Sismik tomografi yöntemi ile yeraltı yapısının incelenmesi

Tomografi olayı kısaca görüntüleme işleminden ibarettir. Günümüze kadar daha çok tıp bilimlerinde, özellikle beyin tomografisi olarak kullanılmıştır. Bu teknikte sorunlar yapının belirlenmesinden dolayı daha kolay çözümlenmiş ve sadece görüntünün ayrımlılığının arttırılması problemi ortaya çıkmıştır Aynı şekilde jeofizik uygulamalarında da temelde aynı sorunlarla karşılaşılmaktadır. Tomografik hesaplamalar için son yıllarda bir çok araştırmacı tarafından uygulanmış ve halen uygulanan birkaç çözüm tekniği vardır. Bunlar temelde ışın tomografisi ve saçılma tomografisi olarak iki grupta incelenir. Bu çalışma ışın tomografisi ilkesine dayanarak kuyu içi sismik tomografi yöntemini baz almıştır. Buradan hareketle, bu çalışmada tıp alanında kullanılan tomografi ve kuyu içi sismik tomografi yönteminin ilkeleri yer yüzeyine uygulanarak yer altı yapısının aydınlatılması amaçlanmıştır. Yer altı boşlukları ve yeraltında gömülü halde bulunan arkeolojik yapılar bu çalışmanın hedefini oluşturmaktadır. Bilindiği gibi zemin özelliklerinin saptanması o zemin üzerine kurulacak olan yapıların güvenliği açısından önem taşımaktadır. Sismik tomografi tekniği ile yer altı boşlukları ve yapı bozuklukları, gömülü halde bulunan olası arkeolojik eserler ayrıntılı olarak incelenmiş ve diğer tekniklerden (sondaj, çakma, vb.) daha az masrafla ortaya konulmuştur. Bu çalışmaya esas teşkil eden bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Arazide gerçek sismik kırılma verileriyle uygulaması yapılan yüzey sismik tomografi tekniği ile çeşitli örnekler sunulmuştur. Isparta çevresinde bulunan arkeolojik alanlarda ve gerçek boşluklar üzerinde yöntem denenmiş ve yararlı olabilecek sonuçlar elde edilmiştir.

Investigating underground structure by using seismic tomography technics

Simply tomography consist of image processing. Till these days it is frequently used in medical science. There are many solutions for tomographic calculations and these solutions used many authors. These solutions are ray tomography and difraction tomography. In this study based on ray tomography. Starting from here in this study tomography used in medical science and crosswell tomography technics applied to the surface and by this way its aimed to clearyfy underground structures. The underground cavityes and archeological structures are aimed this study. Asknown to learn soil properties are important in the seek safety of structures to build. By using seismic tomography technics the underground cavityes and structures are investigate with lower costs.

___

Aki, K. and Richards, P. G., 1980. Quantative Seismology, W.H. Co.
Bois, P., La Porte, M, Lavergem, M. and Thomas, G, 1972. Well to Well Seismic Measurement, Geophysical Prospecting, 38, 169- 188.
Bishop, T. N, Bube, K. P, Gutler, R. T, Love, P. L, Resnick, J. R, 1985. Tomographic Determination of Velocity and Depth in Laterally Varying Media, Geophysics, 50, 903 - 923.
Berryarnan, J. G, 1990. Nonlinear Inversion and Tomography, University of California Lawence Livermore National Laboratory, Livermore.
Bregman, N. D, Bailey, R. C. and Chapman, C. H., 1989. Crosshole Seismic Tomography. Geophysics, 54, 200 - 215. Bemabini, M, Cancaniccia, M. and Carderelli, E, 1990. Seismic Survey of Some Pillars of Coliseum, Universita di Roma, Italy.
Claerbout, J. F, 1976. Fundamentals of Geophysical Data Processing, McGraw-Hill, New York.
Canıtez, N, 1992. Jeofizikte Model lemenin Amaç ve Kapsamı. Jeofizikte Modelleme Kollokyumu Ders Notları. İstanbul, 11-35.
Devaney, A. J., 1982. A Filtered Back Propagation Algorithm For Diffraction Tomography. Ultrasonic Img. 4, 336 - 350.
Devaney, A. J, 1984. Geophysical Diffraction Tomography. I.E.E.E. Trans. 22,3-13.
Dines, K. A., and Lytle, R. J., 1979. Computerized Geophysical Tomography. I.E.E.E. ,22, 3-13.
Gerhard, R. and Goulty, N. R„ 1991. Combining Wave - Equation Imaging with Traveltime Tomography to From High Resolution Images From Crosshole Data. Geophysics, 56, 208 - 224.
Kak, A. C., 1985. Tomographic Imagining with Difracting ad Nondifracting Sources. In Haykin S. Ed. , Array Signal Processing 351 - 428.
Kevin, T. And Arthur, L., 1990. Acoustic Tomography in Shallow Geophysical Exploratin Using a Transform Reconstruction, Diamond - Anvil Corp.
Kuleli, H. S. ve Canıtez, N., 1992. Sismik Tomografi. Jeofıizlcte Modelleme Kollokyumu Ders Notlan Istanbul 215 — 223
Özalpaydın, C., 1995. Atabey - Bayat Bölgesinin Arkeojeofızik Yöntemlerle İncelenmesi, Bitirme Ödevi, İsparta.
Trampet, J., 1998. Global Seismic Tomgraphy, Invers Problem and Beyond. Invers Problems, 14, 371 - 385.