ANTİK ROMA’NIN SALGINLAR İLE GENİŞLEYEN PANTHEONU

Salgın hastalıklar demografik, siyasi ya da ekonomik açıdan değişime yol açmanınyanında dini inançlar bağlamında da bir takım değişikliklere sebebiyet vermişlerdir. Budurum özellikle çok tanrılı inanışlara sahip olunan antik dönemde daha yoğun bir biçimdeizlenmektedir. Bu çalışma antik Roma’nın Krallık ve Cumhuriyet dönemlerinde yaşanmışolan salgın hastalıklar sırasında Roma pantheonuna eklenen tanrıları, tanrıçaları veyabancı bir takım dini uygulamaları konu almaktadır. Salgın hastalıkların her toplumdapanik ve çaresizliğe sebep olduğu bilinmektedir ve bu durum elbette özellikle tıpbilgisinin yetersiz kaldığı antik dönem toplumlarında kutsala yönelmede daha fazla etkiliolmuştur. Çalışmada özellikle Roma’da bahsi geçen dönemlerde yaşanan salgınlarhakkında bilgi veren antik kaynakların aktarımlarından faydalanılmış ve bu çerçevedeRoma dininin süreç içerisinde geçirdiği değişimin ve salgınların bu değişimdeki rolüüzerinde durulmuştur. Yunan kültürünün yoğun etkisi yanında salgınların da Romapantheonuna yeni tanrılar ve yeni ritüeller eklenmesine sebebiyet verdiği ve zamanla bukültlerin ve uygulamaların Roma dininin ve kültürünün bir parçası olması dikkatçekicidir. Bunun dışında salgınlara ilişkin aktarımlar Roma’nın erken dönemlerindeEtrüsk ve Yunan kültürleri ile iletişimini ve etkileşimini göstermesi bakımından da ayrıcaönem taşımaktadır. Sonuç olarak, salgınlarla mücadelede Roma, hastalıkların tanrılarıncezalandırma yöntemi olarak gönderilmiş olduğu düşüncesiyle kutsala yönelmiş, kendi tanrılarından cevap alamadığı noktada ise yabancı inanış ve uygulamaları benimsemeyoluna gitmiştir.

The Pantheon of Ancient Rome Expanding With Epidemics

Epidemics have led to demographic, political or economic changes and several changes in the context of religious beliefs. This situation is seen more intensively, particularly in antiquity, where polytheistic beliefs were held. This study focuses on the gods, goddesses and a number of foreign religious practices that were added to the Roman pantheon during the epidemics that occurred during the Kingdom and Republic periods of ancient Rome. It is known that epidemics cause panic and despair in every society, and of course, this situation has been more effective in orienting towards holiness, particularly in ancient societies where medical knowledge was insufficient. The study used the transmission of ancient sources of information on epidemics in the periods mentioned before, particularly in Rome. In this framework, the focus was on the change that the Roman religion has undergone in the process and the role of epidemics in this change. It is worth noting that, in addition to the powerful influence of Greek culture, epidemics have also contributed to the addition of new gods and new rituals to the Roman pantheon, and over time these cults and practices have become part of Roman faith and culture. Apart from this, the transmissioned information of epidemics is also important since it shows Rome’s communication and interaction with the Etruscan and Greek cultures in the early stages. As a result, in the fight against epidemics, Rome oriented towards holiness with the idea that diseases were sent as a method of punishment by the gods, and at the point where they could not get answers from their gods, they went on the path of adopting foreign beliefs and practices.

