Sermaye Yatırımları, İthalat ve İhracat Değişkenleri Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Kosova Ekonomisi Üzerine Örnek Çalışma

Kosova son 10 yıllık dönemde ekonomide önemli ilerlemeler kaydetmesine rağmen üstesinden gelinmesi gereken konuların başında dış ticaret açığı ve yüksek ithalat bağımlığı gelmektedir. Bu bakımdan Kosova ekonomisinin üyelik sürecinde Avrupa Birliği’nin ekonomik kriterleriyle entegrasyonu büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Kosova'da dış ticaret bileşenlerinden ihracat ve ithalat ile sermaye yatırımları arasında bir ilişki olup olmadığı ekonometrik model kapsamında incelenmiştir. 2011-2017 dönemine ait aylık veriler kullanılarak değişkenler arasındaki ilişkinin analizi için, birinci aşamada değişkenlerin birim kök testleri yapılarak, durağanlık durumları ve entegrasyon dereceleri tespit edilmiştir. İkinci aşamada ise Granger nedensellik testi, etki-tepki analizi ve varyans ayrıştırması analizi uygulanmıştır. Çalışmada sermaye yatırımlarından ithalata ve ihracata doğru, ihracattan da ithalata doğru tek yönlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Analiz sonuçlarına göre Kosova’nın ithalata bağımlı büyümeye yani kırılgan bir ekonomik yapıya sahip olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, ilişkinin varlığı ve yönü gelecekte ithalat bağımlılığını azaltıcı ve reel üretimi artırıcı doğru ekonomi politikalarının seçilmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sermaye Yatırımı, İthalat, İhracat, Zaman Serisi, Granger Nedensellik, Kosova

PDF

___

Alıcı, A. A., ve Ucal, M. Ş. (2003). Foreign direct investment, exports and output growth of Turkey: Causality analysis. In European Trade Study Group (ETSG) fifth annual conference, September, Madrid, 1-13.
Ahmad, M. H., Alam, S., Butt, M. S., ve Haroon, Y. (2003). Foreign direct investment, exports, and domestic output in Pakistan. The Pakistan Development Review, 42(4), 715-723.
ASK, (2018). Kosovo Agency of Statistics, General Statistics, (Erişim: 25.04.2018, http://ask.rks-gov.net/en/kosovo-agency-of-statistics/)
Bajo-Rubio, O., ve Montero-Muñoz, M. (2001). Foreign direct investment and trade: a causality analysis. Open Economies Review, 12(3), 305-323.
BQK. (2017). Central Bank of the Republic of Kosovo, Statistics, Raporti i Stabilitetit Financiar, (Erişim: 25.04.2018, https://bqk-kos.org/index.php?id=47).
Dickey, D. A., ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1057-1072.
Genç, M. C., Değer, M. K., ve Berber, M. (2010). Beşeri sermaye, ihracat ve ekonomik büyüme: Türkiye ekonomisi üzerine nedensellik analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1), 29-41.
Mitra, S. (2001). Kosovo: Economic and Social Reforms for Peace and Reconciliation. Washington: World Bank Publications.
Mudambi, S. M., ve Contractor, F. J. (2008). The influence of human capital investment on the exports of services and goods: An analysis of the top 25 services outsourcing countries, Management International Review, 4(48), 433-445.
Nelson, C. R., ve Plosser, C. R. (1982). Trends and random walks in macroeconomic time series: some evidence and implications. Journal of monetary economics, 10(2), 139-162.
Svetchine, M. (2005). Kosovo Experience With Euroization of Its Economy. Central Bank of Albania.
Pacheco‐López, P. (2005). Foreign direct investment, exports and imports in Mexico. World Economy, 28(8), 1157-1172.
Phillips, P. C., ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
Yu, Q. (1998). Capital investment, international trade and economic growth in China: Evidence in the 1980–1990s. China Economic Review, 1(9), 73-84.