Stres ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Gemiadamları Üzerine Bir Araştırma

İnsan faktörü her sektörde olduğu gibi deniz sektörü açısından da oldukça önemlidir. Gemide çalışan personelin çalışma koşulları, karada çalışan personele nazaran önemli ölçüde değişiklik göstermektedir. Karada görev yapan diğer meslek gruplarına kıyasla daha zor ve tehlikeli olan denizcilik sektörü; aşırı çalışma saatleri, mürettebatla olan ilişkiler, olumsuz hava koşulları, yüksek iş talepleri, düzensiz uyku, negatif çevresel faktörler, stres, yorgunluk gibi gerek fiziksel, gerekse de psikolojik anlamda zorlukların olması sebebiyle, sektör çalışanlarını önemli ölçüde yıprattığı görülmektedir. Bu araştırmada çağımızın önemli problemlerinden olan stres faktörleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki araştırılmak istenmiştir. Araştırmanın temel amacı, deniz turizmi sektöründe görev yapan gemiadamlarının stres düzeylerini belirlemek, çalıştıkları işletmelere karşı olan örgütsel bağlılık düzeyini ölçmek ve bu bağlılık düzeyleri ile stres arasında ilişki olup olmadığını tespit etmektir. Sektördeki çalışma şartlarından kaynaklanan stres faktörlerinin belirlenmesi ve gemiadamlarının yat işletmelerine olan bağlılıklarını etkileyen bu stres faktörlerinin ortaya çıkarılması çalışmanın önemini oluşturmaktadır. Araştırmada, gemiadamlarının yat işletmelerine olan bağlılık düzeylerinin en yüksek oran ile normatif bağlılıkta, sonrasında duygusal bağlılık ve devam bağlılığında olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın en belirgin sonucu ise gemiadamlarının örgütsel bağlılıkları ile yaşadıkları stres arasında bir ilişki olmadığıdır.

Anahtar Kelimeler:

Yat Turizmi, Gemiadamları, Örgütsel Bağlılık, Stres, Turizm.