PDF

___

Apollodoros. (2017). Bibliotheka. Yunan mitolojisi. (Nur Nirven, Çev.). Pinhan.
Atlan, S. (1970). Roma Tarihinin Anahatları. I. Kısım. Cumhuriyet Devri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınevi.
Bailey, C. (2018). Antik Roma’nın Dini. (P. Gülmez, Çev.). Kanon.
Beard, M. (2018). SPQR. Antik Roma Tarihi. (İ. Sağlamer, Çev.). Pegasus Yayınları.
Beard, M., North, J., & Price, S. (1998a). Religions of Rome: Volume 1, A history. Cambridge University Press.
Beard, M., North, J., & Price, S. (1998b). Religions of Rome: Volume 2, A sourcebook. Cambridge University Press.
Can, A. (2015). Antikçağ Sözlüğü. Sentez.
Carlier, J. (2018). Asklepios. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. 1 (Ed.). Yves Bonnefoy. (Lale Arslan, Çev.). 131-134.
Cato, De Agri Cultura. On agriculture. (W. D. Hooper, Harrison Boyd Ash, trans.). Loeb Classical Library. (1934).
Cicero, De Natura Deorum. Tanrıların doğası. (Çiğdem Menzilcioğlu, Çev.). Kabalcı.
Cicero, De divinatione. On divination. https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E /Roman/Texts/Cicero/de_Divinatione/home.html.
Cicero, Tusculanae Disputationes. Tusculum tartışmaları I. (Çiğdem Menzilcioğlu, Çev.). Doğu Batı. (2016).
Coughanowr, E. N. (1985). The plague in Livy and Thucydides. L'antiquité classique, 54, 152-158.
Çığır Dikyol, D. (2020). Karşıtlıkların tarihi: Yaşlı Cato ve ‘Genç’ Roma. Turkish Studies-History, 15(4), 1099-1117.
Çığır Dikyol, D. (2021). Bilge Cato’nun siyasi kariyerinde pater kavramının önemi. Trakya Üniversitesi Edebiyat fakültesi Dergisi. 11(32). 199-227.
Diakov, V.& Kovalev, S. (2008). İlkçağ Tarihi. Cilt 2. Roma. (Özdemir İnce, Çev.). Yordam Kitap.
Dionysios, Romaike Archaeologia. The Roman antiquities of Dionysius of Halicarnassus. (E. Cary, Ed.). I-VII. Loeb. (1937-1950).
Dumezil, G. (1970). Archaic Roman Religion 1. (Philip Krapp, trans.).
Dumezil, G. (1974). La religion Romaine archaique 2.
Dumezil, G. (2019). Mit ve destan I. Çev. Ali Berktay. YKY
Dumezil, G. (2018). Mit ve destan III. Çev. Ali Berktay. YKY
Duval, P.M. (2018). Apollon. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. (Ed.). Yves Bonnefoy.( Lale Arslan, Çev.). 78-86.
Dürüşken, Ç. (2000). Antik Çağda Yaşamın ve Ölümün Bilinmezliğine Yolculuk; Roma'nın Gizem Dinleri. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Faulkner, N. (2015). Roma: Kartalların İmparatorluğu. (Ç. Sümer, Çev.). Yordam Kitap. https://dx.doi.org/10.20480/lbr.2016033
Florus, Epitome de T. Livio Bellorum omnium annorum DCC Libri duo. The epitome of Roman history by Florus. Loeb Classical Library.(1929). https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Florus/Epitome/2B *.html
Forsythe, G. (2012). Time in Roman Religion. One Thousand Years of Religious History. Routledge.
Freyer, H. (2016). Din Sosyolojisi. (T. Kalpsüz, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
Gagé, J. (1955). Apollon romain: essai sur le culte d’Apollon et le développement du ritus graecus à Rome des origines à Auguste. Bibl. des Écoles Françaises d’Athènes et de Rome, 182.
Gardner, Jane. F. (2012). Roma Mitleri. (S. Korkmaz, Çev. ). Phoenix yayınları.
Gellius, (Aulus Gellius). Noctes Atticae. The Attic Nights of Aulus Gellius. (J.C. Rolfe, trans.). (1927).
Giddens, A. & Sutton, P. W. (2020). Sosyolojide Temel kavramlar. (A. Esgin, Çev.). Phoenix.
Graf, F. (2009). Apollo. Routledge.
Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü. Yunan ve Roma. (S. Tamüç, Çev.). Sosyal yayınlar.
Hays, J. N. (2005). Epidemics and Pandemics: Their İmpacts on Human History. Abc-Clio.
Hill, P. V. (1962). The temples and statues of Apollo in Rome.The Numismatic Chronicle and Journal of the Royal Numismatic Society Seventh Series, 2, 125-142.
Homeros. Ilias. İlyada. (Azra Erhat; A. Kadir, Çev.). Can Yayınları.
Howatson, M. C. (2015). Oxford Antikçağ Sözlüğü. (F. Ersöz, Çev.). Kitap yayınevi.
İstek, E. (2017). Avrupa’da veba salgını ve salgında din faktörü (Viyana örneği). Tarih Araştırmaları Dergisi, 36/62, 173-204.
Lactantius. Divinae Institutiones. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera Omnia. S. Brandt, G. Laubmann. Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, XIX. Vindobonensis. (1890).
