“Çeviribilimi” Çevirmek: Türkiye’deki Çeviribilim Dergilerinde Çeviri Makale (olmayışı) üzerine İlişkisel ve (Öz)düşünümsel bir Analiz

Pierre Bourdieu sosyolojisini temel alan çeviri sosyolojisi, çeviribilimde ilişkisel ve (öz)düşünümsel analizin gerekliliğini savunur. Bu savunu, araştırmacıları, çeviribilimi ve nesneleştiren özneler olarak kendilerini yani çeviribilimcileri araştırma nesnesi hâline getirmeleri konusunda teşvik eder. Daha açık bir ifadeyle, çeviribilimciler çeviribilimi bir alan olarak incelemeye, alandaki konumları hakkında düşünmeye, bilim insanı olarak kendi bilimsel bilgi üretim süreçlerini eleştirel bir şekilde sorgulamaya ve böylece alanın yapısının, alan içindeki konumlarının ve mevcut güç ilişkilerinin alandaki bilimsel pratiklerini nasıl etkilediğini anlamaya davet edilir. Çeviri sosyolojisinin savunularından hareketle yola çıkan bu çalışma, Türkiye'deki çeviribilim dergilerinde çeviri makale (olmayışının) ilişkisel ve (öz)dönüşümsel analizini yapmayı ve söz konusu dergilerde neredeyse hiç çevrilmiş “çeviribilim” makalesinin olmamasının muhtemel nedenleri üzerine fikir yürütmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla öncelikle çeviribilim dergilerinin DergiPark veri tabanındaki arşivleri taranmıştır. Dergilerde birkaç kısa öykü ve makale çevirisi dışında hemen hemen hiç çevrilmiş çeviribilim makalesi olmadığı görülmüştür. Yaklaşık 10 yıldır çeviribilim alanında konumlanan bir çeviribilimci olarak gözlemlerim, deneyimlerim ve alandaki diğer çeviribilimcilerle kurduğum etkileşimler, telif haklarının, çeviribilimcilerin çok dilli olduğu dolayısıyla çeviriye ihtiyaç duymadıkları varsayımının, çeviri makalelerin akademik yükselme kriterleri arasında yer almamasının ve çeviriyi ikincil gören entelektüel önyargının bu durumu ortaya çıkaran muhtemel sebepler olabileceğini göstermektedir. Kolektif ve eleştirel düşünümsellik ve bunun beraberinde getireceği çeşitli değişiklikler ve düzenlemeler çalışmanın sonunda potansiyel çözüm önerileri olarak sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

çeviribilim, , çeviri sosyolojisi, , Pierre Bourideu, , çeviribilim dergileri, , ilişkisel ve düşünümsel analiz, , alan, , Türkiye

Translating “Translation Studies”: Relational and (Self)reflexive Analysis on (the absence of) Translated Articles in Translation Studies Journals in Turkey

Bourdieusian sociology of translation calls for relational and (self)reflexive analysis in translation studies (TS). This call urges researchers to objectify TS itself and themselves as objectifying subjects. TS scholars are invited to analyse TS as a field, scrutinise their own positions in the field, question their own scientific knowledge production processes critically, and thus discern how the organisation of the field, their positionings, and power relations within the field influence their practices. Heeding this call, this study aims to conduct relational and (self)reflexive analysis on (the absence of) translated articles in TS journals in Turkey and tries to trace the possible reasons why there are almost no translated “translation studies” articles in the journals although translation has played a pivotal role in the birth and development of TS field in Turkey. To this end, the archives of the TS journals on the DergiPark database were scanned first. It was observed that except for a few translated short stories and articles, there are almost no translated TS articles in the journals. As a TS scholar inhabiting the field for almost 10 years, my observations, experiences, and interactions with other TS scholars in the field suggest that copyrights, the assumption that TS scholars are polyglot and thus do not need translation, the fact that translated articles are not included in academic promotion criteria and intellectual bias considering translation secondary and derivative act are the possible reasons for this situation. Collective and critical reflexivity and various changes in the TS field In Turkey will be offered as potential solutions at the end of the study.

