Zeynep Feride OLCAY, Ahmet Ebrar SAKALLI, Sertaç TEMUR

İş Güvenliği Uzmanlarında İşe Bağlılığın ve İş Stresinin İSG Performansına Etkisi: Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması

Bu çalışmanın amacı, iş sağlığı ve güvenliği (İSG)uygulamaları ile iş stresi ve işe bağlılık değişkenleriarasındaki ilişkileri incelemektir. Ölçüm tekniğiolarak anket yöntemi kullanılmıştır. Ankete katılan101 kişi İstanbul’da bulunan farklı sınıflarda işgüvenliği belgelerine sahip iş güvenliği uzmanlarıve iş güvenliği teknikerlerinden oluşmaktadır.Araştırmada, sosyo-demografik bilgi formu, İSGUygulamaları Performans Ölçeği, İş Stresi Ölçeği veİşe Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan analizlersonucunda iş stresi ile işe bağlılık arasında negatifbir ilişki bulunurken, işe bağlılık ile İSGUygulamaları performansı arasında pozitif bir ilişkisaptanmıştır. Bu çalışmanın sonunda, iş stresininkurumlarda ortadan kaldırılması ya da en altseviyeye indirilmesi, dolaylı olarak İSGperformansını etkilediği ve bununla birlikteyönetimin katıldığı ve iletişimin yüksek olmasınınİSG uygulamalarına olan bağlılığı artırarak işkazalarının gerçekleşmesine olumsuz; güvenlikkültürünün oluşturulmasına ise olumlu bir etkiyarattığı sonucuna varılmıştır.

The Effect of Work Commitment and Work Stress on OHS Performance of Occupational Safety Specialists: Structural Equation Modelling Study

The aim of this study is to examine the relationships between occupational health and safety (OHS) practices, job stress and work commitment variables. Questionnaire method was used as the measurement technique. 101 people participating in the survey consist of occupational safety experts and occupational safety technicians with different classes of occupational safety certificates in Istanbul. Socio-demographic information form, OHS Practices Performance Scale, Job Stress Scale and Work Commitment Scale were used in the study. As a result of the analysis, a negative relationship is found between work stress and work commitment, while a positive relationship is found between work commitment and OHS practices performance.In conclusion, eliminating or minimizing work stress in institutions indirectly affects OHS performance and the involvement of the management and high communication with it increases the commitment to OHS practices and negatively to the occurrence of occupational accidents; It has been concluded that it has a positive effect on establishing a safety culture.