PDF

___

Akmaz, A. (2016). Psikolojik Kontrat ile Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Güven İlişkisi: Mersin İlindeki 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Akpulat, A. N., Üzümcü, T. P., ve Karacan, E. (2016). Turizm İşletmelerinde Çalışanların Yaşadıkları İş Stresi ile Örgütsel Bağlılıkları İlişkisi, Çeşme ve Kartepe Örneği. Journal of Human Sciences, 13(3), 5136-5149.
Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1996). Affective, Continuance, And Normative Commitment To The Organization: An Examination Of Construct Validity. Journal of Vocational Behavior, 49, 252–276.
Alptekin, D. (2011). Toplumsal Aidiyet ve Gençlik: Üniversite Gençliğinin Aidiyeti Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Altan, S. (2018). Örgütsel Yapıya Bağlı Stres Kaynakları ve Örgütsel Stresin Neden Olduğu Başlıca Sorunlar. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 137-158.
Andersson, A. A. C., Jansson, B. ve Archer, T. (2008). Influence Of Affective Personality Type And Gender Upon Coping Behavior, Mood And Stress. Individual Differences Research, 6(3), 139-168.
Balaban, J. (2000). Temel Eğitimde Öğretmenlerin Stres Kaynakları ve Başa Çıkma Teknikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 188-195.
Balay, R. (2000). Özel ve Resmi Liselerde Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı: Ankara İli Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Baltaş, A. ve Baltaş, Z., (2005), Stres ve Başa Çıkma Yolları. Remzi Kitapevi, İstanbul.
Başkaya, Ş. N. (2009). Otel İşletmelerinde Stres Yönetimi: İstanbul’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Önbüro Bölümünde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bateman, T. S. ve Strasser, S. (1984). A Longitutudinal Antecedents Of Organizational Commitment. Academy Of Management Journal, 27(1), 95-112.
Bayram, L. (2005). Yönetimde Yeni Bir Pradigma: Örgütsel Bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59 (Ekim-Aralık), 125-140.
Brockner, J., Tyler, T. R. ve Schneider, R. C. (1992). The Influence Of Prior Commitment To An Institution On Reactions To Perceived Unfairness: The Higher They Are, The Harder They Fall. Administrative Science Quarterly, 37(2), 241-261.
Buchanan, B. (1974). Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations. Administrative Science Quarterly, 19(4), 533-546.
Cohen, A. (1993). Age And Tenure İn Relation To Organizational Commitment: A Meta-Analysis. Basic And Applied Social Psychology, 14(2), 143–159.
Cohen, S. ve Williamson, G. M. (1991). Stress And Infectious Disease In Human. Psychological Bulletin, 109(1), 5-24.
Conlan, R. (1999). States of Mind: New Discoveries About How Our Brains Make Us Who We Are, New York: Wiley
Cömert A. (2008). Türkiye’de Gemiadamı Piyasası: Arz Ve İstihdam Üzerine Bir Model Önerisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi. Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü. İstanbul.
Çap, H. (2016). Takım Sporu Antrenörleri ve Gemiadamlarının İş Tatmin ve Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Çekmecelioğlu, H. (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarının İşten Ayrılma Niyeti ve Verimlilik Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma. İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 8(2), 153-168.
Dağlı, A., Elçiçek, Z. ve Han, B. (2018). Örgütsel Bağlılık Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1765-1777.
DeCenzo, A. ve Robbins, S. P. (2009). Fundamentals Human Resource Managenment. (10th ed.). John Wiley & Sons, Inc. USA.
Demir, B. (2013). Okul Yöneticilerinin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri (İzmir İli Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Deniz İş Kanunu, (1967). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.854.pdf (Erişim Tarihi: 16.03.2020).
Doğan, S. ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(Temmuz-Aralık), 37-61.
Durmuş, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2011). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi. 4 Baskı, Beta Basım A.Ş., İstanbul.
Ercanik, C. T. (2003). Türkiye’de Yat Turizminin Coğrafya Açısından İrdelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Gautam, T., Van Dick, R., Wagner, U., Upadhyay, N. ve Davis, A. J. (2005). Organizational Citizenship Behavior And Organizational Commitment İn Nepal. Asian Journal Of Social Psychology, 8(3), 305-314.
Gök, B. (2019). İş Stresi ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Göksel, A. ve Tomruk, Z. (2016). Akademisyenlerde Stres Kaynakları ile Stres Durumunda Gösterilen Davranışların İlişkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 315-343.
Göksu, S. (2014). Türk Deniz Ticaret Filosunun Denizcilik Çalışma Sözleşmesi (MLC) 2006 Koşullarına Uygunluğunun Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Grusky, O. (1966). Career Mobility And Organizational Commitment. Administrative Science Quarterly, 10(4), 488-503.
Güçlü, H. (2006). Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi. (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Güçlü, N. (2001). Stres Yönetim. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109. Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Gürdoğan, A. (2010). Turizm Lisans Eğitimi Veren Yüksek Öğretim Kurumu Yöneticilerinin Liderlik Davranışlarının Öğretim Elemanlarının Örgütsel Bağlılığına Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Hansen, H. L. (1996). Surveillance Of Deaths On Board Danish Merchant Ships, 1986-93: Implications For Prevention. Occupational and Environmental Medicine, 53(4), 269-275.
Hrebiniak, L.G. ve Alutto, J. A. (1972). Personal And Role-Related Factors İn The Development Of Organizational Commitment. Administrative Science Quarterly, 17(4), 555–573.
https://www.dbe.com.tr/Yetiskinveaile/tr/psikoloji-konulari/farkli-stres-bicimleri/ (Erişim Tarihi: 26.02.20).
