Isparta koşullarında İzmir kekiğinin (Origanum onites L.) verimi ve uçuçu yağ kalitesi üzerine araştırmalar

Bu araştırma İsparta ili ekolojik koşullarında kültüre alınan İzmir kekiğinin (Origanum onites L.) agronomik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Tarla denemesi Süleyman Demirel Üniversitesi Deneme îstasyonu'nda üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada, 1998 ve 2001 yılları arasında, yaş ve drog herba verimi, uçucu yağ verimi ve içeriği ile uçucu yağ bileşenleri incelenmiştir. İsparta ili ekolojik koşullarında kültüre alınan kekikten dört yıl ortalaması olarak 230.5 kg/da drog herba verimi ve 7.07 l/da uçucu yağ verimi elde edilmiştir. İlk biçimlerden son biçimlere doğru gidildikçe drog herba ve uçucu yağ verimi azalmıştır. Uçucu yağ oranlan yıllara göre sırasıyla %2.74, %3.22, %3.30 ve %2.60 olarak saptanmıştır. Kekikte drog flores uçucu yağı %3.94, drog folia uçucu yağı %3.55 ve drog herba uçucu yağı %2.85 olarak saptanmıştır. Kekik yağında cavracrol %54. 81-72.43, linalool %1 1.91-32.50, p-cymene %1.90-6.38, thymol %0.3 1-4.64, y-terpinene %0.00-3.99 ve borneol %0. 35-3.27 arasında bir değişim göstermiştir. Genel olarak cavracrol içeriği ileri yıllara doğru azalmış (%71.77'den %54.81'e), ancak ileri biçim dönemlerine doğru artmıştır (%63.89'dan %72.43'e). En yüksek cavracrol oranı çiçek salkımlarından elde edilen yağlarda bulunmuş (%72.08), onu drog herbadan (%63.89) ve yapraklardan (%60.17) elde edilen oranlar izlemiştir. Thymol oranları ise genel olarak cavracrolun tersi olan bir seyir izlemiştir. Thymol oranının çiçek salkımlarından elde edilen yağlarda düşük (%0.60), buna karşın yapraklardan elde edilen yağlarda yüksek (%4.64) olması ile dikkat çekici bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

yemeklik baharatlar, ürün verimi, Isparta, Origanum onites, uçucu yağ bitkileri

Researches on the yield and essential oil quality of oregano (Origanum onites L.) under the condition of Isparta province

This research was carried out to determine the agronomic and technological properties of oregano (Origanum onites) cultivated in the İsparta ecological condition. The field experiment was conducted with three replication at the Experimental Station of The Süleyman Demirel University. In the study, fresh and drug herbage yield, essential oil yield and content and also essential oil fragments were examined in between 1998 and 2001 years. It was determined that the average drug herbage and essential oil yields of oregano (Origanum onites) grown under culture were 23.05 kg/ha and 0.707 1/ha, respectively in İsparta ecological condition for four years. The drug herba and essential oil yields were decreased from the first to the last cuts during the same year. The essential oil contents were 2.74%, 3.22%, 3.30% and' 2. 60% in the experimental years and 3.94%, 3.55% and 2.85% in the floral, folial and herbal drugs, respectively. There was a variation in the main essential oil components as cavracrol 54.81-72.43%, linalool 11.91-32.50%, p-cymene 1.90-6.38%, thymol 0.31-4.64%, y-terpinene 0.00-3.99% and borneol 0.35-3.27%, In general, cavracrol contents were decreased up to the forward years (from 71.77% to 54.81%), but increased up to the forward cuttings (from 63.89% to 72.43%). The cavracrol content was 72.08% in the oil from flower bunch, 63.89% in the oil from herb and 60.17% in the oil from folia. Thymol contents were changed to the opposite of the cavracrol orders. It was interesting that thymol content from flower bunch was low (0.60%), but high from folia (4.64%).

Keywords:

culinary herbs, crop yield, Isparta, Origanum onites, essential oil plants,

___

Anonymous, (2000a) Agricultural Statistics Of Turkey; Export-import Reports, IGEME. Ankara.
Anonymous (2000b). Kesme Tarımsal Kooperatif Başkanı Raporu. İsparta'da Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Tarımı ve Sanayisi Paneli, 16 kasım 2000, İsparta.
Arslan, N., Yılmaz, G., Akınerdem, F., Özgüven, M., Kırıcı, S,, Arıoğlu, H., Gümüşçü, A., Telci, İ., (2000) Nişasta- Şeker, Tütün Ve Tıbbi-Aromatik Bitkilerin Tüketim Projeksiyonları ve Üretim Hedefleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi 17-21 Ocak 2000. 453- 484 s.
Başer, K.H.C., Özek, T., Tümen, G., Sezik, E., (1993) Composition of the Essential Oils of Turkish Origanum Species with Commercial Importance. J. Essent. Oil Res. 5, 619-623.
Başer, K.H.C., (1994) Ticari Olarak Önemli Olan Türk Origanum Türlerinin Uçucu Yağlan. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni 10: 28-30.
Baydar, H., Marquard, R., Karadoğan, T., (1999) İsparta Yöresinden Toplanarak İhracat Edilen Bazı Önemli Origanum, Coridothymus, Thympra ve Salvia Türlerinin Uçucu Yağ Verim Ve Kompozisyonu. 3. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana.
Baydar, H., (2001) İsparta'nın Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Çeşitliliği ve Kültüre Alma Olanakları. S.D.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5:1, 35-44.
Ceylan, A., (1976) Origanum Smymaeum L.'da Verim ve Ontogenetik Varyabilite. E.Ü.Z.F. Dergisi 13 (2), 139- 143.
Kırıcı, S., İnan, M., (2001) Çukurova Koşullarında Kekik (Origanum syriacum. var bevaniiyte Farklı Biçim sayısının Verim ve Verim Komponentleri Üzerine Etkisi. IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ.
Marzi, V., (1996). Agricultural Practices of Oregano. Prooceedings of the TPGRI International Workshop on Oregano. 8-12 May 1996, Bari, Italy.
Özhatay, N., Koyuncu, M., Atay, S., Byfıeld, A., (1997) Türkiye'nin Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti Hakkında Bir Çalışma. İstanbul Ün. Eczacılık Fak., İstanbul.