Maden Nakliyesi İçin Araba ve Hayvan Tedariki: Sivas ve Tokat Şerʽiyye Sicillerine Göre (1790-1842)

Madenler, devletlerin kalkınmasında öncelikli unsurlar arasında yer almaktadır. Tarihin ilk dönemlerinden günümüze kadar bu öncelik devam etmiş ve yer altı zenginlikleri pek çok devletin birbiriyle mücadelesine sebep olmuştur. Osmanlı Devleti’nin madenler açısından zengin bir coğrafyaya hâkim olması, onun devletler nezdinde öneminin artırmasına neden olmuştur. Bu araştırmada inceleme alanı olarak belirlenen Osmanlı Devleti’nin Anadolu coğrafyasında yer alan maden ocaklarına nakliyesi yapılan madenlerin taşınması için takip edilen prosedürler hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır. Özellikle Sivas ve Tokat Kadı Sicilleri’ndeki belgelerden tasnifini yaptığımız bilgiler ışığında 1790-1842 yılları arasında Ergani Maden Ocağı’ndan çıkarılan bakırın ilgili kazalardan temin edilen nakil araba ve hayvanları hakkında sayısal bilgiler verilerek ve taşıma işlemine ilişkin çeşitli sonuçlar elde edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı İmparatorluğu, maden nakliyesi

PDF

___

Arşiv BelgeleriDevlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA): Cevdet Askeri Tasnifi, 911/39329.Cevdet Darphane Tasnifi, 29/1597.İrade-i Meclis-i Vâlâ Tasnifi, 353/15423.Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi, 905/39713-G.Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi, 905/39713-J.Sadaret Mektubi Kalemi Tasnifi, 4/47.Şer’yye SicilleriSivas Şer’iyye Sicilleri Def. No: 3, 4, 5, 7, 9, 12, 13, 16, 17.Tokat Şer’iyye Sicilleri Def. No: 1, 2.Araştırma ve İnceleme Eserleri Altınay, A. R. (1989). Osmanlı Devri’nde Türkiye Madenleri (967-1200), Enderun Kitabevi, İstanbul.Beşirli, M. (2005). Orta Karadeniz Kentleri Tarihi I Tokat (1771-1853), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.Darendeli İzzet Hasan Efendi. (2009). Ziyânâme, Sadrazam Yusuf Ziya Paşa’nın Napolyon’a Karşı Mısır Seferi (1798-1802), Hazırlayan. İlkin Erkutun, Kitabevi Yayınları, İstanbul.Faroqı, S. (1997). “Madencilik ve Metal Zanaatları ve Kent Oluşumu”, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, Çev. Neyyir Kalaycıoğlu, , İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ss. 211-231.Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri Sözlüğü, C. II, İstanbul.Tızlak, F. (1997). Osmanlı Döneminde Keban-Ergani Yöresinde Madencilik (1775-1850), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.Yüksel, H. (1997). Osmanlı Dönemi’nde Keban-Ergani Madenleri 1776-1794 Tarihli Maden Emini Defteri.