Farklı Ağırlıklandırma Tekniklerinin Denendiği Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Mali Performanslarının Değerlendirilmesi

Hayatın ayrılmaz bir parçası olan karar verme hızla değişen, giderek karmaşık bir hal alan günümüz yaşam ve çalışma koşullarına bağlı olarak gittikçe zorlaşmaktadır. Artan bu karmaşıklık içinde başarıyı ve beraberinde mutlu bir hayatı sağlayacak olan unsur hiç kuşkusuz doğru kararlar almaktır. Gerek özel, gerekse iş yaşantımızdaki istikrarın belirleyicisi olan iyi ve başarılı kararlar vermek, uzun yıllar boyunca araştırıcıların önemsediği ve üzerinde çeşitli çalışmalar yaptıkları konular arasında hak ettiği yeri almıştır. Kısaca çeşitli alternatifler arasından en iyi olanın seçimi olarak tanımlanan karar verme, literatürde farklı disiplinlerde yer almaktadır. Bunlardan bir tanesi de birden fazla kriterin olduğu durumlarda en iyi çözüme ulaşmak için farklı yaklaşımlar öneren Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV)’dir. Kişisel seçim problemlerinden, ekonomik, endüstriyel, finansal, eğitim ve politik karar problemlerine kadar geniş bir alanda kullanılan ÇKKV yöntemleri, 1960’lı yılların başından itibaren, karar verme sürecine yardımcı olacak çözüm yöntemlerinin gerekli görülmesiyle geliştirilmeye başlanmıştır. ÇKKV yöntemlerini kullanmadaki amaç alternatif ve kriter sayılarının çok olduğu durumlarda karar verme mekanizmasını kontrol altında tutabilmek ve karar sonucunu mümkün olduğu kadar kolay ve çabuk elde etmektir. Bu çalışmada Türk Bankacılık Sektöründe faaliyet gösteren mevduat bankalarının 2013 yılı mali performansları ÇKKV yöntemlerinden ELECTRE, TOPSIS, VIKOR, PROMETHEE, ORESTE, MAPPAC ve WSA’nın “eşit ağırlık, puanlama ve Saaty’nin yöntemi” olarak bilinen üç farklı ağırlıklandırma tekniği ile ayrı ayrı ağırlıklandırılması suretiyle değerlendirilmiştir. Analizler sonucunda ele alınan bankalar arasında derecelendirmeye gidilerek matematiksel çözüm içeren ÇKKV yöntemlerinin probleme uygunluğu incelenip yöntemlerde kullanılan kriter ağırlıklandırma tekniklerinin önemi vurgulanmıştır. Çalışmada ayrıca, gerek ÇKKV gerekse ağırlıklandırma yöntemleri arasındaki farklılıklar ortaya konmuştur. Böylelikle çoklu karar verme yöntemlerinin ve bu yöntemlerde farklı ağırlıklandırma tekniklerinin denenmesinin alternatif ve kriter sayılarının fazla olduğu durumlarda karar verme mekanizmaları içerisindeki yeri belirlenmeye çalışılmış ve karar sonucuna ne derece etkin ve hızlı bir şekilde ulaşıldığı gözlemlenmiştir.

Financial Performance Evaluation of Turkish Deposit Banks By Application of Different Weighting Techniques in Multi-Criteria Decision Making Methods

The decision making which is an integral part of life has been becoming increasingly difficult because of rapid changes and increasingly being complicated situation of today's living and working conditions. The factor that will provide success and happiness in this increasing complexity is undoubtedly making the right decisions. To make a good and successful decision determines the stability of both private and business life has been interested and taken into consideration substantially by researchers for many years thus it has received its deserved place among the issues on their various activities. Briefly, the decision which is described as the best selection among several alternatives is addressed in various disciplines in the literature. Multiple Criteria Decision Making (MCDM) is also one of them in case where there are multiple criteria suggesting different approaches to achieve the best solution. MCDM methods which are used in a wide range of personal selection problems, economic, industrial, financial, educational and political decision problem have been developed under the necessity of solution methods which will help the decision-making process since the beginning of 1960. The purpose of using the MCDM methods is to keep control of decisionmaking and to reach the result easily and rapidly as soon as possible in cases where there are many criteria and alternatives. In this study, 2013 Financial performances of Deposits banks in the Turkish banking sector was evaluated by MCDM methods like ELECTRE, TOPSIS, VIKOR, PROMETHEE, ORESTE, MAPPAC and WSA by using three different weighting technique known as the "equal weight, scoring and Saaty's method". The importance of weighting techniques which used in the process are highlighted by going to the scoring among on the banks which dealt with as a result of analysis, the suitability of MCDM methods which involving mathematical solution to the problem examined. In this study, the differences between MCDM methods and as well as weighting methods are demonstrated. This way, multiple decision making methods and testing of different weighting technics in these methods have been identified the place in decision-making in cases where have more number of alternatives and criteria, and has been observed that how effective and quickly accessible to the decision results.

___

  • Chen, C. T. (2000). Extensions of the TOPSIS for Group Decision-Making under Fuzzy Environment. Fuzzy Sets and Systems, Vol: 114.
  • Çınar, Y. (2004). Çok Nitelikli Karar Verme ve Bankaların Mali Performanslarının Değerlendirilmesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
  • Dağdeviren M., Eraslan E. ve Kurt M. (2007). Makina Seçimi Problemi için TOPSIS, AHP, ELECTRE ve PROMETHEE Yöntemleri ile Karşılaştırmalı Bir Analiz. Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği 27. Ulusal Kongresi Bildiriler Kitabı.
  • Dinçer, S.E. (2011). The Structural Analysis of Key Indicators of Turkish Manufacturing Industry: ORESTE and MAPPAC Applications. European Journal of Scientific Research,ISSN 1450-216X Vol.60 No.1.
  • Doucek, W. J. (2012). Essentials of Management. 2nd Edition, Hinsdale, The Dryden Press, Illinois. Engelkıran, M. (2001). Fuzzy Çoklu Kritere Göre Karar Vermenin İnsan Kaynaklarına Uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Menteş, A. (2000). Manevra ve Sevk Sistemi Seçiminde Bulanık Çok Kriterli Karar Verme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
  • Opricovic, S. ve Tzeng, G. H. (2004). Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, Vol.156.
  • Özden, Ü.H (2009). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Performansları:Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Analiz. Detay Yayıncılık. Türkiye Bankalar Birliği Seçilmiş Rasyolar 2013 Raporu: http://www.tbb.org.tr/Content/Upload/istatistikiraporlar/tumu/903/Secilmis_Rasyolar- 2013.zip