İslam Bahçeleri Tasarım Kriterlerinin Şekillenmesinde Cennet Kavramının Etkisi

Sanat, edinilen deneyimlerden çıkan sonuçların estetik bir kaygı eşliğinde ifade edilmesi, bu deneyimleri anlamlandırma faaliyetidir. Bu faaliyeti sürdüren çaba içinde yoktan var etme, dönüştürüp farklı anlamlar katma gibi istekler de mevcuttur. Sanat farklı çevrelerin farklı görme yetisiyle şekillenir. Geçmişten günümüze birçok olay sanatı şekillendirmiştir. Sanatı etkileyen faktörlerin en önemlilerinden biri ise toplumların dini inanışlarıdır. Din insanoğlunun dünya, zaman ve mekan anlayışlarını şekillendiren bir dizi öğreti bütünüdür. Tarihin her döneminde sanatın her kolunu yakından etkilemiştir. Bahçe sanatının gelişmesi de bundan farklı olmamış, insanların manevi inanışları, yarattıkları maddi çevreye yansımıştır. İslam dini de yaşatıldığı çevrede sanat anlayışını etkilemiş, özellikle kutsal kitabı Kuran-ı Kerim’de bulunan cennet kavramının anlatılışı yaratılan çevrelerde yol gösterici olmuştur. Bu çalışmanın amacı İslam bahçe sanatında ‘cenneti mekana taşımak, ölmeden cenneti yaşamak’ ideolojisinin var olduğunu göstermektir. Ayrıca bu çalışmada bahsi geçen bu ideolojiyi modernize edilmiş bir görme biçimi ile zaman, mekân, insan ve doğa arasında şekillendiren İslam bahçe sanat anlayışı irdelenmiştir. Bu çalışma İslam bahçe sanatının kutsal kitabı olan Kuran-ı Kerim’de geçen cennet kavramından nasıl etkilendiğini ortaya koymak için hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sanat, İslam Sanatı, İslam Bahçe Sanatı, Cennet Bahçesi

PDF

___

ABOUL-ENEIN B.H. (2017). ‘The Quranic Garden’: Consumption Of Fruits, Vegetables, And Whole Grains From An Islamic Perspective, International Journal Of Multicultural And Multireligious Understanding, 4 (4): 53-63.
AZAR, B. ve KAYAOĞLU, T. (2014). Türk Halk Kültüründe Cennet İmgesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmış), Elazığ.
BORNOVALI, S. (1999). İslam Dünyasında Bahçe ve Evren Anlatımı, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmış), İstanbul.
CİLACI, O. (1995). İlahi Dinlerde Cennet İnancı, Beyan Yayınları. s.192. İstanbul-Türkiye.
CLARK, E. (2017). The Art Of The Islamıc Garden, İnkilab Yayınları. s. 228. İstanbul-Türkiye.
CRESWELL, K.A.C. (1968). A Short Account of Early Muslim Architecture, Beirut: Librarie duLiban. 323-324. Beyrut-Lübnan.
DAĞLI, Y. (2014). Historical Dictionary Of Ottoman Turkish Terms For Gardens And Gardening Dumbarton Oaks, Trustees For Harvard University. Harvard Press. 138-139. Harvard-USA.
EL ARABY, K.M. (1972). Arabesk: Avrupa'da İslam Mimarisinin Mirası. Arap Dünyası.
GÖMEÇ, S (2009). Türk Destanlarına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara-Türkiye.
GÜNAY, Ü. ve GÜNGÖR, H. (1998). Türk Din Tarihi, Laçin Yayınları, Kayseri-Türkiye.
HAMED, S. E. (1994). Paradise On Earth: Historical Gardens Of The Arid Middle East. Arid Lands Newsletter, Desert Architecture III: Building A Sustainable Future. Sonbahar-Kış. (36): 175-178.
KAMIL, M.S ve YUNOS, M.Y. (2015). Journals Advances in Environmental Biology Establishing Malaysia Islamic Garden Based On Quranic Paradise Imagery: Descriptive Analysis From Tafsir Surah Waqiah, Advances in Environmental Biology, 9 (23), 115-119.
KARA, Ö. (1998). Kur'an'da Adem Cenneti. Ekev Akademi Dergisi, 1(3): 77-111.
KARA, Ö. (2002). Kur’an’da Metafizik Bir Âlem Cennet, Rağbet Yayınları. s. 264. İstanbul-Türkiye.
KAYADİBİ, F. (2008). Kuran ve Sünnette Bitkilerin Önemi. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (17), 1-27.
KHALID, F.M. (2021). Islam And The Environment Social And Economic Dimensions Of Global Environmental Change, Encyclopedia Of Global Environmental Change, 332 – 339. John Wiley & Sons, Ltd. Chichester-İngiltere.
KİTAB-I MUKADDES, TEKVİN. (1941). https://incil.info/KM/kitap/Tekvin/2. 2:8-14. Erişim Tarihi: 26.04.2021.
KİTAB-I MUKADDES. https://İslamansiklopedisi.Org.Tr/Kitab-İ-Mukaddes. Erişim Tarihi: 30.03.2021. KURAN-I KERİM. (2010). Pınar Yayıncılık. İstanbul.
LESIUK, S.M. (1980). Landscape Planning For Energy Conservation In The Middle East. Ekistics, 66-68.
MEYDAN LAROUSE. (1990). Cehennem Maddesi, Meydan Gazetecilik ve Neşriyat, s.857. İstanbul-Türkiye.
NASR, SH. (1987). İslam Sanatı ve Maneviyat. Ipswich (Suffolk): Golgonooza Press. s. 276. San Francisco-USA.
NEWTON, N.T. (1971). Design on the land. Cambridge (Massachusetts): The Belknap Press of Harvard University Press. s. 714. Harword-USA.
RUGGLES, D.F. (2008). Islamic Gardens And Landscapes. University Of Pennsylvania Press, s. 262. Pensilvania-USA.
SARIGÖZ, Z.N. (2013). Kuran-ı Kerim’de Geçen Cennet ile İlgili Bazı Ayetler ve İslam Bahçeleri, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Mezuniyet Tezi, Ankara.
TAZEBAY, İ. ve AKPINAR, N. (2010). Türk Kültüründe Bahçe. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (54): 243-253.
TÜRK ANSİKLOPEDİSİ. (1960). Cehennem. Meb Yayınları, s.294. Ankara-Türkiye.