İtalyan Polisiyesinde Belleğin İzdüşümleri: Andrea Camilleri ve Komiser Salvo Montalbano Serisi

Çalışmanın amacı Güney İtalya’nın en başta gelen polisiye roman yazarı Andrea Camilleri’nin ülkemizde 2019 yılı itibariyle kronolojik olarak çevirileri yapılan Montalbano serisinin “La forma dell’acqua” (Suyun Şekli, 2021), “Il cane di terracotta” (Terrakotta Köpek, 2021) ve “Il ladro di merendine” (Yemek Hırsızı, 2022) romanlarında bellek kavramının nasıl temsil edildiğini incelemektir. Çalışmada çoğunlukla yerel olarak tanımlanan İtalyan polisiye türünden Camilleri’nin tercih edilmesinin sebebi İtalya’nın üvey evladı konumunda bırakılan Sicilya’nın toplumsal, tarihsel ve politik unsurlarını toplumsal gerçekçilik bağlamında kurgusal anlatılarına aktarmış olmasından kaynaklanır. İtalya’nın kuzey-güney çekişmesinin 19. yüzyıldan bu yana sürdüğü düşünüldüğünde Sicilya Adası’nın yakın dönem tarihini, sosyolojik yapısını, kültürünü, dil özelliklerini yarattığı kendine has polisiye anlatı biçimiyle aktarması onu bir bellek aktarıcısına dönüştürür. İtalyan tarihinden bağımsız olarak Sicilya’nın yerel tarihinden, politika-mafya-kilise üçgeninde gerçekleşen çekişmelerden gerçek ve kurgu arasında yarattığı ustalıklı geçişlerle bahseder. Güney İtalya edebiyatı denildiğinde akıllara gelen Verga, Sciascia, Pirandello, Lampedusa gibi diğer önemli yazarlar gibi adanın sorunlarını toplumsal gerçekçilik bağlamında aktararak okurun belleğinde yaşayan canlı birer ize dönüştürür. Yukarıda yer verilen romanlarını incelemeye başlamadan önce çalışmaya kuramsal bir temel oluşturmak adına öncelikle polisiye roman ve dolayısıyla İtalyan polisiye romanı üzerine bilgilere yer verilecek, devamında ise bellek kavramına değinilecektir. Sonrasında ise bellek aracılığıyla eserlerin incelemesi yapılıp toplumun belleğinin nasıl şekillendiği, dil ve anlatı gibi belleği taşıyan unsurların neler olduğu aktarılacaktır. Çalışmanın bir diğer odak noktası da Güney’e ait bu eserlerin sırtladığı lehçe kullanımının dilimize kazandırılırken nasıl şekillendiğine değinmek olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

polisiye roman, bellek, Güney İtalya, Camilleri

Projections of Memory in Italian Detective: Andrea Camilleri and Commissioner Salvo Montalbano Series

The aim of the study is to examine how the concept of memory is represented in the novels “La forma dell’acqua” (The Shape of Water, 2021), “Il cane terracotta” (The Terracotta Dog, 2021) and “Il ladro merendine” (The Snack Thief, 2022) which are translated chronologically in our country by year 2019 from Montalbano series of Andrea Camilleri, the leading crime novel writer of Southern Italy. The reason why Camilleri, which is mostly defined as a local Italian detective genre, is preferred in the study is because it has transferred the social, historical and political elements of Sicily, which was left as Italy’s stepchild, into fictional narratives in the context of social realism. Considering that Italy’s North-south conflict has been going on since the 19th century, conveying the recent history, sociological structure, culture and language characteristics of the island of Sicily with its unique detective narrative form, trasforms it into a memory transmitter. Camilleri talks about local history of Sicily, independent of Italian history, and conflicts that take place in the triangle of politics-mafia-church, with materful transitions between realty and fiction. When it comes to Southern Italian literature, like other important writers such as Verga, Sciascia, Pirandello and Lampedusa, conveys the problems of the island in the context of social realism and transforms them into a living trace in the memory of the reader. Befor starting to examine the novels mentioned above, in order to establish a theoretical basis for the study, firstly, information about detective novels and therefore Italian detective novels will be given, and then the concept of memory will be mentioned. Afterwards, the novels will be examined through memory and how the memory of the society is shaped and the elements that carry the memory such as language and narrative will be explained. Another focus of the study will be to touch on how the dialect usage of these Southern narratives was shaped while being introduced into our language.

Keywords:

detective novel, memory, southern Italy, Camilleri,

PDF

___

Agamben, Girogio. (1999). Tanık ve Arşiv. Ali İhsan Başgül (Çev.). İstanbul: Dipnot Yayınları.
Assmann, Jan. (2015). Kültürel Bellek. Ayşe Tekin (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Blatz, Craig W., Micheal Ross. (2015). “Tarihi Anılar”. Zihinde ve Kültürde Bellek. Pascal Boyer, James V. Wertsch (Haz.), Yonca Aşçı Dalar (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Bozkurt, Ahmet. (2015). Unutma Zamanı Yazı Bellek ve Eleştiri. İstanbul: İnkilâp Yayınları.
Camilleri, Andrea. (2021). Suyun Şekli. Semih Topçu (Çev.). İstanbul: Mylos Kitap.
Camilleri, Andrea. (2021). Terrakotta Köpek. Semih Topçu (Çev.). İstanbul: Mylos Kitap.
Camilleri, Andrea. (2022). Yemek Hırsızı. Ayşe Gezer Kolb (Çev.). İstanbul: Mylos Kitap.
Camilleri, Andrea. (2018). Ünvansız Maktul. Neyyire Gül Işık (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Connerton, Paul. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? Alâeddin Şenel (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Duran, Zeliha. (2022). “Manuel Vàzquez Montalbàn: Pepe Carvalho Serisi ve Diğer Romanları”. İspanya Çağdaş Dört Yazar Üzerine İnceleme: Anjel Lertxundi – Rosa Montero – Eduardo Mendoza – Manuel Vàzquez Montalbàn. Zeynep Şekercan Duman (Editör). İstanbul: Kriter Yayınevi.
Eco, Umberto. (2004). Avrupa Kültüründe Kusursuz Dil Arayışı. Kemal Atakay (Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık. Günay Erkol, Çimen. (2014). “Taş Üstüne Taş Koymak: 12 Mart Romanlarında Görgü Tanığı Belleğinin Yazınsallaştırılması”. Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye’de Bellek Çalışmaları. Leyla Neyzi (Haz.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kracauer, Siegfried. (2019). Polisiye Roman. Dilman Muradoğlu (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Lefebvre, Henri. (2014). Mekânın Üretimi. Işık Ergüden (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Nora, Pierre. (2006). Hafıza Mekânları. Mehmet Emin Özcan (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Sayın, Şârâ. (2006). “Edebiyat ve Anımsama”. Bellek Mekân İmge. Mahmut Karakuş, Meral Oraliş (Haz.). İstanbul: Multilingual.
Schacter, Daniel. L., Angela H. Gutchess, Elizabeth A. Kensinger. (2015). “Belleğin Özgüllüğü: Bireysel ve Kolektif Hatırlamanın Etkileri”. Zihinde ve Kültürde Bellek. Pascal Boyer, James V. Wertsch (Haz.), Yonca Aşçı Dalar (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Winter, Jay. (2015). “Tarihçiler ve Bellek Mekânları”. Zihinde ve Kültürde Bellek. Pascal Boyer, James V. Wertsch (Haz.), Yonca Aşçı Dalar (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.