Bilgi ve Değer Dünyasında Mimarlık; Mananın Taşlaşması

Mimari, mekânı meydana getiren malzemelerin; ahşabın, demirin, taş ve daha fazlasındaki ahengin inşasıdır. Mimaride ahengi yaratmak malzemeyi tanımak, malzemenin özündeki ahengi anlamak ve bu bilinçle malzemenin; varlığın bütünlüğünü kavramak gerektiğinden hareketle bu çalışmada, mimarinin güçlü ve somut sembollerinden biri olan taş ve ona işlenen düşünce dünyasının mimarideki yeri ve önemi ele alınmıştır. Çalışmada izlenen yol taşa muameleleri ve taşa işledikleri düşünceler yönünden birbirinden çok farklı olan üç üslubun; Rönesans dönemi, Barok dönemi ve Türk-İslam mimarisinin incelenmesiyle ilerlemektedir. Rönesans döneminde Hristiyanlığa bir tepki olarak kullanılan taş, bütün sertliği ve keskinliğiyle kullanılmış, mimari formlar ve strüktür için belirleyici bir unsur olmuştur. Barok mimaride, taş sanatı doğaya yeniden şekil verme olarak algılanmış, abartılı dekor ve hacimler sayesinde mimari bir güç ve görkem oluşturulmaya çalışılmıştır. Türk-İslam mimarisinde tuğlanın yerini taş almış, kireçtaşı ve tüfler büyük bir ustalıkla işlenerek cami, medrese ve han gibi binaların dış ve iç mekânlarını süslemiştir. Sonuç olarak ellerimizin olduğu kadar düşüncelerimizin de eseri olan mimari yapıtlarda taşı ve onun özünü anlamak mimariye dolayısıyla kendimize, insanlığa yükleyeceğimiz anlamları da arttıracaktır. Çağdaş yapılarda kullanılan taş malzemeye işlenen düşünce ve üslüp anlayışını yeniden sorgulanmasını sağlayacaktır. Bu sayede taşa işleyeceğimiz mananın taştaki mana ile bütünleşmesi mimari yapıyı daha da yüceleştirecektir.

Anahtar Kelimeler:

Bilgi, Değer, Taşlaşma, İdeoloji, Mimarlık, Bilgi, Değer, Taşlaşma, İdeoloji, Mimarlık

PDF

___

Çelik, MY. (2003). Dekoratif doğal yapı taşlarının kullanım alanları ve çeşitleri. Bilimsel Madencilik Dergisi, 42(1), 3‐15.
Çoruh, H. & Çaparlar, A. (2012). Yaşayan el sanatları ve sanatkârlarıyla Hatay, 93.
Bektaşoğlu, M. (2009). Anadolu’da Türk İslam Sanatı. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Başak Matbaacılık. Ankara.
Bakır, B. (2003). Mimaride Rönesans ve Barok, Osmanlı Başkenti İstanbul’da Etkileri, Nobel Yayınevi; Ankara.
Duman Ercan, Y. (2016). Antikçağ Barok Sanatın Avrupa Barok Sanata Yansıması. Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Denizli.
Erarslan, A.G. (2020). Ottoman Baroque Architecture. Turkish Baroqque, (Advances in Scientific Research: Engineering and Architecture). (Ed. Ilia Chrisyov, Viliyan Krystev, Recep Efe, Abd Alla Gad). Basım sayısı:1, Kliment Ohridski University, 304 ‐342. ISBN:978‐954‐07‐5047‐7.
Erbaş, İ. (2018). Taş ve taş yapı kültüründe değişim ve dönüşüm. ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 2(1), 29‐37.
Erbaş, İ. (2011). Mimariye can veren taş. V. Uluslararası Taş Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Antalya.
Önkol Ertunç, Ç. (2016). Anadolu Selçuklu Dönemi Süsleme Şeritlerinde Tezyinat. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (5), 114–131.
Kılınç, M. & Köksal, S. (2019). Barok dönem resimlerinde kullanılan ışık tekniklerinin günümüz sinema filmlerine yansıması: kış uykusu örneği. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 19‐30. Özbek, Y. (2009). Anadolu Türk mimarisinde taş süsleme. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 7(14), 141‐169.
Taşlıgil, N. & Şahin, G. (2016). Yapı malzemesi olarak kullanılan Türkiye doğal taşlarının iktisadi coğrafya odağında analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 607‐640.
Türkiye’nin Ustaları. http://www.turkiyeninustalari.org/tr/sanat‐dallari/tas‐sanati, Erişim Tarihi: 01.08.2021
Sönmez, S. (2007). Ortaçağ Türk ve İslam dünyasında kervansaraylar (Hanlar‐Ribatlar). Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(15), 270‐296.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). İnşaat Teknolojisi Taşın Mimaride Kullanımı, Ankara, 5. http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/programlar/insaat/tas_restorator‐moduller /MODUL%202_TASIN%20MIMARIDE%20KULLANIMI.pdf erişim tarihi: 20 Mayıs 2021.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2019). Tarihten Referans Alan Kamu Binaları Tasarım Rehberi, Ankara. https://webdosya.csb.gov.tr/db/yapiisleri/menu/tarihten‐referans‐alan‐kamu‐binalari‐tasarimrehberi‐bolum‐1_20190521051042.pdf. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021.
Tuğlacı, P. (1981). Osmanlı Mimarlığında Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi, İnkılap ve Aka Yayınları, İstanbul. Turani, A. (2003). Dünya Sanat Tarihi, İstanbul; Remzi Kitabevi.
Fratini, F., Pecchioni, E., Cantisani, E., Rescic, S., Vettori, S. Pietra Serena:the stone of the Renaissance. Geological Society, London, Special Publications, 2014.
Görsel 1. https://it.wikipedia.org/wiki/Pietraforte , Erişim tarihi: 12.07.2021.
Görsel 2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Pietra_serena , Erişim tarihi: 13.07.2021.
Görsel 3. https://www.muzebiletleri.com/bilet/fransa/paris/versay‐sarayi/ , Erişim tarihi: 14.07.2021.
Görsel 4. https://www.millisaraylar.gov.tr/saraylar/dolmabahce‐sarayi , Erişim tarihi: 15.07.2021.
Görsel 5. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/bursa/gezilecekyer/bursa‐ulu‐cami , Erişim tarihi: 18.07.2021
Görsel 6. https://www.izmirdergisi.com/tr/mimari/2936‐foca‐nin‐turk‐donemine‐ait‐eseri‐fatih‐camii, Erişim tarihi: 24.07.2021.
Görsel 7. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayd%C4%B1no%C4%9Flu_Mehmet_Bey_Camii, Erişim tarihi:22.07.2021.
Görsel 8. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sivas/gezilecekyer/burucye‐medreses , Erişim tarihi: 18.07.2021.
Görsel 9. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/erzurum/gezilecekyer/cifte‐minareli‐medrese, Erişim tarihi: 01.08.2021.
Görsel 10. https://www.selcuklumirasi.com/architecture‐detail/tuzhisar‐sultan‐hani, Erişim tarihi: 08.08.2021.