İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilere Yönelik İşaret Dili Destekli Okuma Öğretimi Müdahalelerinin Kullanıldığı Araştırmaların İncelenmesi

Öğrencilerin okulda sunulan akademik becerileri edinmelerinde, sosyal yaşamlarında ve sonraki yetişkinlik dönemlerinde ihtiyaç duyacakları iletişimsel ve sosyal becerileri kazanmalarında önkoşul niteliğinde olan okuma becerisi insan yaşamında önemli bir konuma sahiptir. Normal işiten öğrencilerde olduğu gibi işitme yetersizliği olan öğrencilerde de okuma becerisinin öğreniminde bazı gecikmeler görülebilmektedir. İşitme yetersizliği olan öğrencilerin eğitim ortamlarında işitsel sözel yöntemin ağırlıklı olarak kullanıldığı ülkemizde son dönemde işaret dilinin kullanımına yönelik dikkat çeken çeşitli girişimler bulunmaktadır. İşaret dilinin işitme yetersizliği olan öğrencilerin devam ettikleri eğitim ortamlarında kullanımına ilişkin bu girişimler sonucunda ise işaret dilinin kullanımını içeren öğretim müdahale ve yöntemlerinin oluşturulması önem kazanmaktadır. İşitme yetersizliği olan öğrencilere okuma öğretiminde kullanılabilecek, işaret dilini içeren çeşitli okuma müdahale ve yöntemlerinin derlenmesinin amaçlandığı bu araştırma ile Türk İşaret Dili’ne (TİD) uygun olarak geliştirilebilecek öğretim müdahale ve yöntemlerine ilişkin örnekler sunulması amaçlanmıştır. Bu amaçla gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası düzeydeki alan yazın taraması sonucunda belirlenen ölçütleri karşılayan 11 araştırmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan araştırmaların betimsel olarak analiz edilmesi sonucunda elde edilen bulgular özetlenerek sunulmuş ve bulgular doğrultusunda TİD’e dayalı olarak gerçekleştirilebilecek okuma müdahaleleri kapsamında öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Özel Eğitim, İşitme Engelliler, İşaret Dili, Okuma Becerileri, Okuma Müdahaleleri