Ilgar, R. (2019). Çanakkale’de Yatçılık Faaliyetleri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(3), 594-611.
International Labour Office. Sectoral Policies Department. (2019). Recruitment And Retention Of Seafarers And The Promotion Of Opportunities For Women Seafarers, Geneva.
Ivancevich, J. M., Konopaske, R. ve Matteson, M. T. (2014). Organizational Behavior And Management. (10th Ed.). New York, NY: Mcgraw-Hill.
İMEAK. (2019, Ağustos). Türkiye’de Deniz Turizmi.
İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim. Beykent Üniversitesi Yayınları, No: 69, Beşinci Baskı: İstanbul.
İslamoğlu, A. H. ve Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Dördüncü Baskı). İstanbul: Beta.
Johnstone, M. (1989). Stress in Teaching. An Overwiew of Research. Midlothian: The Scottish Council for Research in Education. SCRE Publication.
Kalaycı, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. (Altıncı Baskı). Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Kartal, H. (2015). Örgütsel Bağlılığı Etkileyen Etmenler ve Örgütsel Bağlılığın, İşe Bağlılık ve Ayrılma İsteği Gibi Kavramlarla Olan İlişkilerinin Uygulamalı Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kaya, İ. (2012). Otel İşletmelerinde Çalışma Yaşamını Etkileyen Faktörlerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Marmaris Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.) Balıkesir Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Kelman, H. (1961). Process of Opinion Change. Public Opinion Quarterly, 25(1), 57-78.
Kelman, H. C. (1958). Compliance, İdentification, And İnternalization Three Processes Of Attitude Change. Journal Of Conflict Resolution, 2(1), 51-60.
Kinman, G. ve Jones, F. (2005). Lay Representations Of Workplace Stress: What Do People Really Mean When They Say They Are Stressed. Work & Stress, 19(2), 101-120.
Köse, H. (2013). Örgütlerde Stres Kaynakları ve Stres Yönetimi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulları Dergisi, 29-30, 37-44.
Lee, S.M. (1971). An Empirical Analysis Of Organizational İdentification. Academy of Management Journal, 14(2), 213-226.
Madut, J. L. A. (2016). Kamu Sektöründe İş Stresi ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki; Uygulama Örneği: Cuba/ Güney Sudan. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Magnuson, J. (1990). Stress Management. Journal of Property Management, (May-June), 55(3), 24.
Oliver, N. (1990). Work Rewards, Work Values And Organizational Commitment: Empirical Evidence And Theoretical Development. Journal of Occupational Psychology, 43(6), 513–526.
O'Reilly, C. A. ve Chatman, J. (1986). Organizational Commitment And Psychological Attachment: The Effects Of Compliance, İdentification, And İnternalization On Prosocial Behavior. Journal Of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
Organ, D. W. ve Bateman, T. (1986). Organizational Behavior An Applied Psychological Approach. (3th ed.). Business Publications, Inc. Plano, Texas.
Patel, C. (1991). The Complete Guide to Stress Management. Springer Science Business Media New York
Randall, D. M. (1987). Commitment and the Organization: The Organization Man Revisited. Academy of Management Review, 12(3), 460-471.
Sezer, İ. (2012). Turistik Fonksiyonları ve Yat Turizmine Etkileri Açısından Didim Yat Limanı (D-Marin Didim). Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 103-124.
Sheldon, M. E. (1971). Investments and Involvements as Mechanisms Producing Commitment to the Organization, Administrative Science Quarterly, 16(2), 143-150.
Smith, A. P., Allen, P. H. ve Wadsworth, E. J. K. (2006). Seafarer Fatigue: The Cardiff Research Programme. Centre for Occupational and Health Psychology, Cardiff University.
Soysal, A. (2009). İş Yaşamında Stres. Çimento İşveren Dergisi, 23(3), 17-40.
Sungur, O., (2005). Korelasyon Analizi. Şeref Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri içinde (116-225). Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Şanlı, Ö. (2017). Öğretmenlerde Algılanan Stres Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 385-396.
Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson Publication.
Taşçı, A. D., Özer, F. G., ve Koştu, N. (2007). Pamukkale Üniversitesi Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Stresle Baş Etme Stratejilerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(2), 41-48.
Tiritoğlu, E. (2006). Konaklama İşletmelerinde Stres Faktörlerinin İşgören Devir Hızına Etkisi Üzerine Bir Alan Araştırması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Tobiasson, B. O. ve Kollmeyer, R. C. (1991). Marinas and Small Craft Harbors. Springer Science Business Media: New York.
Turan, S., Karadağ, E. ve Bektaş, F. (2011). Üniversite Yapısı İçerisinde Öğrenen Örgüt ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(4), 627-638.
Yağcı, K. (2007). Meyer - Allen Örgütsel Bağlılık Modeli Yaklaşımıyla Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 114-129.
Yazıcıoğlu, İ. ve Topaloğlu, I. G. (2009). Örgütsel Adalet ve Bağlılık İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 3-16.
Yılmaz, F. (2010). Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları: Türkiye'de Kurulların Etkinliği Konusunda Bir Araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 149-192.
Yılmaz, F. (2018). Türk Gemiadamlarının Denizcilik Eğitimi ve Denizde Çalışma Memnuniyeti Hakkındaki Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 10(2), 211-231.
Yorulmaz, M. (2019). Deniz Ulaştırma Sektörü Çalışanlarında Örgütsel Tutum ve Davranışların Bireysel İş Performansına Etkisi. Journal of ETA Maritime Science. JEMS, 7(1), 79-96.
Yurdakoş, E. (2005). Stres ve Fizyolojisi. Medikal Açıdan Stres ve Çareleri, Sempozyum Dizisi Yayın 47, 89-96. Web : https://docplayer.biz.tr/1719865-Stres-fizyolojisi-prof-dr-ertan-yurdakos-i-u-cerrahpasa-tip-fakultesi-fizyoloji-anabilim-dali.html erişim tarihi: 07.03.2020