ATATÜRK’ÜN ORTADOĞU POLİTİKASI

Gerek Milli Mücadele döneminde gerekse bağımsızlığını kazandıktan sonra,Türkiye yüzünü Batı’ya çevirmiş ve Ortadoğu ülkeleri ile sınırlı bir ilişki içerisindeolmuştur. Ancak, Türkiye bulunduğu konum gereği bir Ortadoğu ülkesi idi ve diğerOrtadoğu ülkeleri ile komşu idi. Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren bu komşularla varolan sorunlar belli bir ilişkiyi zaten zorunlu kılmıştır. M. Kemal Atatürk, sorunlarıçözmek ve işbirliğini geliştirmenin yollarını aramıştır. Atatürk, Ortadoğu ülkelerinekarşı “Misak-ı Milli” kararları çerçevesinde Türkiye’nin çıkarlarının gerektirdiği birpolitika izlemiştir. Musul, Hatay ve İran’la sınır sorunları bu dönemin en önemlikonuları olmuştur.Bu çalışmada, Atatürk döneminde Ortadoğu ülkeleriyle yaşanan sorunlar,geliştirilen ilişkiler, işbirlikleri ve Atatürk’ün izlediği politika incelenmiştir.

Atatürk’s Midle East Policy

Because of its main ideology, both during the period of national struggle and after independence, Turkey turned its face to the Westward and had a limited relationship with the countries of Middle East. However, Turkey was a country in the Middle East and was neighbor to other Middle East countries. After the foundation of the republic, the problems with these neighbors have been complsory for a certain relationship. M. Kemal Atatürk searched for ways to solve problems and develop cooperation he followed a policy that considers the interests of Turkey against the Middle Eastern countries in the frame work of “National Oath”. The border issues with İran, Musul and Hatay have been the most important issues of this period. In this study, the problems experienced with the countries of the Middle East developed relations, collaborations and Atatürk’s policy has been analyzed.

PDF

___

TBMM Tutanak Dergisi (TD), D: 1, YY: 2, C: 9, B: 1, O: 2, 1 Mart 1921.
TBMM TD, D: 1, YY: 3, C: 18, B: 1, O: 3, 1 Mart 1922.
TBMM TD, D: 1, YY: 1, C: 1, B: 8, O: 1, 1 Mayıs 1920.
TBMM TD, D: 2, YY: 3, C: 10, B: 1, O: 2, 1 Kasım 1924.
TBMM TD, D: 1, YY: 1, C: 1, B: 2, O: 2, 24 Nisan 1920.
TBMM TD, D: 4, YY: 4, C: 19, B: 20, O: 3, 28 Aralık 1933.
TBMM TD, D: 5, YY: 3, C: 13, B: 1, O: 2, 1 Kasım 1936.
Akşam
Ulus
Vakit
Akçora, Ergünöz, “Hatay’ın Anavatan’a İlhakının Türk Dış Politikasındaki Yeri”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, 335-363.
Akdevelioğlu, Atay, Ömer Kürkçüoğlu, “Arap Olmayan Ülkelerle İlişkiler”, Türk Dış Politikası, Edt. Baskın Oran, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, 204-212.
Akdevelioğlu, Atay, Ömer Kürkçüoğlu, “Orta Doğu’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası, Edt. Baskın Oran, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, 357- 369.
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Timaş Yayınları, İstanbul 2017.
Atatürk, Kemal, Nutuk, Milli Eğitim Basımevi, C. I, İstanbul 1970.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2006.
Bayraktar, Bayram, “Atatürk’ün Orta Doğu Politikası”, http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/BAYRAKTAR-Bayram- ATAT%C3%9CRK%E2%80%99%C3%9CN-ORTA-DO%C4%9EUPOL% C4%B0T%C4%B0KASI.pdf, (E. T. : 29.03.2018).
Bayur, Hikmet, “Kurtuluş Savaşı'nda Atatürk'ün Dış Siyasası”, Türkler, C. 16, Edt. H. Celal Güzel vd. Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 244-255.
Bilgin, Mustafa Sıtkı, “İki Savaş Arası Dönemde Türkiye’nin Ortadoğu Politikası”, Akademik Bakış, C. 9, S. 18, (2016), 33-44.
Bozkurt, Gülnihal, “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası”, http://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/G%C3%BClnihal-BOZKURTAtat% C3%BCrk-D%C3%B6nemi-T%C3%BCrk-D%C4%B1%C5%9FPolitikas% C4%B1.pdf, (E. T. : 29.03.2018).
Çufalı, Mustafa, “Lozan Sonrası Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1923-1938)”, Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi, Edt. Adem Çaylak vd, Savaş Yayınevi, Ankara 2012, 239-255.
Duran, Hasan, Ahmet Karaca, “Tek Parti Dönemi Türk – Arap İlişkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 3, (2011), 203-216.
Erdal, İbrahim, “Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk-İran İlişkileri ve Sadabad Paktı”, Karadeniz Araştırmaları, S. 34. (2012), 77-88.
Gönlübol, Mehmet, Ömer Kürkçüoğlu, “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasına Genel Bir Bakış”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, 3-28.
Gönlübol, Mehmet, Cem Sar, “1919-1938 Yılları Arasında Türk Dış Politikası”, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), Siyasal Kitabevi, Ankara 1996, 3-133.
Fırat, Melek, Ömer Kürkçüoğlu, “Orta Doğu’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası, Edt. Baskın Oran, C.I, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, 784-796.
Fırat, Melek, Ömer Kürkçüoğlu, “Sancak (Hatay) Sorunu”, Türk Dış Politikası, Edt. Baskın Oran, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, 279-292.
Hatipoğlu, Süleyman, “Hatay’ın Türkiye’ye Katılması”, Türkler, C. 16, Edt. H. Celal Güzel vd., Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 685-690.
Keleş, Zülal, “Musul Meselesi”, Türkler, C. 16, Edt. H. Celal Güzel vd., Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 609-624.
Köni, Hasan, “Hatay Sorununa Yeni Bir Bakış”, Ankara Ü. Atatürk Yolu Dergisi, S. 4, Ankara, 1989, 535-539.
Oran, Baskın, “Lozan Barış Antlaşması”, Türk Dış Politikası, Edt. Baskın Oran, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, 215-238.
Özgiray, Ahmet, “İngiliz Belgeleri Işığında Türk-İran Siyasi İlişkileri (1920-1938)”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, 301-313.
Sander, Oral, Siyasi Tarih 1918-1994, İmge Kitabevi, Ankara 1998.
Sarınay, Yusuf, “Atatürk’ün Hatay Politikası-I (1936-1938)”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, 365-429.
Sökmen, Tayfur, Hatay’ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar, Cumhuriyet Gazetesi Yayını, İstanbul 1999.
Talas, Mustafa, “Örnek Bir Dış Siyaset Modeli Olarak Atatürk’ün “Yurtta Barış Dünyada Barış” Politikası”, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 15, (2004), 339-354.
Thobie, Jacques, “Atatürk ve Dış Siyaseti”, Çev. İbrahim Güler, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, C. 11, S. 22, (2012/2), 169-177.
Uzgel, İlhan, “Türk Dış Politikasının Oluşturulması”, Türk Dış Politikası, Edt. Baskın Oran, C. I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009, 73-93.
Yalçın, Semih, “Misak-ı Milli ve Lozan Barış Konferansı Belgelerinde Musul Meselesi”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, 315-333.
Yılmaz, Mustafa, “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1919-1938)”, Türkler, C. 16, Edt. H. Celal Güzel vd. Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 579-596.