PDF

___

Akçamete, G., Gürgür, H. ve Kış, A. (2003). Kaynaştırma programlarına yerleştirilmiş özel gereksinimli öğrencilerin okuma yazma becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 39-53. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000206
Allen, T., Letteri, A., Choi, S. ve Dang, D. (2014). Early visual language exposure and emergent literacy in preschool deaf children: Findings from a national longitudinal study. American Annals of the Deaf, 159(4), 346. https://doi.org/10.1353/aad.2014.0030
Avcıoğlu, H. (2012). İşitme yetersizliği olan öğrenciler. İ. H. Diken (Ed.), Özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 170-214). Ankara: Pegem Akademi.
Cannon, J. E., Fredrick, L. D. ve Easterbrooks, S. R. (2010). Vocabulary instruction through books read in American Sign Language for English language learners with hearing loss. Communication Disorders Quarterly, 31(2), 98-112. https://doi.org/10.1177/1525740109332832
De Meulder, M. (2015). The legal recognition of sign languages. Sign Language Studies, 15(4), 498-506. https://doi.org/10.21832/9781788924016
Dündar, H. ve Akyol, H. (2014). Okuma ve anlama problemlerinin tespiti ve giderilmesine ilişkin örnek olay çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(171), 362-377.
Enns, C. ve Lafond, L. D. (2007). Reading against all odds: A pilot study of two deaf students with dyslexia. American Annals of the Deaf, 152(1), 63-72.
Girgin, M. C. (2006). History of higher education provision for the deaf in Turkey and current applications at the Anadolu University. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 5(3), 6-11.
Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçın (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Güldenoğlu, I. B., Kargin, T. ve Miller, P. (2012). Comparing the word processing and reading comprehension of skilled and less skilled readers. Educational Sciences Theory and Practice, 12(4), 2822-2828.
Gürgür, H. (2013). İşitme yetersizliğine sahip bireyler. S. Vuran (Ed.), Özel eğitim içinde (s. 253-286). Ankara: Maya Akademi.
Hallahan, D. P. ve Kauffman, J. M. (2003). Exceptional learners: Introduction to special education (9. Baskı). Pearson Education.
Hoffman M. ve Wang, Y. (2010). The use of graphic representations of sign language in leveled texts to support deaf readers. American Annals of the Deaf, 155(2), 131-136. https://doi.org/ 10.1353/aad.2010.0002
Holmer, E., Heinmann, M. ve Rudner, M. (2017). Computerized sign language based literacy training for deaf and hard of hearing children. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22(4), 404-421. https://doi.org/10.1093/deafed/enx023
Hult, F. M. ve Compton, S. E. (2012). Deaf education policy as language policy: A comparative analysis of Sweden and the United States. Sign Language Studies, 12(4), 602-620. https://doi.org/10.1353/sls.2012.0014
Kaplan, R. B. ve Baldauf, R. B. (1997). Language planning from practice to theory (Vol. 108). Multilingual Matters.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (15. baskı). Ankara: Nobel Yayın.
Karasu, H. P., Girgin, Ü. ve Uzuner, Y. (2012). İşitme engelli öğrenciler ve işiten öğrencilerin okuma becerilerinin formel olmayan okuma envanteri ile değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 66-88.
Kemaloğlu, Y. K. (2014). Konuşamayan işitme engellilerin (Sağırların) tarihi. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Dergisi, 22(1), 14-28.
LaBerge, D. ve Samuels, S. J. (1974). Toward a theory of automatic information processing in reading. Cognitive Psychology, 6, 293–323. https://doi.org/10.1016/0010-0285(74)90015-2
Leybaert, J. (2005). Learning to read with a hearing impairment. M. Snowling ve C. Hulme (Ed.), The science of reading: A handbook içinde (s. 379-396). Blackwell.
McCray, A. D., Vaughn, S. ve Neal, L. I. (2001). Not all students learn to read by third grade: Middle school students speak out about their reading disabilities. Remedial and Special Education, 35, 17–30. https://doi.org/10.1177/002246690103500103
McShane, S. (2005). Applying research in reading instruction for adults: First steps for teachers. National Institute for Literacy.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2015), Türk Dili İşaret Sözlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/www/turk-isaret-dili-sozlugu-yayimlandi/icerik/541. Erişim tarihi: 24.11.2021
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2016), Türk İşaret Dili Dersi Öğretim Programı. https://orgm.meb.gov.tr/www/turk-isaret-dili-dersi-ogretim-programi-yururlukte/icerik/766. Erişim tarihi: 24.11.2021
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2016). Türk işaret dili dersi (1-3. Sınıflar) öğretim programı. Karar sayısı 52, yayın tarihi 26.07.2016.
Moores, D. F. (2001). Educating the deaf: Psychology, principles, and practices. Houghton Mifflin.
National Reading Panel (2000). Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction. Report of the subgroups. National Institute of Child Health and Human Development.
Parker, J. (2020). Teaching Deaf students American sign language: A qualitative phenomenological study. (Yayımlanmamış doktora tezi). American College of Education.
Robertson L. ve Flexer, C. (1993). Reading development: A parents of children with hearing impairment who developed speech and language through the audi tory verbal method. The Volta Review, 95(3), 253-261.
Sarıkaya, E. ve Uzuner, Y. (2013). İşitme engelli çocukların okuma-yazma öğrenmelerine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 31-61. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.1s2m
Schirmer, B. R., Chaffer, L., Therrien, W. J. ve Schirmer T. N. (2012). Reread adapt and answer comprehend intervention with deaf and hard of hearing readers: Effect on fluency and reading achievement. American Annals of the Deaf, 156(5), 469-475. https://doi.org/10.1353/aad.2012.1602.
Snoddon, K. ve Murray, J. J. (2019). The salamanca statement and sign language education for deaf learners 25 years on. International Journal of Inclusive Education, 23(7-8), 740-753. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1622807.
Swanson, H. L. ve Howard, C. B. (2005). Children with reading disabilities: Does dynamic assessment help in the classification. Learning Disability Quarterly, 28(1), 17-34. https://doi.org/10.2307/4126971
Trezek B. J. ve Hancock G. R. (2013). Implementing instruction in the alphabetic principle within a sign bilingual setting. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 18(3), 391-408. https://doi.org/10.1093/deafed/ent016
Trezek B. J., Wang, Y., Woods, D. G., Gampp, T. L. ve Paul, P. V. (2007). Using visual phonics to supplement beginning reading instruction for students who are deaf or hard of hearing. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 12(3), 373-384. https://doi.org/10.1093/deafed/enm014
Trussell, J. W. ve Easterbrooks, S. R. (2013). The effect of enhanced storybook interaction on signing deaf children's vocabulary. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 19(3), 319-332. https://doi.org/10.1093/deafed/ent055
Tucci, S. L. ve Easterbrooks, S. R. (2015). A syllable segmentation, letter-sound, and initial-sound intervention with students who are deaf or hard of hearing and use sign language. The Journal of Special Education, 48(4), 279-289. https://doi.org/10.1177/0022466913504462
Tutuk, T. ve Melekoğlu, M. A. (2019). İşitme yetersizliği olan öğrencilere kaynaştırma ortamlarında uygulanan akıcı okuma çalışmalarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1737-1759. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-582386
Tüfekçioğlu, U. (2003). Çocuklarda işitme kaybının etkileri. U. Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma ve görme sorunu olan çocukların eğitimi içinde (s. 1-47). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
UNESCO. (1994). World Conference on Special Needs Education: Access and Quality. Final report. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000110753.
Valleley, R. J. (2001). An examination of the effects of repeated reading with secondary students. (Yayınlanmamış doktora tezi). University of Nebraska.
Van Staden, A. (2013). An evaluation of an intervention usign sign language and multi-sensory coding to support word learning and reading comprehension of deaf signing children. Child Language Teaching and Therapy, 29(3), 305-318. https://doi.org/10.1177/0265659013479961
Wang, Y. ve Paul, P. V. (2011). Integrating technology and reading instruction with children who are deaf or hard of hearing: The effectiveness of the cornerstone project. American Annals of the Deaf, 156(1), 56-68. https://doi.org/10.1353/aad.2011.0014
Wauters, L. N., Knoors, H. E. T., Vervloed, M. P. J. ve Aarnoutse, C. A. J. (2001). Sign facilitation in word recognition. The Journal of Special Education, 35(1), 31-40. https://doi.org/10.1177/002246690103500104