Lipka, M. (2009). Roman Gods. A conceptual approach. Brill.
Livius. Ab Urbe Condita. Roma tarihi. I-VIII. (A.Ceylan, Çev.). Gece Kitaplığı. (2020).
Livius. Ab Urbe Condita. Roma tarihi. Şehrin kuruluşundan itibaren. VIII-IX_X. (S. Şenbark, Çev.). I-II. (1999).
Livius. Ab Urbe Condita. History of Rome . ( J. C. Yardley, Çev.). Harvard Uni. Press. Loeb. (2018).
North, J. A; Marincola, J. (2000). Roman religion. Cambridge University Press.
Pallottino, M. (2018a). Disciplina etrusca. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü 1. (Ed.). Yves Bonnefoy. (Bahadır Sina Şener & Mehmet Emin Özcan, Çev.). 296- 301.
Pallottino, M. (2018b). İtalya (Roma öncesi). Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü 1. (Ed.). Yves Bonnefoy.( Hande Turan, Çev.). 822-834.
Plinius, Naturalis Historia. Doğa Tarihi. I.- II. Kitap. (İ. Pastırmacı, Çev.). Say.
Ploeg, Ghislaine E. van der. (2018). The impact of Roman Empire on the cult of Ascleipus. Leiden.
Plutarkhos. Bioi paralelloi. Yaşamlar 1. (M. Mete, Çev.). İdea. (1945).
Powell, B. B., (2018). Klasik mitoloji. Çev. Sinan Okan Çavuş. Bilge Kültür Sanat.
Publius Ovidius Naso, Fasti (I-VI).Roma Takvimi ve festivaller. (Asuman Coşkun Abuagla, Çev.). YKY.
Publius Ovidius Naso, Metamorphoses. Dönüşümler. (Asuman Coşkun Abuagla, Çev.). YKY.(2019).
Rubins, M. A. (1932). A new interpretation of Jupiter Elicius. Memoirs of the American Academy in Rome. Vol. 10. 85-102.
Rüpke, J. (2006). Communicating with the gods. A companion to the Roman republic. (Nathan Rosenstein&Robert Morstein-Marx, Ed.). s.215-236.
Rüpke J. (2018). Pantheon. A New History of Roman Religion. çev. D.M. B. Richardson. Princeton.
Satterfield, S. (2008). Rome’s own Sibyll: The Sibylline books in the Roman Republic and early empire. Yayınlanmamış doktora Tezi.
Scheidel, W. (2009). Disease and Death in the Ancient City of Rome. Princeton/Stanford Working Papers in Classics.
Schilling, R. (2018a). Roma Cumhuriyet dinini konu alan yakın tarihli araştırmalar incelenen sorunlar. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. 2 (Ed.). Yves Bonnefoy. (Mehmet Emin Özcan, Çev.), 373-385.
Schilling, R. (2018b). Roma Dini. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. 2 (Ed.). Yves Bonnefoy.( Pınar Aka, Çev.), 390-425.
Schilling, R. (2018c). Neptunus. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. 2 (Ed.). Yves Bonnefoy.( Mehmet Emin Özcan, Çev.), 177-179.
Schilling, R. (2018d). Mercurius. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü.2 (Ed.). Yves Bonnefoy. (Mehmet Emin Özcan, Çev.), 72-73.
Schilling, R. (2018e). Kahinlik. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü 1. (Ed.). Yves Bonnefoy.( Bahadır Sina Sener& Mehmet Emin Özcan, Çev.), 843-869.
Schilling, R. (2018f). Diana. Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü 1. (Ed.). Yves Bonnefoy.( Lale Arslan, Çev.), 283-284.
Seneca. Epistualae morales. Ahlaki mektuplar. (T. Uzel, Çev.). TTK.
Seneca, De Constantia Sapientis. Bilgenin Sarsılmazlığı üzerine-İnziva üzerine. (C. Cengiz Çevik, Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları. (2020).
Servius. Servii Grammatici qui Feruntur in Vergilii Carmina Commentarii, G. Thilo, Leipzig 1881. https://doi.org/10.1017/CBO9781139088053
Spinoza, B. De (1951). A Theologico-Political Treatise. (R.H.M. Elwes, Der.). Dover.
Şar İşbilen, E. (2020). Arkaik ve klasik Yunan dünyasında salgın hastalıklar. Turkish Studies. 15(4). 1011-1028. https://dx.doi.org/10.7827/Turkish Studies.44372
Vatikan Müzesi http://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en/ collezioni/musei/museo-gregoriano-etrusco/sala-iii--bronzi/specchioinciso-con-calcante.html, Erişim tarihi: 20.09.2020.
Vergilius, Aeneis. Aeneis. (Türkan Uzel, Çev.) Jaguar. (2019).
Virivius. De Architectura libri decem. Mimarlık Üzerine. (Çiğdem Dürüşken, Çev.). Alfa. (2020).
Wissova, G. (1912). Religion und kultus der Römer. Münih.
Ziolkowski, A. (1992). The temples of mid-rebuplican Rome and their historical and topographical context. L'Erma" di Bretschneider. Journal of Roman Studies, 84, 220-221. doi:10.2307/300900