PDF

___

Abidi, J. ve Sharma, D. (2014). Poverty, Disability and Employment: Global Perspectives From the National Centre for Promotion of Employment for Disabled People. Career Development and Transition for Exceptional Individuals. 37(1). 60–68.
Akgemci, T. (2001). Örgütlerde Stres ve Yönetimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 15(1-2). 302-309.
Alipour, F. ve Monfared, M. K. (2015). Examining the Relationship Between Job Stress and Organizational Commitment Among Nurses of Hospitals. Journal of Patient Safety & Quality Improvement. 3(4). 277–80. doi: 10.22038/psj.2015
Amerika Stres Kurumu (2021). The American Institute of Stress. [https://www.stress.org/ workplace-stress]. (Erişim: 7 Nisan 2021).
Atilla, E. (2017). Tarım Arazilerinde Ulaşım Kaynaklı Toprak Kirliliği Denizli Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Pamukkale.
Aytaç, M. ve Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı Faktör Analizi ile Yeni Çevresel Paradigma Ölçeğinin Yapı Geçerliliğinin İncelenmesi. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya. 5(1). 14-22.
Bass, B. M. (1965). Organizational Psychology. Boston: Allyn and Bacon.
Bayram, N. (2010). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş AMOS Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Bhagawati, B. (2015). Basics of Occupational Safety and Health. Journal of Environmental Science. Toxicology and Food Technology. 9(8). 91-94. doi: 10.9790/2402-09819194
Bilgili, H. ve Tekin, E. (2019). Örgütsel Stres, Örgütsel Bağlılık ve Öğrenilmiş Güçlülük İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 11(18). 2165–2200. doi: 10.26466/opus.557530
Brown, S. P. (1996). A Meta-Analysis and Review of Organizational Research on Job İnvolvement. Psychological Bulletin. 120(2). 235. doi: 10.1037 / 0033-2909.120.2.235
Bryne, B. M. (2001), Structural Equation Modeling With AMOS Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Cho, J. J., Kim, J. Y., Chang, S. J., Fiedler, N., Koh, S. B., Crabtree, B. F., Kang, D. M., Kim, Y. K. And Choi, Y. H. (2008). Occupational Stress and Depression in Korean Employees. Int Arch Occupational Environment Health. 82. 47.57. doi: 10.1007/s00420-008-0306-4
Cohen, M. A., Clark, R. E., Silverstein, B., Sjostrom, T. ve Spielholz, P. (2006). Work- Related Deaths in Washington State. 1998-2002. Journal of Safety Research. 37(3). 307–319.
Comrey, A. L. ve Lee, H. B. (2013). A First Course In Factor Analysis. NewYork: Psychology Press.
Cooper, C. L., Sloan, S. J. ve Williams, S. (1988). Occupational Stress Indicator: Management Guide. Firenze: Windsor: NFERNelson.
Çınar, O. ve Gündoğdu, M. (2019). İş Sağlığı- Güvenliği, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Erzurum ve İstanbul Uygulaması. İş ve Hayat. 5(9). 231-247.
Danish, R. Q., Ramzan, S. ve Ahmad, F. (2013). Effect of Perceived Organizational Support and Work Environment on Organizational Commitment; Mediating Role of Self- Monitoring. Advances in Economics and Business. 1(4). 312-317. doi: 10.13189/aeb.2013.010402
Dubinsky, A. J. ve Hartley, S. W. (1986). A Path-Analytic Study of a Model of Salesperson Performance. Journal of the Academy of Marketing Science. 14(1). 36-46. doi: 10.1007/BF02722111
Efeoğlu, D. ve Özgen, P. (2007). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16(2). 237-254.
Elloy, D. F., Everett, J. E. ve Flynn, W. R. (1995). Multidimensional Mapping of the Correlates of Job Involvement. Canadian Journal of Behavioural Science / Revue Canadienne Des Sciences Du Comportement 27(1). 79–91. doi: 10.1037/008-400X.27.1.79
Erkuş, A. ve Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik Sermayenin İş Tatmini. İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 42(2). 302-318.
Eryılmaz, A. ve Doğan, T. (2012). İş Yaşamında Öznel İyi Oluş: Utrecht İşe Bağlılık Ölçeğinin Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi. 15(1). 49-55.
Gorsuch, R. L. (1983). Factor Analysis. Hillsdale. NJ: Erlbaum.
Guennoc, F., Chauvin, C. ve Le Coze, J. C. (2019). The Activities of Occupational Health and Safety Specialists In A High-Risk Industry. Safety Science. 112. 71-80. doi: 10.1016/j.ssci.2018.10.004
Güçlü, N. (2001). Stres Yönetimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21(1). 91-109.
Gül, H., Oktay, E. ve Gökçe, H. (2008). İş Tatmini, Stres, Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti ve Performans Arasındaki İlişkiler: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler e- Dergisi. 20. 1-11.
Gül, H. (2007). İş Stresi, Örgütsel Sağlık ve Performans Arasındaki İlişkiler: Bir Alan Araştırması. KMU İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 318-332.
Hakanen, J. J., Bakker, A. B. ve Schaufeli, W. B. (2006). Burnout and Work Engagement Among Teachers. Journal of School Psychology. 43(6). 495-513. doi: 10.1016/j.jsp.2005.11.001
Hsu, I. Y., Su, T. S., Kao, C. S., Shu, Y. L., Lin, P.R. ve Tseng, J. M. (2012). Analysis of Business Safety Performance By Structural Equation Models. Safety Science. 50(1). 1-11. doi: 10.1016/j.ssci.2011.04.012
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. No: 6331. (2012). Resmi Gazete. S. 28339. 30 Haziran 2012.
Kara, T. (2010). Hemşirelerde Stresin İş Tatmini ve İşten Ayrılmaya Etkisinin Çalışma Saatleri Açısından Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Kılıç, K. C., Efeoğlu, İ. E., Mimaroğlu, H. ve Özgen, H. (2008). Adana İlindeki Özel Sağlık Merkezlerinde Çalışan Personelin İş-Aile Yaşam Çatışmasının Örgütsel Bağlılık. İş Doyumu ve İş Stresine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(2). 241-254.