Keywords:

translation studies, translation sociology, Pierre Bourdieu, translation studies journals, relational and reflexive analysis, field, Türkiye,

PDF

___

Akbulut A. N. (2016). Türkiye'de çeviribilim. İlk adımların yol arkadaşlığı. Sözcükler
Angelelli, C. (2014). The sociological turn in translation and interpreting studies. In C. Angelelli (Ed.), The Sociological turn in translation and interpreting studies (pp. 1-7). John Benjamins Publishing Company.
Bourdieu, P. (1998). On television and journalism. London: Pluto. [Originally published as Sur la télévision, suivi de L’Emprise du journalisme (Paris: Raisons d’agir).]
Bourdieu, P., & Wacquant, L. J. (1992). An invitation to reflexive sociology. Cambrige: Polity Press.
Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J.G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241-248). NewYork: Greenwood Press.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste (R. Nice, Trans.). New York: Routledge & Kegan Paul Ltd
Bourdieu, P. (1979). Algeria 1960: The disenchantment of the world; the sense of honour; the Kabyle house or the world reversed. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Buzelin, H. (2013). Sociology and translation studies. In C. Millán & F. Bartrina (Eds.), The Routledge handbook of translation studies (pp. 187-200). USA: Routledge
Calhoun, C. (2016). Bourdieu sosyolojisinin ana hatları. In Güney Çeğin vd. (Eds.). Ocak ve Zanaat Pierre Bourdiue Derlemesi. İletişim Yayınları
Calhoun, C. (2011). Pierre Bourdieu. In G. Ritzer & J. Stepnisky (Eds.), The Wiley-Blackwell companion to major social theorists (pp. 361-394). Blackwell Publishing
Çoban, F. (Ed.) (2022). Akademik çeviri eğitimi Temel metinler. Aktif Yayınları
Emirosmanoğlu, Z. (2015) Çeviribilim sosyolojisine soğru: Bourdieu sosyolojisiyle Türkiye’de çeviribilim alanını düşünmek. (Unpublished Ph.D. Dissertation). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Eruz, F. S. (2003). Çeviriden çeviribilime: Yüzyılımız penceresinden çeviribilimsel gelişmelere bir bakış. Multilingual.
Gouanvic, J. M. (2010) Outline of a sociology of translation informed by the Ideas of Pierre Bourdieu. MonTI Monog
Inghilleri, M (2005). The sociology of Bourdieu and the construction of the ‘Object’ in translation and interpreting studies. The Translator, 11(2), 125-145, DOI: 10.1080/13556509.2005.10799195
Inghilleri, M. (2009). Sociological approaches. In M. Baker &G. Saldanha (Eds.), Routledge encyclopedia of translation studies. London/New York: Routledge.
Kurultay, T. (2000). Çeviriye bilimsel bakış ve Türkiye’deki gelişmeler. Retrieved from https://ceviribilim.com/2006/06/01/ceviriye-bilimsel-bakis-ve-turkiye%E2%80%99deki-gelismeler/ on 01.10.2022
Maton, K. (2008.). Habitus. In M. Grenfell (Ed.), Pierre Bourdieu key concepts. Durham: Acumen, pp. 49-66.
Saki Demirel, A. (2022, June). Teaching feminist translation in Turkey. Presented at the 5th European Colloquium on Gender and Translation, Ferrara, Italy.
Swartz, D. (1998). Culture & power: The sociology of Pierre Bourdieu. Chicago: Univ. of Chicago Press.
Şan F. & Fidan Ö. (2021) Çeviribilimin Türkiye'deki gelişimi açısından çeviribilimsel konulu derleme yayınların incelenmesi. Journal of University Research, Volume 4, Issue 2, Page: 127-136. Doi: 10.26701/uad.898896
Wacquant, L. (1998). Pierre Bourdieu. In R. Stones (Ed.), Key sociological thinkers (pp. 215-229). Macmillan press.
Wolf, M. (2010). Sociology of translation. In Gambier, Y and van Doorslaer, L. (Eds.). Handbook of translation studies volume 1. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins