy, Working Paper, (1945).
Granger, C. & Yoon, G. (2002). Hidden Cointegration. Royal Economic Society Annual Conference, 29 Agust 2002, (92).
Grossman, S. J. (1977). A characterization of the optimality of equilibrium in ıncomplete markets. Journal of Economic Theory, (15), 1-15.
Güriş, S., Çağlayan Akay, E.& Güriş, B. (2020). R ile Temel Ekonometri. DER Yayınları.
Gyntelberg, J., Loretan, M.& Subhanij, T. (2015). Private information, capital flows and exchange rates. SNB (Swiss National Bank) Working Papers, 12.
Hacker, R. S. & Hatemi-J, A. (2012). A bootstrap test for causality with endogenous lag length choice: Theory and application in finance. Journal of Economic Studies, 39(2), 144-160.
Hamilton, J. D. (1994). Time Series Analysis. Princeton University Press.
Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43(1), 447-456.
Hau, H. & Rey, H. (2004). Can portfolio rebalancing explain the dynamics of equity returns, equity flows and exchange rates? American Economic Review, 94(2), 126-133.
Karahan, Ö. & İpek, E. (2013). Türkiye’ye yönelik yabancı sermaye akımlarının hacim ve kompozisyonundaki gelişmeler. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (1), 299-316.
Kaymak, H. (2019). Yabancı Doğrudan Yatırımları Artırmak İçin Teşvikler Gerekli ve/veya Yeterli mi? Maliye Dergisi, (149), 74-104.
Kim, S. & Yang, D. Y. (2008). The ımpact of capital ınflows on emerging East Asian Economies: Is too much money chasing too little good? Asean Development Bank, Office of Regional Economic Integration, Working Paper Series, No. 15.
Kodongo, C. O. (2011). Foreign Exchange Risk and the Flow of International Portfolio Capital: Evidence from Africa’s Capital Markets. Dissertation of Doctor of Philosophy in School of Business Administration University of the Witwatersrand, Johannesburg.
Kohli, R. (2001). Capital Flows and their Macroeconomic Effects in India. Indian Council for Research on International Economic Relations, Working Paper, No. 64
Loncan, T. R. & Caldeira, J. F. (2015). Foreign portfolio capital flows and stock returns: A study of Brazilian listed firms. Estudos Econômicos (São Paulo), 45(4), 859-895.
Maki, D. (2012). Tests for Cointegration allowing for an unknown number of breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015.
Mendozaa, E. G. & Quadrini, V. (2010). Financial globalization, financial crises and contagion. Journal of Monetary Economics, 57(1), 24-39.
MKK (2021). Uyruk Bazında Yatırımcı Sayıları. Merkezi kayıt kurumu. https://www.vap.org.tr/Yatirimci-Istatistikleri/Sayfalar/Uyruk-BazindaYatirimci-Sayilari.aspx, Erişim tarihi: 10.04.2021
Özcan, A. (2018). Yabancı Portföy Yatırımlarının Borsa İstanbul’a (Bist) – İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Etkisi: 2005-2015 Dönemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
Özer, A. M. (2012). Türkiye’de Sermaye Hareketlerinin Gelişimi ve Yatırım - Tasarruf Üzerine Etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating regressions. Econometrica, (60), 119- 143.
Phillips, P. C. B.& Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I(1) processes. Review of Economics Studies, (57), 99-125.
Pruski, J. & Szpunar, P. (2008). Capital flows and their ımplications for monetary and financial stability: The experience of Poland. Financial Globalisation and Emerging Market Capital Flows, (44), 403-421.
Rujiravanich, N. (2015). The foreign Portfolio İnvestment Flows, Stock Prices and Exchange Rate before and after the Global Financial Crisis: A Comparative Study between Korea and Thailand. PhD Thesis School of Development Economics National Institute of development Administration.
Schmukler, S. L. (2004). Financial globalization: Gain and pain for developing countries. Federal Reserve Bank of Atlanta Economic Review, 89(Q2), 39-66.
Stock, J. H.& Watson, M. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica, (61), 783-820. Syzdykova Oralbaykızı, A. (2019). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerine etkisi: Orta Asya Ülkeleri örneği. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 5(1), 291-307.
Tarı, R. (2012). Ekonometri. (8. Baskı). Umuttepe Yayınları.
Umutlu, M., Akdeniz, L.& Altay-Salih, A. (2013). Foreign equity trading and average stock-return volatility. The World Economy, 36(9),1209-1228.
Yerdelen Tatoğlu, F. (2021). Ekonometri Stata Uygulamalı. Beta Yayınları.