Kinman, G. ve Jones, F. (2003). Running Up the Down Escalator: Stressors and Strains in UK Academics. Quality in Higher Educatio. 9(1). 21-38. doi: 10.1080/13538320308162
Kline, P. (1979). Psychometrics and Psychology. London: Acaderric Press. Kline, R. B. (2010). Principles and Practice of Structural Equation Modeling.3rd Edition. New York: Guilford Press.
Ko, J. W. ve Yom, Y. H. (2003). The Role of Social Support in the Relationship Between Job Stress and Job Satisfaction/Organizational Commitment Among Hospital. Nurses. Journal of Korean Academy of Nursing. 33(2). 265- 274. doi: 10.4040 / jkan.2003.33.2.265
Lawler, E. (1992). The Ultimate Advantage: Creating The High-İnvolvement Organization. San Francisco: Jossey-Bass.
Leka, S. (2003). Occupational Health and Safety Practices in Small and Medium-Sized Enterprises: A Comparative Study Between England and Greece. (Doctoral dissertation). University of Nottingham. England.
Leung, M. Y., Yu, J. ve Chong, M. L. A. (2015). Effects of Stress and Commitment on the Performance of Construction Estimation Participants in Hong Kong. Journal of Construction Engineering and Management. 142(2). doi:10.1061/(ASCE)CO.1943- 7862.0001059
Lin, L. C., Huang, P. H. ve Weng, L. J. (2017). Selecting path models in SEM: A Comparison of Model Selection Criteria. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal. 24(6). 855-869. doi: 10.1080/10705511.2017.1363652
Lodahl, T. M. ve Kejner, M. M. (1965) The Definition and Measurement of Job Involvement. Journal of Applied Psychology. 49. 24-33. doi: 10.1037/h0021692
Mac Callum, R. C. ve Hong, S. (1997). Power Analysis In Covariance Structure Modeling Using GFI and AGFI. Multivariate Behavioral Research. 32(2). 193-210.
Michael, J. H., Evans, D. D., Jansen, K. J. ve Haight, J. M. (2005). “Management Commitment to Safety as Organizational Support: Relationships With Non-Safety Outcomes In Wood Manufacturing Employees”. Journal of Safety Research. 36.171- 179. doi: 10.1016/j.jsr.2005.03.002
Mokarami, H., Alizadeh, S. S., Pordanjani, T. R. ve Varmazyar, S. (2019). The Relationship Between Organizational Safety Culture and Unsafe Behaviors and Accidents Among Public Transport Bus Drivers Using Structural Equation Modeling. Transportation research part F: traffic psychology and behaviour. 65. 46-55. doi: 10.1016/j.trf.2019.07.008
Newbury-Birch, D. ve Kamali, F. (2001). Psychological Stress, Anxiety, Depression, Job Satisfaction, and Personality Characteristics In Preregistration House Officers. Postgraduate medical journal. 77(904). 109-111.
Rotenberry, P. F. ve Moberg, P. J. (2007). Assessing the Impact ff Job İnvolvement on Performance. Management Research News. 30.203-215. Psychology63. 53.61. doi: 10.1136/pmj.77.904.109
Schaufeli, W. B., Salanova, M., González- Romá, V. ve Bakker, A. B. (2002). The Measurement of Engagement and Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach. Journal of Happiness Studies. 3(1). 71-92. doi: 10.1023/A:1015630930326
Schuler, R. S. (1980). Definition and Conceptualization of Stress in Organizations. Organizational Behavior and Human Performance. 25. 184-215. doi: 10.1016/0030- 5073(80)90063-X
Selye, H. (1976). Stress without Distress. In Psychopathology of Human Adaptation (pp. 137-146). Boston: Springer, doi: 10.1007/978- 1-4684-2238-2_9
Sevim, L. (2011). Tükenmişlik ve İşe Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Turizm Sektöründe Bir Araştırma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Sungur, E. ve Şerfioğlu, U. K. (2007). İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Kültürünün Oluşturulması; Tepe Yönetimin Rolü ve Kurum İçi İletişim Olanaklarının Kullanımı. Yönetim Dergisi. 18(58). 41-50.
Şahin, B. (2014). Seyahat Acentası Çalışanlarında Örgütsel Stresin Örgütsel Bağlılıkla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: İstanbul Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17 (32). 193-210.
Tekingündüz, S., Top, M. ve Seçkin, M. (2015). Verimlilik İş Tatmini, Performans. İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Hastane Örneği Dergisi. (4). 39- 64.
Teleş, M. (2020). Validity and Reliability of the Turkish Version of the General Work Stress Scale. Journal of Nursing Management. 1.11. doi: 10.1111/jonm.13211
Turhan, M., Erol, Y. C., Demirkol, M. ve Özdemir, T. Y. (2018). Örgütsel Bağlılık, İş Doyumu ve İş Stresi Arasındaki İlişki. Turkish Studies Educational Sciences. 13(27). 1491- 1507. doi: 10.7827/TurkishStudies.14328
Uzun, Ö. ve Yiğit, E. (2011). Örgütsel Stres ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Orta Kademe Otel Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 6(1). 181-213.
Üngüren, E. ve Koç, T. S. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları Performans Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (SGD) Sosyal Güvenlik Dergisi. 5(2). 124-144.
WHO (1995). [https://www.who.int/whr/1995/ en/whr95_en.pdf?ua=1]. (Erişim: 07 Nisan 2021)
Zincirkıran, M., Çelik, G. M., Ceylan, A. K. ve Emhan, A. (2015). İşgörenlerin Örgütsel Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti, İş Stresi ve İş Tatmininin Örgütsel Performans Üzerindeki Etkisi: Enerji Sektöründe Bir Araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi. 52(600).59-71.