Alımlama ve Okur Tepkisi Bağlamında Nazlı Eray'ın "Monte Kristo" Adlı Öyküsünün İncelenmesi

Göstergebilim , her metnin üretilmesi sürecinin karşısında , aynı metnin kavranması ya da anlamlandırılması süreci olduğunu savunur. Bu açıdan bakıldığında, yazınsal metinlerin oluşturduğu edebiyat etkinliği de, geleneksel görüşün aksine, yazıya dayalı, doğal dil aracılığıyla oluşturulan bir tür iletişim etkinliği olarak tanımlanmaktadır. Doğal iletişimdeki “gönderici” rolünü yazar, bildirinin “alıcısı” rolünü ise okur üstlenmiştir. İletişim kanalı olan metinlerin içerdiği anlam ya da anlamlar okurun alımlamasına bağlı olarak ortaya çıkacaktır. Yazınsal iletişimin amacına ulaşabilmesi okurun edilgen değil; etkin bir okur olarak metni ya da anlatıyı okuması ve şifresini çözmesi; yani alımlamasını gerektirmektedir. Okuma edimi zihinsel, ancak nesnel bir süreçtir. Her okur herhangi bir yazınsal metni okurken kendi görüş ve düşüncelerini de beraberinde getirir. Dolayısıyla aynı metnin farklı okurlar tarafından yaratılan farklı anlamları olacaktır. Bu okumaların incelenmesinin, ya da başka bir deyişle, okur tepkisinin göz önüne alınmasının karşılaştırmalı metin çalışmalarında, edebiyat eleştirisi ve öğretiminde ve çeviri değerlendirmesi çalışmalarında nesnellik kazandıracağı açıktır. Bu yazının amacı, yazınsal yapıtların anlamlandırılması sürecinde okurun rolü üzerinde durmaktır. Bu amaçla Nazlı Eray’ın “Monte Kristo” adlı öyküsü çalışmaya temel alınmış ve bu öyküyü okuyanların görüşleri irdelenmiştir.

A Preliminary Study on Nazlı Eray's "Monte Kristo" in Terms of Reception and Reader-Response Theory

The idea that each process of text formation has its process of reception as well, is put forward by semiotics . From this perspective, literature can be defined as a kind of communicative interaction. This interaction depends on writing and natural language use. The main components of this interaction, which is called literary communication, are “writer” as the “sender” and “reader” as the “ receiver” as well as the “text” as the “channel”. The writer codes his message through the literary text and the reader decodes or “receives” the message . In order to accomplish this interaction, the reader should be an “active” component, not a “passive” one. Reading is a mental process but it is at the same time a process that can be analysed. Every reader brings his own world view and his thoughts and believes to the text he is reading. Thus each text has its different versions or “readings” formed by different readers. It is believed that an analysis of reader-response to literary texts will be helpful in such fields as comparative studies of literary texts, teaching of literature and literary criticism, and evaluation of translated literature. This article aims to study the role of the actual reader in the reception of literary texts. Two groups of readers have been asked to read “Monte Kristo”, a short story by Nazlı Eray and their views on the text have been dealt with.

PDF

___

AYTAÇ, G. (1998). Edebiyat Yazıları III.Ankara: Gündoğan Yayınları ÇETİŞLİ, İ. (2003) . Batı Edebiyatında Edebi Akımlar.Ankara:Akçağ Basım Yayım Paz.

ERDEN, A.(a) (2001.) ”Çağdaş Türk Öyküsünde Deneysellik-Yaratıcılık- Yeniarayışlar ve Yönelimler” (içinde) 21.Yüzyıla Girerken Yazında Dil Kullanımları.I.Dil,Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildirileri.5-7 Nisan 2001.Pamukkale Üniversitesi.s.321-328

ERDEN, A. (b) (2001) . Orhan Kemal Öyküsünde Yazınsal İletişim, deneysellik, Yaratıcılık ve Dil Kullanımı.Bir Örnek:Ürok Ninile.Edebiyatçılar Derneği yayınları.No:18.Ankara: Damar Ltd.Şti.ve Lazer Ofset.s.15-29.

ERAY, N. (1976). Ah Bayım Ah. Ankara: Bilgi Yayınevi.

GÜNAY, D. (2001). Metin Bilgisi . İstanbul: Multilingual Yayınları

İNCE, Ö. (2002). Yazınsal Söylem Üzerine.İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

ISER, W. (1978). “ The Act of Reading: A Theory of Aesthtic Response”, The John Hopkins Guide to Literary Theory and Criticism , (haz.) Michael Groden ve Martin John Kreiswirth, Baltimore.,The J. Hopkins University Press.

http://social.chass.ncsu.edu/wyrick/debclass/iser.htm.

KIRAN,A.(2004).”Göstergebilim ve Yazınsal Çözümlemeler” Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunları (haz.) Nedret Öztokat,İstanbul: Multilingual Yayınları, ss.55-61. MELİKOĞLU,E. (2004). “Metinlerarasılık ve Çokseslilik” Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunları (haz.) Nedret Öztokat, İstanbul:Multilingual Yayınları, ss.73-79. RABINOWITZ, P. J. (1997) ,“Reader Response Theory and Criticism”(içinde) , The John Hopkins Guide to Literary Theory and Criticism , (haz.) Michael Groden ve Martin John Kreiswirth, Baltimore.,The J. Hopkins University Press,. SAYIN, Ş. (1999) .Metinlerle Söyleşi. İstanbul:Multilingual Yayınları.

ÖZDEMİR, E. (1999).Türk ve Dünya Edebiyatında Dönemler-Yönelimler.İstanbul: Bilgi Yayınevi.

KIRAN, A. (2004). “ Göstergebilim ve Yazınsal Çözümlemeler” Disiplinlerarası Ortam ve Yöntem Sorunları.(haz.) Nedret Öztokat,İstanbul: Multilingual Yayınları.,ss. 50-61.